Η Γαλλική Επανάσταση
α. Η Γαλλία σε κρίση
Κοινωνική ένταση και πολιτική αμφισβήτηση (Κοινωνικά και πολιτικά αίτια)
Κατά το 18ο αιώνα oι νέες
οικονομικές συνθήκες που επικράτησαν με την ανάπτυξη του εμπορίου και την
πορεία προς τη βιομηχανική επανάσταση μετασχημάτισαν ριζικά την
κοινωνία της δυτικής Ευρώπης.
Η αστική τάξη μεταβλήθηκε σε ρυθμιστικό παράγοντα των εξελίξεων.
Ωστόσο η γαλλική κοινωνία εξακολουθούσε να είναι αριστοκρατική και
φεουδαρχική.
-έμενε χωρισμένη σε τρεις τάξεις που υφίσταντο από την περίοδο του Μεσαίωνα:
-τον Κλήρο και τους Ευγενείς, που κατείχαν όλα τα προνόμια
-και την Τρίτη Τάξη, που είχε μόνο υποχρεώσεις.
κύριο χαρακτηριστικό της ήταν η ύπαρξη σοβαρών αντινομιών, στα τέλη
του 18ου αιώνα.
Η αριστοκρατία διατηρούσε τον έλεγχο του κρατικού μηχανισμού και μέσω αυτού
παρεμπόδιζε την ελεύθερη οικονομική δραστηριότητα.
Η αστική τάξη, αντίθετα,ενώ συγκέντρωνε στα χέρια της τη μεγαλύτερη
οικονομική ισχύ, δεν είχε ανάλογο μερίδιο στην πολιτική εξουσία.
Παράλληλα, στα κατώτερα στρώματα υπήρχε έντονη δυσαρέσκεια.
Οι λαϊκές τάξεις των πόλεων έβλεπαν να ανεβαίνουν συνεχώς οι τιμές των
αγαθών και να καθηλώνονται τα εισοδήματα τους, ενώ οι αγρότες εξαναγκάζονταν
σε καταβολή υπερβολικά υψηλών φόρων
Οι οικονομικές δυσχέρειες (Οικονομικά αίτια)
Κατά το 18ο αι., η γαλλική οικονομία δεν ανταποκρίθηκε στις νέες οικονομικές
απαιτήσεις παρά τις προόδους της.
Η Γαλλία , σε αντίθεση προς την Αγγλία παρέμενε κυρίως χώρα αγροτική, ενώ
στο δευτερογενή τομέα καθηλώθηκε στη βιοτεχνική δραστηριότητα και δεν
προχώρησε στην εκβιομηχάνισή της.
Κατά το δεύτερο μισό του 18ου αι. οι σπατάλες της Αυλής και οι πόλεμοι
πολλαπλασίασαν τις κρατικές δαπάνες και αύξησαν τα ελλείμματα.
Δεν εφαρμόστηκαν οι μεταρρυθμιστικές προτάσεις των οικονομολόγων Τυργκό και
Νεκέρ επί Λουδοβίκου ΙΣΤ΄, λόγω της αντίδρασης των ευγενών που δεν
αποδέχονταν ούτε τον περιορισμό της βασιλικής χορηγίας προς αυτούς
ούτε και κάποιο σχέδιο για φορολόγησή τους.
Εξάλλου, δυσμενείς καιρικές συνθήκες επιδείνωσαν την οικονομική κρίση
(1785-1789).
Μάλιστα το χειμώνα του 1788-1789 η τιμή του ψωμιού ανέβηκε στα ύψη.
β. Η έκρηξη της Επανάστασης
Η σύγκληση των Γενικών Τάξεων
Η οικονομική κρίση υποχρέωσε τον βασιλιά Λουδοβίκο να επαναφέρει ως υπουργό
οικονομικών το Νεκέρ (1788).
Ο Νεκέρ πρότεινε ως μόνη λύση τη σύγκληση των Γενικών Τάξεων, τη συνέλευση
δηλαδή των αντιπροσώπων και των τριών τάξεων, για να εγκρίνουν νέους φόρους.
Όταν άρχισε τις εργασίες της η συνέλευση, στις 5 Μαΐου 1789, τα μισά
περίπου μέλη της προέρχονταν από τους ευγενείς και τους κληρικούς και
τα άλλα μισά από την Τρίτη Τάξη, η οποία υπερείχε με ελαφρά πλειοψηφία.
Οι αντιπρόσωποι της Τρίτης Τάξης αν και ανέμεναν την εξαγγελία
μεταρρυθμιστικών προτάσεων από τον Λουδοβίκο, διαπίστωσαν ότι ο
αντικειμενικός στόχος ήταν η επιβολή νέων φόρων που θα πλήρωναν μόνο αυτοί.
Αντέδρασαν άμεσα και αυτοανακηρύχθηκαν Εθνική Συνέλευση, με το επιχείρημα
ότι εκπροσωπούσαν το 98% των Γάλλων
Ο Λουδοβίκος όμως δεν αναγνώρισε την Εθνική Συνέλευση.
Εδωσαν τον Όρκο του Σφαιριστηρίου (από την αίθουσα των ανακτόρων όπου
συγκεντρώθηκαν), στις 20 Ιουνίου με τον οποίο δεσμεύθηκαν να μην αποχωρήσουν
αν δεν δώσουν σύνταγμα στη Γαλλία.
Ανακήρυξαν τα μέλη της Εθνικής Συνέλευσης απαραβίαστα, από φόβο μήπως
συλληφθούν.
