Πόσων ειδών στόχοι υπάρχουν;

Μπορεί κανείς να εντοπίσει στη διεθνή βιβλιογραφία έναν αριθμό από τυπολογίες στόχων. Κάθε τυπολογία σχηματίζεται με βάση κάποιο κριτήριο. Στο πλαίσιο της επικοινωνιακής προσέγγισης, οι στόχοι στην ξενόγλωσση κατάρτιση, με κριτήριο το βαθμό γενικότητας ή αφαίρεσης στον οποίο διατυπώνονται, κατατάσσονται σε έναν από τους παρακάτω τύπους:

α) Γενικοί στόχοι (e3: general objectives, f: buts/objectifs généraux, d: allgemeine Ziele, i: obiet­ti­vi generici). Αυτοί ορίζουν συνήθως τις επιμέρους επικοινωνιακές δεξιότητες που αναμένεται να αναπτύξουν οι μαθητές/-τριες, κάνοντας αναφορά και στις πε­ριστάσεις επικοινωνίας μέσα στις οποίες οι δεξιότητες πρέπει να μπορούν να εκδηλωθούν. Οι γενικοί στόχοι, επίσης, μπορεί να αφορούν δεξιότητες σχετικές με το/τη μαθητή/-τρια ως μα­θητή/ -τρια, κι όχι με το/τη μαθητή/-τρια ως χρήστη της συγκεκριμένης ξένης γλώσσας.

β) Ειδικοί στόχοι (e: specific/operational objectives, f: objectifs spéci­fiques/opé­rationnels, d: spezifische Ziele, i: obiettivi specifici). Αυτοί ορίζουν με μεγαλύτερη λεπτομέρεια τις επιμέρους επικοινωνιακές δεξιότητες, συνήθως σε επίπεδο λειτουργιών της γλώσσας και εννοιών4. Οι ειδικοί στόχοι επιδιώκεται συχνά να διατυπώνονται με μορφή παρατηρήσιμης συμπεριφοράς Πόσο και όταν αυτό είναι δυνατό ώστε να είναι εφικτός ο έλεγχος επίτευξής τους, δηλαδή να είναι δυνατή η αξιολόγηση κατά τη διάρ­κεια ή/και στο τέλος της υλοποίησης του προγράμματος.

Στα προγράμματα σπουδών των γνωστικών αντικειμένων που περιλαμβάνει η σχολική εκπαίδευση γενικότερα συναντάει συχνά κανείς τρεις τύπους επιδιώξεων (De Landsheere & De Landsheere, 1984:25-27):
α) τους σκοπούς (e: aims, f: fins/finalités, d: Zwecke, i: mete5),
β) τους γενικούς στόχους και
γ) τους ειδικούς στόχους.

Οι σκοποί είναι επιδιώξεις διατυπωμένες στον μέγιστο βαθμό γενικότητας. Συχνά πρόκειται για τις λειτουργίες της εκπαίδευσης ή για το λόγο ύπαρξης μιας βαθμίδας εκπαιδευτικού συστήματος, ενός τύπου εκπαιδευτικού ιδρύματος, κτλ.

Ο τρόπος διατύπωσης των σκοπών και των γενικών στόχων, οι οποίοι πρέπει να μεταφραστούν σε ειδικούς πριν γίνει δυνατή η επιδίωξή τους, έχει ιδιαίτερη σημασία γιατί συνεπάγονται επιλογές πολιτικού και ιδεολογικού χαρακτήρα. Σημειώνεται όμως ότι συνήθως ο έλεγχος επίτευξής τους αναμένεται να γίνει από άλ­λους, όχι από τους/τις ίδιους/-ες τους/τις εκπαιδευτικούς.

Πώς διατυπώνονται οι ειδικοί στόχοι;

Στα στοχοκεντρικά γλωσσικά προγράμματα σπουδών η διατύπωση ενός ειδικού στόχου συνήθως γίνεται περιγράφοντας, καταρχήν, την παρατηρήσιμη συμπεριφορά των μαθητών/-τριών που μαθαίνουν τη γλώσσα-στόχο. Εκτός όμως από αυτό, που είναι το πρώτο σημείο ενός μοντέλου στο οποίο θα αναφερθώ τώρα, πρέπει η διατύπωση του ειδικού στόχου να περιλαμβάνει και άλλα στοιχεία-πληροφορίες.

Ανάμεσα στα προτεινόμενα μοντέλα διατύπωσης ειδικών στόχων, είναι ιδιαίτερα γνω­στό το μοντέλο του Mager, το οποίο απαιτεί προσδιορισμό: α) της συμπεριφοράς που περιμένουμε να αναπτύξει ο/η μαθητής/-τρια, β) των συνθηκών κάτω από τις οποίες θα συμπεριφερθεί με τον αναμενόμενο τρόπο ο/η μαθητής/-τρια6 και γ) των κριτηρίων που κάνουν τη συμπεριφορά αποδεκτή, δηλαδή των κριτηρίων που μας κάνουν να θεωρούμε πως η συμπεριφορά (ο στόχος) επιτεύχθηκε σε ικανοποιητικό βαθμό (1985:23).

