|
Ανάλυση Πρωτογενών Πηγών
Οι ιστορικοί αναλύουν τις ιστορικές πηγές με διάφορους τρόπους. Καταρχήν
σκέφτονται, πού, πότε και γιατί δημιουργήθηκε ένα έγγραφο. Παίρνουν υπόψη τους
επίσης αν η πηγή δημιουργήθηκε σε εποχή κοντινή με ένα πραγματικό ιστορικό
γεγονός. Επίσης ασχολούνται με το στόχο της πηγής. Ήταν κάποιο προσωπικό
ημερολόγιο ή έγγραφο που στόχο είχε να παραμείνει ιδιωτικό; Το ντοκουμέντο είχε
προετοιμαστεί για το κοινό;
Κάποιες πηγές κρίνονται πιο αξιόπιστες αλλά όλες είναι κατά κάποιον τρόπο
μεροληπτικές. Γι αυτό το λόγο ο ιστορικοί προσεγγίζουν τις πηγές με σκεπτικισμό
και κριτικό πνεύμα. Επίσης διασταυρώνουν τις πηγές με άλλες πληροφορίες και
πηγές. Ακολουθούν επίσης κάποιους βασικούς κανόνες για την ανάλυση των
πρωτογενών πηγών. Διαβάστε τους κανόνες, και μετά τις ερωτήσεις και
χρησιμοποιήστε τις για την ανάλυση πρωτογενών πηγών.
Κανόνας Χρόνου και Τόπου
Για να κρίνουν την ποιότητα μιας πρωτογενούς πηγής οι ιστορικοί χρησιμοποιούν
τον κανόνα χρόνου και τόπου. Σύμφωνα με αυτόν τον κανόνα όσο πιο κοντά χρονικά
και τοπικά ήταν μια πηγή και ο δημιουργός της σε ένα γεγονός του παρελθόντος
τόσο πιο καλή θα είναι η πηγή. Σύμφωνα με αυτόν τον κανόνα οι καλές πρωτογενείς
πηγές (ξεκινώντας από τις πιο αξιόπιστες) περιλαμβάνουν:
• Άμεσα ίχνη του γεγονότος
• Αφηγήσεις του γεγονότος, που δημιουργήθηκαν μετά το γεγονός από παρατηρητές
και συμμετέχοντες σε αυτό’
• Αφηγήσεις του γεγονότος που δημιουργήθηκαν μετά το γεγονός από ανθρώπους που
δε συμμετείχαν σε αυτό ή δεν ήταν μάρτυρες, αλλά χρησιμοποίησαν συνεντεύξεις και
πληροφορίες από την εποχή του γεγονότος.
Κανόνας της Μεροληψίας
Ο δεύτερος κανόνας του ιστορικού είναι ο κανόνας της μεροληψίας σύμφωνα με τον
οποίο κάθε πηγή είναι μεροληπτική με κάποιον τρόπο. Τα ντοκουμέντα μας λένε μόνο
αυτό που ο δημιουργός τους νόμιζε ότι συνέβη ή ίσως μόνο αυτό που ο δημιουργός
τους θέλει να νομίζουμε ότι συνέβη. Γι αυτόν το λόγο οι ιστορικοί ακολουθούν τις
παρακάτω οδηγίες όταν ασχολούνται με πληροφορίες από το παρελθόν:
• Κάθε πληροφορία και πηγή πρέπει να αντιμετωπίζεται με σκεπτικισμό και κριτική
διάθεση.
• Καμία πληροφορία δεν πρέπει να θεωρείται ειλικρινής και κυριολεκτική. Η οπτική
γωνία του δημιουργού πρέπει να λαμβάνεται υπόψη.
• Κάθε πληροφορία και πηγή πρέπει να αντιπαραβάλλεται και να συγκρίνεται με
άλλες σχετικές πηγές και πληροφορίες.