Ο Λουδοβίκος μάταια αποπειράθηκε να εμποδίσει τη λήψη των αποφάσεων αυτών
και την προσχώρηση στην Εθνική Συνέλευση αντιπροσώπων του κλήρου και των
ευγενών
Μετά τη μάταιη απόπειρα του βασιλιά, η Συνέλευση μετατράπηκε σε Συντακτική.
Το τέλος του Παλαιού Καθεστώτος
Η Συντακτική Συνέλευση προσπάθησε να ψηφίσει Σύνταγμα
Ο βασιλιάς αντέδρασε έντονα και συγκέντρωνε στρατό στις Βερσαλλίες.
Η ενέργεια αυτή προκάλεσε την αγανάκτηση του λαού, που ανέλαβε ενεργό δράση
με το σύνθημα ελευθερία, ισότητα, αδελφοσύνη
Στις 14 Ιουλίου ο λαός κατέλαβε τη Βαστίλλη, σύμβολο της απολυταρχικής
καταπίεσης, (φυλακή αντιφρονούντων).
Από το Παρίσι η εξέγερση μεταδόθηκε στις επαρχίες, όπου
-καταλύθηκαν οι δημοτικές αρχές και εκλέχθηκαν νέες,
-οργανώθηκε η εθνοφυλακή
-και λεηλατήθηκαν οι πύργοι των ευγενών.
Στο μεταξύ η Συντακτική Συνέλευση προχώρησε στις 4 Αυγούστου 1789 στην
κατάργηση των προνομίων, πράξη που σήμανε το τέλος του παλαιού καθεστώτος
και στις 26 Αυγούστου ψήφισε τη Διακήρυξη των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και
του Πολίτη, με την οποία προβάλλονταν οι θεμελιώδεις αρχές του Διαφωτισμού
(ελευθερία, ισότητα, δικαιοσύνη), επάνω στις οποίες θα θεμελιωνόταν το νέο
καθεστώς.
Ο βασιλιάς υποχρεώθηκε
-να επικυρώσει τα τετελεσμένα
-και να εγκατασταθεί στο Παρίσι, ώστε να βρίσκεται υπό τον έλεγχο των
επαναστατών.
Επισκεφθείτε τη
συλλογή χειρογράφων του Cornell University
Άρθρο
wikipedia για την
Γαλλική επανάσταση
Ερωτήσεις*
1. Ποια υπήρξαν τα αίτια της Γαλλικής Επανάστασης;
2. Ποια υπήρξαν τα κοινωνικά και πολιτικά αίτια της Γαλλικής Επανάστασης;
3. Ποια υπήρξαν τα οικονομικά αίτια της Γαλλικής Επανάστασης;
4. Αφού μελετήσετε τη γκραβούρα και το παράθεμα της σελ. 176 του σχολικού
βιβλίου και με βάση τις ιστορικές σας γνώσεις :
α) να εξηγήσετε ποια ήταν η θέση της Τρίτης τάξης στην προεπαναστατική
γαλλική κοινωνία και πώς την αξιολογεί ο Αβάς Σεγιές
β) να εντοπίσετε τα στοιχεία που καταδεικνύουν ότι ο συγγραφέας του
παραθέματος είναι οπαδός των ιδεών του Διαφωτισμού
5. Ποια διαδικασία οδήγησε στην έκρηξη της Γαλλικής Επανάστασης, ποια υπήρξε
η συμμετοχή του γαλλικού λαού και ποιες συγκεκριμένες πράξεις σηματοδοτούν
το τέλος του παλαιού καθεστώτος;
6. Ποια υπήρξε η πορεία του Ναπολέοντα από την αναρρίχησή του στο αξίωμα του
υπάτου έως το θάνατό του;
7. Ποιες ρυθμίσεις επέβαλαν στην Ευρώπη οι νικήτριες δυνάμεις μετά την ήττα
του Ναπολέοντα και ποιοι λόγοι τις υπαγόρευσαν;
α) το σχετικό απόσπασμα από τη στ. ενότητα του κεφαλαίου
β) Αιτιολόγηση : Οι ηγεμόνες της Ευρώπης μετά την πτώση του Ναπολέοντα είχαν
ως στόχους :
1. την αποκατάστασή τους στους θρόνους τους
2. την αναστολή της εξάπλωσης των επαναστατικών ιδεών
3. τον πλήρη έλεγχο της Γαλλίας
Η Αγγλία, ανα και φιλελεύθερη χώρα προσυπέγραψε αυτήν την πολιτική γιατί η
επαναφορά της Γαλλίας στις αναχρονιστικές δομές του Παλαιού καθεστώτος
εξυπηρετούσε τα ασυμφέροντά της. Δηλαδή, η ίδια θα παρέμενε χωρίς σοβαρό
ανταγωνιστή στη βιομηχανική ανάπτυξη στο διεθνές εμπόριο και στην αποικιακή
εξάπλωση.
8. Να εξηγήσετε το συμβολισμό της γκραβούρας με τον τίτλο «Το συνέδριο της
Βιέννης χορεύει» της σελ. 182 του σχολικού βιβλίου σε συνδυασμό με τη φράση
διπλωμάτη της εποχής : «Το συνέδριο χόρευε αλλά δεν προχωρούσε».
9. Ποια υπήρξε η προσφορά της Γαλλικής Επανάστασης
α) στον πολιτικό τομένα
β) όσον αφορά τη διαμόρφωση της έννοιας του Έθνους
γ) στον οικονομικό και κοινωνικό τομέα
δ) στον τομέα της εκπαίδευσης
ε) όσον αφορά την ανεξιθρησκεία
*Τις ερωτήσεις έχει συντάξει η
φιλόλογος Στέλλα Ναλπάντη
