|
Στο μυαλό του
Δ. Σολωμού
Δίκην εισαγωγής
Πριν από χρόνια βίωσα και εγώ στο πανεπιστήμιο το άγχος και την πλήξη που
δοκιμάζουν και οι μαθητές μου τώρα, καθώς τους βομβαρδίζω με έναν όγκο υλικού στα
πλαίσια της προετοιμασίας για τις πανελλήνιες εξετάσεις. Ένας όγκος που πλακώνει
το ποίημα και το εμποδίζει να "μιλήσει" στα παιδιά. Κάποια κείμενα στάθηκαν για
μένα η αφορμή να ξανακοιτάξω τον Κρητικό διαφορετικά. Μετά από πολλά χρόνια,
πολλά διαβάσματα, πολλές εμπειρίες ανάγνωσης και διδασκαλίας, με μιαν ενορατική
(;) διαδικασία το ποίημα άρχισε να ζει μαζί μου. Αυτή η ερασιτεχνική προσπάθεια
να ανασυσταθεί το "εργαστήριο" του ποιητή γίνεται για να μπορέσουν οι μαθητές-
ίσως- να βιώσουν το ποίημα και όχι να απομνημονεύσουν απλά τις σκέψεις των
άλλων.
Η "προσομοίωση" αυτή είναι βέβαια φανταστική. (Ελπίζω ο ποιητής, αν το βλέπει από
κάπου να μη δυσανασχετεί). Στηρίχτηκε στον τρόπο που αντιμετωπίζω εγώ το ποίημα
στην συγκεκριμένη φάση της ζωής μου καθώς και στα διαβάσματά μου που άμεσα ή
έμμεσα σχετίζονται με το ποίημα. Έχει αρκετούς αναχρονισμούς, π.χ. χρησιμοποιώ
αποσπάσματα από τα "Ανοιχτά Χαρτιά" του Οδυσσέα Ελύτη μια και με βοήθησαν να
κατανοήσω καλύτερα κάποια σημεία.
Υπάρχει μια αναφορά στις θεωρητικές, λογοτεχνικές, εικαστικές καταβολές του
Σολωμού, σίγουρα όμως δεν απόλυτα ενδελεχής. Γίνεται περισσότερο για να
μπορέσουν οι μαθητές να μπουν στον "κόσμο" του ποιητή. Ας μου συγχωρηθεί το
"ρομαντικό" κλίμα, παραπέμπει(;) κάπως στο κλίμα της εποχής του ποιητή.
Θα ήθελα να επιμείνω στο ότι η τοποθέτηση και οι όποιες ερμηνείες δίνονται είναι
καθαρά υποκειμενικές. Ο στόχος μου ήταν να δείξω ότι όπως ο ποιητής προσπάθησε
να κρατήσει τα κείμενα του ζωντανά δουλεύοντας τα συνέχεια, έτσι και ο
αναγνώστης μπορεί να αντιλαμβάνεται την ανάγνωση και βίωση της ποίησης σαν ένα
διαρκές γίγνεσθαι.
Δεν θα κουράσω με αναφορά σε μία εκτενή βιβλιογραφία.
Ενδεικτικά θα αναφέρω όσα άμεσα χρησιμοποιήθηκαν: Το βιβλίο του Δημήτρη
Αγγελάτου "Το έργο του Διονυσίου Σολωμού και ο κόσμος των λογοτεχνικών ειδών"
των εκδόσεων Gutenberg (2009). Η επιλογή κριτικών κειμένων "Εισαγωγή στην ποίηση
του Σολωμού" από τις πανεπιστημιακές εκδόσεις Κρήτης (1999). Το έργο του
Ερατοσθένη Καψωμένου
"Ο Σολωμός και η ελληνική πολιτιστική παράδοση" έκδοση της
Βουλής των Ελλήνων 1998. Για το θεωρητικό κομμάτι η "Ιστορία των αισθητικών
θεωριών" του Monroe C. Beardsley από τις εκδόσεις Νεφέλη 1989, από όπου και οι
παραπομπές στα αντίστοιχα κείμενα. Ακόμα όπως προανέφερα τα "Ανοιχτά Χαρτιά" του
Οδυσσέα Ελύτη εκδόσεις ΄Ικαρος και η ποιητική του συλλογή "Τρία ποιήματα με
σημαία ευκαιρίας". Μεγάλη βοήθεια μου προσέφερε η εισαγωγή που έκανε ο κος
Βαγγέλης Αθανασόπουλος στην μετάφραση (του ιδίου) του ποιήματος "Η Μπαλλάντα του
γέρου ναυτικού" του S.T. Colleridge από τις εκδόσεις Χατζηνικολή.