Ερωτήσεις για την Ανάλυση Πρωτογενών Πηγών
Οι παρακάτω ερωτήσεις βοηθούν την αξιολόγηση της ποιότητας των πρωτογενών πηγών:
1. Ποιος δημιούργησε την πηγή και γιατί; Ήταν δημιούργημα αυθόρμητης ενέργειας,
τακτικής συναλλαγής ή εσκεμμένης διαδικασίας;
2. Ο καταγραφέας είχε γνώση του γεγονότος από πρώτο χέρι; Ή η καταγραφέας
αναφέρει ό,τι είδαν ή άκουσαν άλλοι;
3. Ο καταγραφέας ήταν ουδέτερο μέρος ή ο δημιουργός είχε απόψεις και συμφέροντα
που μπορεί να επηρέασαν αυτό που καταγράφτηκε;
4. Ο καταγραφέας δημιούργησε την πηγή για προσωπική χρήση, για ένα ή περισσότερα
άτομα ή για μεγάλο κοινό;
5. Η πηγή προοριζόταν να είναι δημόσια ή ιδιωτική;
6. Ο καταγραφέας ήθελε να πληροφορήσει ή να πείσει; (Ελέγξετε τις λέξεις στην
πηγή. Οι λέξεις ίσως σας πουν αν ο καταγραφέας προσπαθούσε να είναι
αντικειμενικός.) Είχε λόγους ο καταγραφέας να είναι ειλικρινής ή ανειλικρινής;
7. Οι πληροφορίες καταγράφηκαν κατά τη διάρκεια του γεγονότος, αμέσως μετά το
γεγονός, ή μετά από κάποιο χρονικό διάστημα; Πόσο μεγάλο διάστημα;
Είδη Πρωτογενών Πηγών
Κατά την ανάλυση πρωτογενών πηγών οι ιστορικοί λαμβάνουν υπόψη το είδος της
πρωτογενούς πηγής που μελετούν. Η γνώση των διαφορετικών τύπων πρωτογενών πηγών
θα βοηθήσει την καλύτερη αξιολόγηση της αξιοπιστίας μιας πρωτογενούς πηγής.
Ακολουθούν τα είδη των πρωτογενών πηγών.
Δημοσιευμένα Έγγραφα
Μερικές πρωτογενείς πηγές είναι δημοσιευμένα ντοκουμέντα. Δημιουργήθηκαν για
μεγάλο κοινό και διανεμήθηκαν ευρέως. Τα Δημοσιευμένα ντοκουμέντα περιλαμβάνουν
βιβλία, περιοδικά, εφημερίδες, κυβερνητικά έγγραφα, μη κυβερνητικές αναφορές,
ενημερωτικά έντυπα όλων των ειδών, διαφημίσεις, χάρτες, φυλλάδια, αφίσες, νόμους
και δικαστικές αποφάσεις.
Όταν εξετάζετε δημοσιευμένα ντοκουμέντα, να θυμάστε ότι το γεγονός πως κάτι
δημοσιεύτηκε δεν το κάνει ειλικρινές, ακριβές ή αξιόπιστο. Κάθε ντοκουμέντο έχει
κάποιο δημιουργό ο οποίος έχει την οπτική γωνία του, τις προκαταλήψεις και τις
μεροληψίες του. Ακόμη θυμηθείτε ότι ακόμη και μεροληπτικές πηγές μπορούν να μας
πουν σημαντικά πράγματα για το παρελθόν.
Αδημοσίευτα Ντοκουμέντα
Πολλά είδη αδημοσίευτων ντοκουμέντων έχουν σωθεί και μπορούν να χρησιμοποιηθούν
ως πρωτογενείς πηγές. Περιλαμβάνουν προσωπικές επιστολές, ημερολόγια, διαθήκες,
συμβολαιογραφικές πράξεις, οικογενειακές βίβλους με οικογενειακές ιστορίες,
σχολικούς ελέγχους και άλλες πηγές. Αδημοσίευτα επαγγελματικά αρχεία όπως
αλληλογραφία, λογιστικά βιβλία, πληροφορίες για πελάτες, πρακτικά συνεδριάσεων
και αρχεία έρευνας και ανάπτυξης επίσης δίνουν πληροφορίες για το παρελθόν.
