|
Ο κόσμος μας σε διαδικτυακή προβολή
Το YouTube φιλοξενεί εκατομμύρια βιντεοταινίες «τραβηγμένες» από τους χρήστες,
πολλές από τις οποίες προκαλούν σάλο διεθνώς
Του Γιαννη Ελαφρου
Θέλετε να δείτε αποσπάσματα από μια σπαρταριστή κωμική τηλεοπτική εκπομπή ή ένα
βαρετό κυριακάτικο πρωινό Αμερικανού εφήβου; Θέλετε να παρακολουθήσετε μια από
τις πιο σκληρές οδομαχίες στη Φαλούτζα του Ιράκ, με τους Αμερικανούς στρατιώτες
όπως δεν τους έχετε δει σε κανένα επίσημο δελτίο ειδήσεων, σε κατάσταση πανικού
και τρόμου; ΄Η μήπως τουρκικά βίντεο που χλευάζουν τους Ελληνες και αντιστρόφως
σε μια ιντερνετική αντιπαράθεση στα ψηφιακά αλώνια; Δεν έχετε παρά να μπείτε
στον πιο φημισμένο «αγωγό» της εποχής μας, στον περίφημο ιστοχώρο YouTube (www.youtube.com),
όπου εκατοντάδες χιλιάδες βίντεο κάθε είδους σας περιμένουν. Το YouTube
χαρακτηρίστηκε από πολλούς η πιο πρωτοποριακή ιδέα του 2006. Σίγουρα είναι η
ταχύτερα αναπτυσσόμενη στον «πλανήτη Ιντερνετ».
 Αλλά τι είναι αυτό το YouTube; Μοιάζει με ένα τεράστιο ηλεκτρονικό βιντεάδικο,
που διανυκτερεύει σε πλανητική σύνδεση, όπου όμως πολλά κομμάτια είναι «πρώτης
προβολής» και «χειροποίητα», αφού έχουν δημιουργηθεί από τους ίδιους τους
χρήστες. Με ένα απλό κλικ μπορείς να δεις τα πιο απίθανα βίντεο και μάλιστα
ταυτόχρονα ή την ίδια περίοδο με δεκάδες χιλιάδες άλλους θαμώνες του «παγκόσμιου
χωριού» του Ιντερνετ.
Το κοινό του YouTube προκαλεί «σοκ και δέος», καθώς πρόκειται για πάνω από 100
εκατομμύρια επισκέπτες την ημέρα! Μεγάλο μέρος αφήνει και το «επισκεπτήριό» του,
δηλαδή ένα βιντεάκι: περίπου 65.000 καινούργια βίντεο «αναρτώνται» κάθε μέρα στη
συγκεκριμένη ιστοσελίδα. Η πλοήγηση στο YouTube μοιάζει στην αρχή χαοτική, καθώς
το υλικό παρέχεται «χύμα», αλλά διατίθενται (πέρα από την υψηλή ταχύτητα
κατεβάσματος ενός βίντεο) όλες οι τεχνικές αναζήτησης (με βάση αναφορές,
θεματολογία). Κάθε βίντεο συνοδεύεται από τον αριθμό όσων το έχουν ήδη δει. Με
αυτόν τον τρόπο ιεραρχείται και η παρουσίασή τους, διαμορφώνοντας έτσι μια
πλημμυρίδα μέσου γούστου, που μπορεί να πνίγει το εξαιρετικό. Από την άλλη, έτσι
αναδεικνύονται και οι πιο ενδιαφέρουσες παρουσίες.
Η γενιά των εικονομηνυμάτων
Η αλματώδης ανάπτυξη του YouTube πατάει πάνω στις ραγδαίες τεχνολογικές
εξελίξεις και στις σύγχρονες κοινωνικές συνθήκες. Στην πραγματικότητα αποτελεί
ένα μόνο, ίσως το πιο επιτυχημένο, από αρκετά ανάλογα πειράματα (όπως το MySpace).
Από τη μια εκφράζει την ευρεία διάδοση της κάμερας, της αποτύπωσης της
πραγματικότητας σε εικόνα και βίντεο, που τραβιούνται πια από παντού: από φτηνές
φορητές κάμερες μέχρι κινητά τηλέφωνα και φωτογραφικές μηχανές. Αναπτύσσεται
έτσι μια γενιά -μιλώντας πάντα για τις αναπτυγμένες οικονομικά χώρες- που
επικοινωνεί και με εικονομηνύματα.
Το εξπρές του Web II, της δεύτερης εποχής του Ιντερνετ, τρέχει πάνω στις
ψηφιακές «ράγες» των γρήγορων ταχυτήτων, των ευρυζωνικών συνδέσεων (DSL κ.λπ.)
στο Διαδίκτυο, που επιτρέπουν να κατεβάζεις αλλά και να ανεβάζεις γρήγορα
σχετικά βαριά αρχεία (βιντεάκια, μουσικά κομμάτια κ.λπ.). Στο γρήγορο Ιντερνετ
δεν χρειάζεται πια αποθήκευση στον σκληρό δίσκο του υπολογιστή. Αρκεί το
«ψάρεμα» από την τεράστια δεξαμενή του Διαδικτύου. Κυριαρχεί η κοινή χρήση, σε
σχέση με την κατοχή.
Πάνω σε αυτήν τη βάση αναπτύσσεται «η γενιά της δημοσίευσης», που δημιουργεί τα
εκατομμύρια μπλογκ (ημερολόγια δημόσιας ανάγνωσης στο Διαδίκτυο), τις
ιστοσελίδες καταγγελίας, εναλλακτικής πληροφόρησης ή απλά αμφίδρομου παιχνιδιού
και κουτσομπολιού. Φυσικά όλα αυτά βασίζονται σε κοινωνικές αιτίες. Η απομόνωση,
η μοναξιά, η έλλειψη νοήματος, που βιώνει πιο σκληρά η νέα γενιά, αναμετριούνται
με τη διάθεση κοινωνικοποίησης, προσφοράς και συλλογικότητας.