Χρησιμοποιήθηκαν στοιχεία από το βιβλίο της Kitty Ferguson "Η μουσική του
Πυθαγόρα" από τις εκδόσεις Τραυλός. Η εντελώς αδόκιμη μετάφραση των αποσπασμάτων
του Δάντη από το "Καθαρτήριο" και τον "Παράδεισο" είναι δική μου και στηρίχτηκε
στο "Dante, la comedia divina" των εκδόσεων Arnoldo Mondadori, στο δίγλωσσο
κείμενο όπως παρατίθεται στο
http://etcweb.princeton.edu/dante/pdp/ και στην αρχαΐζουσα
μετάφραση του Μουσούρου του 1854.
Η μετάφραση στο Φάουστ του Γκαίτε είναι του Κωνσταντίνου Χατζόπουλου από τις
εκδόσεις Δωδώνη.
Το ποίημα του Σίλλερ "Η καλυμένη εικόνα της Σαϊδας" ανακτήθηκε από τη διεύθυνση
http://beatrikn.spaces.live.com/Blog/cns!DB0283FF0E23F3B2!6780.entry
και το ποίημα του Φάουστ "Η νύφη της Κορίνθου" από τη διεύθυνση
http://web.uvic.ca/geru/487/corinth.html
Τα αποσπάσματα από τη "Μπαλλάντα του γέρο – ναυτικού" είναι από τις εκδόσεις
Χατζηνικολή, όπως έχει προαναφερθεί.
(Θα μπορούσαν ίσως οι μαθητές να "συγκρίνουν το "γκόθικ" στοιχείο στα διάφορα
ποιήματα).
Πως "δουλεύεται" το σενάριο
Στο γραφείο του ποιητή υπάρχει το ημερολόγιο συγγραφής,
τα βιβλία μπροστά του παραπέμπουν σε λογοτεχνικά κείμενα που τον επηρέασαν (έργα
της ευρωπαϊκής λογοτεχνίας), καθώς και οι σημειώσεις του,
οι οποίες παραπέμπουν σε ένα
αρχείο παρουσίασης. Υπάρχει ακόμη η δυνατότητα ανοίγματος μέσα από τον τίτλο του
ημερολογίου του "αρχείου" του ποιητή, όπου βρίσκονται
το χειρόγραφο, το ποίημα, και τα θεωρητικά κείμενα. Τέλος μια τρίτη σελίδα είναι
η "πινακοθήκη" με αναφορά σε κάποιους πίνακες που πιθανώς επηρέασαν τον ποιητή
σαν εικόνα, τεχνοτροπία ή θέμα. Σε μερικούς πίνακες έχει συμπεριληφθεί ένας υποβοηθητικός σχολιασμός.
Το πώς θα δουλευτεί αυτό το υλικό είναι θέμα του καθηγητή και των μαθητών… (Ενδεικτικές
οδηγίες μπορείτε να δείτε εδώ).
Στο τέλος της σελίδας υπάρχει ένα μικρό απόσπασμα
από κινηματογραφική ταινία, ένας ακόμα αναχρονισμός, χρήσιμος κατά τη γνώμη
μου.
Μπορείτε να περάσετε
στο γραφείο του ποιητή.
Θα θέλαμε να
ευχαριστήσουμε από καρδιάς τον Νίκο Κουρή για την ευγενική προσφορά του
να διαβάσει τον Κρητικό για τους
δοκιμαζόμενους μαθητές της Γ΄Λυκείου .
Ευχές και κατάρες στο terracomputerata AT gmail DOT com.
Καλλιόπη Κουτσόπετρα, φιλόλογος.
<-----
Αρχική
|
