Αρχική

ΚΡΗΤΙΚΟΣ

ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ ΣΥΓΓΡΑΦΗΣ

Αρχίζω ένα καινούριο ποίημα… ο Λάμπρος δε με ικανοποιεί πια. Κάποια κομμάτια καλά, το σύνολο αδύνατο.

Η δίκη τελείωσε μετά από όλα αυτά τα χρόνια. Δικαιώθηκα αλλά η ψυχή μου είναι μαύρη! Πως από αυτό το σκοτάδι θα μπορέσω να φτιάξω κάτι; Πως θα βγω στο φως;

Και όμως χρειάζομαι απεγνωσμένα να γράψω. Είναι το μόνο που με κρατάει…

Το θέμα μου: το θέμα όλων των ποιητών: πως θα εκφράσω με λέξεις αυτόν τον άλλο κόσμο που βλέπω πίσω από αυτό που βλέπουν οι άλλοι. πως θα μπει σε λόγια το αόρατο, το άφθαρτο, το ιδανικό, το α ν ε ί π ω τ ο αυτό που αξιώνεσαι στις στιγμές της πιο μεγάλης σου απελπισίας;

Το Χάος της ψυχής… όλα σκοτεινά και διέξοδος δεν υπάρχει, παλεύεις και δεν μπορείς να σωθείς, είσαι στο γκρεμό και τότε,

ε ί π ε και εγένετο φ ω ς

      Τα λόγια μπαίνουν το ένα δίπλα στο άλλο, το ανείπωτο θα ειπωθεί , το ποίημα γεννιέται!

λοιπόν μια καταιγίδα, άνεμος, βροχή, κύματα--- ένας ναυαγός παλεύει να φτάσει στην ακτή…

γιατί βρίσκεται εκεί; δεν έχει σημασία ας το φανταστούν, δεν είναι ουσιαστικό 

παλεύει να φτάσει στην ακτή γιατί;

Έχει κάτι να σώσει, μια κοπέλα, έναν έρωτα, τον ίδιο του τον εαυτό

Ναι μια καταιγίδα είναι η σωστή επιλογή. Η ένταση, η ακρότητα, ο κίνδυνος του θανάτου αυτό θα βγάλει τον ακροατή από τη συνήθεια, η φύση είναι πάλι κάτι άγνωστο , μεγάλο και τρομακτικό και Υπέροχο.

Ναι το αίσθημα του ΥΠΕΡΟΧΟΥ. Αυτό θα μου το κάνει πιο εύκολο να τους μιλήσω για την " πρωταρχική εμπειρία". Η φυσική τάξη των πραγμάτων βιάζεται, νιώθεις ανήμπορος και … η παρέμβαση του υπερφυσικού είναι αναπόφευκτη.

Στήνω λοιπόν το σκηνικό: εκοίταα και ήταν μακριά ακόμα το ακρογιάλι

Και βάζω τον αναγνώστη στην καταιγίδα της ψυχής μου, του δείχνω πως θα ερειπώσω βήμα- βήμα το κορμί μου για να " μιλήσω" την ψυχή μου…

Πραγματικότητα και ψευδαίσθηση, φυσικό- υπερφυσικό, ορατό-αόρατο. Μια αντιστροφή: αυτός ο κόσμος είναι ψευδαίσθηση και ο άλλος η πραγματικότητα. Δεν είναι η πραγματικότητα φυσική και ορατή και η ψευδαίσθηση υπερφυσική και αόρατη αλλά το αντίθετο: ο ναυαγός είναι στο σκοτάδι δεν βλέπει την ακτή, θα δει όμως πολύ καλά με όρους πραγματικότητας το μεταφυσικό μέσα σε ένα λαμπρό μεσημεριανό ήλιο.

Ο αναγνώστης/ ακροατής πρέπει να πειστεί πως αυτό που θα ξετυλιχτεί μπροστά στα μάτια του είναι πιο πραγματικό από το πραγματικό.

Στο σκηνικό πάλι:

Φεγγαρόφωτο, σιωπή και γαλήνη. Η φαντασία αρχίζει και δουλεύει, τα πράγματα τα βλέπεις αλλιώς στο φεγγαρόφωτο, ησυχία και γαλήνη: η οργή και ο θυμός η φασαρία του μυαλού χάνονται, η ψυχή είναι έτοιμη να δεχτεί το υπερβατικό.