Αδημοσίευτα ντοκουμέντα συχνά προέρχονται από κοινοτικές οργανώσεις, εκκλησίες,
πολιτικά κόμματα και συνδικάτα και έχουν τη μορφή καταλόγων μελών, πρακτικών
συνεδριάσεων, λόγων, οικονομικών και άλλων αρχείων. Ο κρατικός μηχανισμός σε όλα
τα επίπεδα δημιουργεί ένα πλήθος αδημοσίευτων αρχείων. Αυτά περιλαμβάνουν
αστυνομικά και δικαστικά αρχεία, απογραφικά δελτία, φορολογικούς και εκλογικούς
καταλόγους, αναφορές τμημάτων και απόρρητα έγγραφα.
Αντίθετα από τα δημοσιευμένα ντοκουμέντα, τα αδημοσίευτα ντοκουμέντα μπορεί να
είναι δυσεύρετα λόγω του ότι υπάρχουν λίγα αντίτυπα. Επειδή ακριβώς τα
αδημοσίευτα ντοκουμέντα δεν είχαν στόχο να διαβαστούν δημόσια, παρέχουν
ενδιαφέρουσες ενδείξεις για το παρελθόν.
Προφορικές Παραδόσεις /Προφορικές Ιστορίες
Οι προφορικές παραδόσεις και ιστορίες είναι ένας ακόμη τρόπος να μάθουμε για το
παρελθόν από ανθρώπους με γνώση των ιστορικών γεγονότων από πρώτο χέρι. Οι
ιστορικοί παίρνουν πληροφορίες για τη ζωή των απλών ανθρώπων μέσω προφορικών
ιστοριών που παρέχουν πληροφορίες για άτομα, κυρίως μειονοτικές ομάδες, που ήταν
αποκλεισμένοι από τις επίσημες δημοσιεύσεις ή δεν άφησαν πίσω τους γραπτές
πρωτογενείς πηγές.
Πριν την εφεύρεση της γραφής, οι πληροφορίες περνούσαν από γενιά σε γενιά μέσω
του προφορικού λόγου και πολλοί λαοί εξακολουθούν να χρησιμοποιούν τις
προφορικές παραδόσεις για τη μετάδοση γνώσης. Συνεντεύξεις και ηχογραφήσεις
ηλικιωμένων και μαρτύρων σε ιστορικά γεγονότα, παρέχουν ενδιαφέρουσες ιστορίες,
ανέκδοτα και άλλες πληροφορίες για το παρελθόν.
Οπτικά ντοκουμέντα και τεχνουργήματα
Τα Οπτικά ντοκουμέντα είναι φωτογραφίες, ταινίες, ζωγραφικοί πίνακες και άλλες
μορφές έργων τέχνης. Επειδή τα οπτικά ντοκουμέντα συλλαμβάνουν στιγμές, παρέχουν
πληροφορίες για αλλαγές μέσα στο χρόνο. Τα οπτικά ντοκουμέντα περιλαμβάνουν
πληροφορίες για ένα πολιτισμό σε συγκεκριμένες στιγμές της ιστορίας: έθιμα,
προτιμήσεις, ειδικές περιστάσεις, εργασία, ελεύθερο χρόνο.
Όπως και οι άλλες πρωτογενείς πηγές, το οπτικό ντοκουμέντο έχει έναν δημιουργό
με συγκεκριμένη οπτική γωνία- έναν ζωγράφο, γλύπτη, δημιουργό ταινιών,
φωτογράφο.
Σκεφτείτε ποια είναι η οπτική γωνία του δημιουργού όταν κοιτάζετε οπτικά
ντοκουμέντα. Ποιος ήταν ο στόχος του δημιουργού; Γιατί αυτή η πόζα; Γιατί αυτή η
προοπτική; Γιατί αυτή η πλαισίωση; Γιατί αυτή η απόσταση; Γιατί αυτό το θέμα; Τι
συμπεριλήφθηκε; Τι αποκλείστηκε; Η χρήση οπτικών ντοκουμέντων ως πρωτογενείς
πηγές απαιτεί προσεκτική ανάλυση του περιεχομένου και της οπτικής γωνίας των
δημιουργών.
<-----
Αρχική
|