Ο D' Hainaut (1985:302-304) προτείνει ένα πολύ συνθετότερο και πληρέστερο ίσως μοντέλο που περιλαμβάνει 13 στοιχεία, δηλαδή είδη πληροφορίας που προσδιορίζουν από κοινού έναν ειδικό στόχο. Τα στοιχεία αυτά μπορούν να αποτελέσουν τέσσερις ομάδες:

α) αυτά που ορίζουν την «πράξη» που αναμένουμε να μάθει να κάνει ο/η μαθη­τής/-τρια

β) τα στοιχεία που αποτελούν κριτήρια ποιότητας του προϊόντος-πράξης

γ) τα σχετικά με το βαθμό αφομοίωσης της νέας γνώσης, δηλαδή αν πε­ρι­μένουμε να εγγραφεί στη μεσοπρόθεσμη ή τη μακροπρόθεσμη μνήμη και κα­τά πόσο περιμένουμε να μπορεί ο/η μαθητής/-τρια να κάνει μεταβίβαση (e: transfer, f: trans­fert7) και

δ) τα σχετικά με τα επίπεδα επιτυχίας, ώστε να θεωρήσουμε ότι ο στόχος επιτεύχθηκε από έναν/μία μαθητή/-τρια ή από μιαν ομάδα-τάξη μαθητών/-τριών.

Πρόγραμμα σπουδών για τη γλωσσική διδασκαλία στο λύκειο

Επιμέρους στόχοι. Περιεχόμενα. Διδακτικές ενέργειες - Δραστηριότητες

Α. Προφορική επικοινωνία

Ι. Ακρόαση και κατανόηση του λόγου (ακούω και κατανοώ)

Στόχοι	Περιεχόμενα	Διδακτικές ενέργειες- Δραστηριότητες
Eπιδιώκεται: -Να διακρίνει ο/η μαθητής/-τρια τα στοι­χεία της ομιλίας (λεκτι-κό εκ­φώνημα, παρα-γλωσσικά και εξωγλω-σσικά στοιχεία) και τη λειτουργικότητά τους	*στοιχεία της ομιλίας	Ο/Η μαθητής/-τρια στην τάξη: -Ακούει προσεκτικά και πα­ρα­τη­ρεί τους τρόπους με τους οποίους οι διάφο­ροι ομιλητές «ζω-ντανεύουν» το λόγο τους.
-Να διακρίνει τα διάφορα είδη προφο-ρικού λόγου	*είδη του προφορικού λό­γου (διάλεξη, ανα­κοί­νω­ση, πα­ρα­μύ­θι, πολι­τι­κός λόγος κτλ.)	-Συγκρίνει διάφορα είδη  προ­φο­ρικού λόγου και εντοπίζει τις διαφορές τους, π.χ. συγκρίνει την ανακοίνωση, τη διάλεξη, τον πολιτικό λόγο, το παραμύθι, το εκκλησιαστικό κήρυγμα κτλ.
-Να κατανοεί τις φρα-στικές επι­­λογές του πομπού, ανά­λο­γα με την περίσταση επι­κοι­νωνίας.	*περιστάσεις προφορι­κής επι­κοι­νωνίας	-Συγκρίνει το λόγο του ίδιου προ­σώπου σε διάφορες πε­ρι­στά­σεις, π.χ. το λόγο που εκφώνησε κά­ποιος/-α καθηγητής/ -τρια σε σχολική γιορτή με την ομι­λία του στην τάξη, όταν δι­δά­σκει.
-Να αναγνωρίζει και να ερ­μη­νεύει προθέσεις, διαθέ­σεις, συναισθήμα-τα στην προ­φο­ρι­κή επικοινωνία.	*ερμηνεία προφορικής επι­κοι­νω­νίας	-Παρακολουθεί μια θεα-τρική πα­ρά­στα­ση ή ένα έργο κι­νηματογραφικό, και ερμηνεύει τις απο-χρώσεις του λό­γου των ηρώων του έργου, λαμ-βά­νο­ντας υπόψη και τα πα­ρα­γλωσ­σικά και εξω-γλωσσικά γνωρίσματα.
-Να εντοπίζει τα κύρια σημεία στο λόγο των άλλων ομι­λη­τών/-τριών, να κατανοεί και να αξιο­λογεί τα επιχειρήματα και τα συμπεράσματα μιας συζή­τη­σης.	*ακρόαση και κατανόηση συ­ζήτησης	-Παρακολουθεί, ως ακροατής/-τρια, συζητήσεις ζωντανές ή μαγνητοσκοπημένες, κρατάει σημειώσεις και παρου­σιάζει στην τάξη τα συμ­περάσματα της συζήτησης.
-Να κατανοήσει ο/η μαθητής/-τρια τις ιδιαι-τερότητες που πα­ρου­σιά­ζουν τα διάφορα τεχνικά μέσα επικοινωνίας και πώς προσαρμόζεται ο λόγος του/της ομιλητή/-τριας ανάλογα με τις ιδιαι­τε­ρό­τητες κάθε μέσου.	*Πρόσληψη προφορικού λόγου μέσα από τα τεχνικά μέσα επικοινω­νίας (τηλέφωνο, ραδιό­φωνο, τηλεόραση κτλ.)	-Παρακολουθεί και συγκρίνει το ίδιο δελτίο ειδήσεων από το ραδιόφωνο και από την τηλεόραση. -Σε άσκηση δραματοποίησης συγ­κρίνει μια τηλεφωνική συνδιάλεξη με μήνυμα που δίνεται σε τηλεφω­νητή.

 ΟΙ ΣΤΟΧΟΙ ΩΣ ΠΥΡΗΝΑΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ του Αντώνη Τσοπάνογλου

http://www.komvos.edu.gr/periodiko/periodiko2nd/glossika/print/tsopanoglou/