Το υπερβατικό, η Ιδέα… πώς μορφοποιείται αυτό για να γίνει κατανοητό;

Κάτι οικείο,

 Μια γυναικεία μορφή; Οι νεράιδες στα παραμύθια που άκουγα μικρός που μέσα στη νύχτα πλάνευαν τους ξεστρατισμένους ταξιδιώτες; Που έβγαιναν από το νερό για να δώσουν τα όπλα στον πολεμιστή στους μεσαιωνικούς θρύλους; Η Βερενίκη που οδηγεί το Δάντη στον Παράδεισο, όλες οι γυναίκες στον Σίλλερ και στο Γκαίτε η Άνοιξη και η Αφροδίτη στο Μποτιτσέλι;

Όμορφη, πρέπει να είναι όμορφη. Τι λέει ο Κάντ; "το αισθητικά ωραίο αποδίδει το συναίσθημα της Ηδονής που βιώνει το αντικείμενο όταν συλλειτουργούν αρμονικά η διάνοια και η φαντασία"

Όταν βλέπουμε κάτι όμορφο η ψυχή μας χαίρεται γιατί αναγνωρίζει σε αυτή την ομορφιά τη βαθύτερη φύση της και ακόμα πόσο κοντά βρίσκεται στο θεϊκό.

Και καλή: η αγνότητα η καλοσύνη σου επιτρέπει να "δεις" το απόλυτα ωραίο. (ολόκληρο το νόημα του οράματος να συγκεντρώνεται στην καθαρότητα ψυχής που προϋποθέτει για να γίνει ευανάγνωστο και καθαρό).

Λοιπόν όμορφη, πλασμένη από νερό και φως όπως τα λέει και ο Δάντης:

Per entro se l' etterna margarita ne ricevette,com' acqua recepe raggio di luce permanendo unita: το αιώνιο μαργαριτάρι μας δέχτηκε μέσα του όπως το νερό δέχεται μια ακτίνα φως μένοντας αχώριστο.

Αναζητώ μέσα στην παρακαταθήκη των εικόνων εκείνη που μπορεί να αποδώσει τη συγκίνηση του τέλεια ωραίου και παραμένω όπως και ο ήρωας μου "άλαλος" (αν τουλάχιστον υποψιαζόντουσαν τι σκοτεινές ρίζες πρέπει να σαλέψουν, τι σκότος να αντισταθμιστεί!)

Η στοργή μιας μητέρας, ο αισθησιασμός μιας ερωμένης, η αγνότητα της Παναγίας…

Η πίεση στην ψυχή μπροστά σε κάτι τέτοιο είναι μεγάλη, ο πόνος αναδεύεται και ξεχειλίζει (εδώ ευκαιρία να δώσω κάποια στοιχεία για τη ζωή και τις δοκιμασίες του ναυαγού) και ο ναυαγός ζητάει από τη "θεά" να τον λυπηθεί ο ποιητής αναζητά την κάθαρση φέρνοντας τα "τέρατα" του στο φως.

Ένα δάκρυ στο χέρι του: η γαλήνευση του Νου από τους εφιάλτες.

Ένα δάκρυ - μια αίσθηση κάθαρσης μετά από αυτή την κάθοδο στα βάθη του Είναι, μια κάθοδος επώδυνη όπως είναι κάθε πορεία αυτοσυνειδησίας. (Μια πορεία πνευματική με όλες της τις διακυμάνσεις-οδύνη, χαρά, θλίψη, μυστήριο, νοσταλγία, μέθη, έκσταση που οδηγεί όμως τον άνθρωπο στη μύηση με την ψυχή του και το σώμα του στην ουσία των πραγμάτων).

Καινούργια δύναμη, αυτή που σου δίνεται όταν αισθάνεσαι ότι πάλεψες με δυνάμεις υπέρτερες και μπόρεσες να "νικήσεις" ( μια νίκη από χιλιάδες μικρές ήττες καμωμένη)

Με ανανεωμένες τις δυνάμεις του ο ναυαγός κολυμπά προς την ακτή πιο σίγουρος τώρα για το που είναι, πιο σίγουρος ότι θα την φτάσει. Έχω την αίσθηση ότι τώρα που έχω ξεκαθαρίσει τι θέλω να πω " έχω δει την ακτή" τα πράγματα θα είναι πιο εύκολα (;).

Εδώ πάλι μια αντίθεση: η σιγουριά και η δύναμή του παραλύουν ξαφνικά από μια καινούργια "μεταφυσική" εμπειρία, αυτή που θα τον οδηγήσει στο μυστικό σημείο όπου ο άνθρωπος ταυτίζεται με την ουσία του Σύμπαντος.

"Που ήσουν όταν θεμελίωνα τη γη… όταν τα άστρα της αυγής έψαλλαν μαζί;" (Ιώβ)

Ο ήχος, η μουσική είναι η δεύτερη εμπειρία του ναυαγού, αυτή που θα ξεκλειδώσει τα μυστικά του σύμπαντος. Η μουσική πιο εύκολα εκφράζει αυτή την αίσθηση, πιο κοντά στην ποίηση. Αυτή τη μουσική που βγάζει το ίδιο το ποίημα αρμόζοντας τις λέξεις έτσι ώστε να πλημμυρίσει τον αναγνώστη και να ανοίξει την ψυχή του.

Δεν μπορώ να περιγράψω την ποιότητα αυτού του ήχου αυτής της εμπειρίας ακριβώς, είναι κάτι ανεκλάλητο (η γραφή σταματά).

Αυτό που θα προσπαθήσω να κάνω είναι να περιγράψω την  δικιά μου αίσθηση και τις δικές μου αντιδράσεις καθώς βιώνω την εμπειρία και να τον βάλω μέσα στο δικό μου ποιητικό Σύμπαν.

Ο ήχος λοιπόν ξυπνά συνειρμούς από άλλους ήχους στον ναυαγό, άλλες "μουσικές", δεν είναι όμως μόνο η αίσθηση της μελωδίας. Η κάθε μουσική ανοίγεται σε άλλες πολλαπλές εμπειρίες, χρώματα και εικόνες, μυρωδιές και αφές και ακόμα πιο βαθιά στην παρθενικότητα της αίσθησης με την οποία σε κάθε εποχή της ζωής γνωρίζεις τον κόσμο γύρω σου.

Το κελάηδημα  του αηδονιού: είναι και η δροσιά του δάσους, η αίσθηση του ξημερώματος μετά από μια καλοκαιρινή νύχτα, οι μυρωδιές του βουνού, η θάλασσα που αποκτά υπόσταση μέσα στα χρώματα της αυγής, η αίσθηση του ίδιου σου του σώματος καθώς τα βιώνει… Αυτή η σπείρα που εκτυλίσσεται και πλημμυρίζει τον ναυαγό και εσένα ελπίζω αναγνώστη και μένα καθώς το βλέπω να μορφοποιείται κάτω από τη γραφίδα μου. Είναι ο χώρος της ποίησης όπου άπειρα πράγματα ανοίγονται και ταυτόχρονα είναι ένα και αυτή η γλυκύτητα σε διαλύει και σε σκορπίζει στον απέραντο κόσμο που σε περιβάλλει.

( ένας κόσμος αληθινός αλλά καταδικασμένος να μένει στην αφάνεια, για τους περισσότερους ανυποψίαστος και για μερικούς ορατός μια στιγμή μονάχα, εκεί στην κορυφή του έρωτα ή της απελπισίας…)

Ξαφνικά τίποτε δεν έχει σημασία. Αισθάνομαι άδειος. Αισθάνομαι την ανάγκη να μείνω σε αυτή τη στιγμή που την έγραψα ζώντας την και την έζησα γράφοντάς την.

Αυτό ήταν τελικά; Αν εξέφρασα αυτό που ήθελα ποιος ο λόγος να συνεχίσω;

Αυτή η μικρή αμφιβολία, ίσως η ψευδαίσθηση πως κάτι δεν έχει ακόμα λεχθεί πως με έναν άλλο τρόπο θα είναι καλύτερο, πως πάντα θα υπάρχει κάτι που μου διαφεύγει, αρκεί να μένει η δημιουργία ζωντανή αρκεί να αναπνέει, και εγώ μαζί της. Πρέπει  λοιπόν να αρχίζω ξανά και ξανά αναμετρώμενος με τα τέρατα και τους αγγέλους μου και αφήνοντας κάθε φορά πίσω ένα κομμάτι του εαυτού μου.

Και ας υπάρχει πάντα στο βάθος του μυαλού μου αυτό το ταυτόχρονα τραγικό και γοητευτικό: ότι όλα αυτά είναι στο βάθος ολότελα άσκοπα.

Τι έγραφε ο Colleridge στον επιτάφιο του;

"εγώ που έζησα το θάνατο μες τη ζωή, ελπίζω με το φυσικό μου θάνατο να ζήσω μια ζωή μέσα από το θάνατο".

Αντί επιλόγου

Γραφείο / Αρχείο / Ημερολόγιο / Χειρόγραφα / Βιογραφικά / Σημειώσεις /

Οδηγίες χρήσης

<----- Αρχική

Γραφείο Αρχείο Ημερολόγιο Χειρόγραφα Βιογραφικά Σημειώσεις Ο Νίκος Κουρής διαβάζει τον Κρητικό Οδηγίες χρήσης