Το αποτέλεσμα είναι να καταγράφεται αυξημένη τάση για δημοσίευση. Ερευνα μεταξύ
1.600 Αμερικανών κατέγραψε ότι το 38% προτίθεται να δημιουργήσει κάποιο
περιεχόμενο (κείμενο, φωτογραφίες, βίντεο κ.λπ.) και να το αναρτήσει
ηλεκτρονικά. «Οι άνθρωποι λένε: Δημοσιεύω, άρα υπάρχω...», λέει στο περιοδικό
Wired ο Ρίσαντ Τομπακογουάλα, στέλεχος εταιρείας συμβούλων επικοινωνίας.
Διαμάντια και σκουπίδια
Μέσα στον ορυμαγδό βιντεοταινιών του YouTube, μπορεί να βρει κανείς διαμάντια,
αλλά -όπως και τα πραγματικά- είναι θαμμένα μέσα σε τόνους λάσπης. Σε μια
επιλογή που έκανε πρόσφατα το περιοδικό Foreign Policy περιλαμβάνονται
αποκαλυπτικά ντοκουμέντα, όπου καταγράφονται -μεταξύ άλλων- η εν ψυχρώ εκτέλεση
Θιβετιανών προσκυνητών από Κινέζους στρατιώτες, πάνω στις χιονισμένες οροσειρές
(καταγεγραμμένη από Ευρωπαίους ορειβάτες) και το ξυλοκόπημα κρατουμένου από
αστυνομικό μέσα στις αιγυπτιακές φυλακές. Ενα βίντεο με την ανατίναξη δύο
θωρακισμένων οχημάτων του αμερικανικού στρατού στην Μπακούμπα του Ιράκ, δεν ήταν
πια διαθέσιμο... Αλλά και στην Ελλάδα δημιουργήθηκε πολιτικό θέμα -και παρ'
ολίγο διπλωματικό επεισόδιο- με το βιντεάκι που έδειχνε ότι στην εκπαίδευση των
Ελλήνων καταδρομέων χρησιμοποιούνται άθλια εθνικιστικά τραγουδάκια (κατά των
Σκοπίων αυτή τη φορά). Στην Ισπανία δημιουργήθηκε από μια ομάδα νέων
συνδικαλισμένων «περίπολος» ψηφιακής βιντεοσκόπησης (το «commando precario»),
που καταγράφει με την κάμερα τις αυθαιρεσίες της εργοδοσίας και τις σκληρές
εργασιακές σχέσεις των νέων εργαζομένων -ειδικά των προσωρινών- και μετά τα
γνωστοποιεί στο Ιντερνετ.
Αλλά το YouTube δεν είναι βασικά καταγγελία, όσο παρωδία και διακωμώδηση των
πάντων. Ψάχνοντας, για παράδειγμα, για καταχωρήσεις από την Αθήνα και την
Ελλάδα, δίπλα στα βιντεάκια που ανέβασαν φοιτητές για να καταγγείλουν την
αιματηρή καταστολή της πορείας τους στις 8 Μαρτίου, υπάρχουν πάμπολλες αναφορές
στη Eurovision, μια χιουμοριστική διασκευή του Yeia sou Maria του Σαρμπέλ,
καταχωρήσεις για το καλοκαίρι στην Ελλάδα και ένα βίντεο που δείχνει ασθενοφόρο
να προσπαθεί απεγνωσμένα να περάσει από τους μποτιλιαρισμένους αθηναϊκούς
δρόμους...
Το νέο «χαζοκούτι»
Μήπως τελικά το YouTube και οι άλλες ανάλογες ιστοσελίδες εξελιχθούν στο νέο
«χαζοκούτι», αναρωτιέται το Wired; Βάσιμο το ερώτημα, καθώς και σήμερα
«ενδείκνυται» για ατέλειωτες ώρες χαζολογήματος, σαν να κάνεις ζάπινγκ στο
Ιντερνετ.
Και όμως, το περιοδικό Foreign Policy σχολιάζει ότι εάν στις αρχές της δεκαετίας
του '90 μιλούσαμε για το «φαινόμενο CNN» (που κέρδισε προπαγανδιστικούς και όχι
μόνο πολέμους), σήμερα έχουμε το «φαινόμενο YouTube», το οποίο θα έχει πολύ
μεγαλύτερη επίδραση, τόσο στα ΜΜΕ (και τον τρόπο που τα παρακολουθούμε) όσο και
στην πολιτική. Και αυτό γιατί «οι επαγγελματίες δημοσιογράφοι δεν μπορεί να
είναι πανταχού παρόντες, όπως εκατομμύρια άνθρωποι που διαθέτουν απλά ένα κινητό
τηλέφωνο με βιντεοκάμερα».
Και όμως το «φαινόμενο YouTube» είναι βαθιά αντιφατικό. Είναι μαζικό και
ταυτόχρονα μοναχικό, καθώς ο σύγχρονος έφηβος που επικοινωνεί με χιλιάδες μέσω
του Ιντερνετ δεν παύει να είναι μόνος μπροστά στον υπολογιστή του. Τα πραγματικά
άξια λόγου βίντεο χάνονται σε ένα σωρό σκουπιδιών, ενώ δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι
για να μπεις στον συγκεκριμένο μαγικό αγωγό πρέπει να διαβείς το ψηφιακό χάσμα,
πράγμα καθόλου βέβαιο για εκατομμύρια ανθρώπους στον τρίτο κόσμο, αλλά και στον
τέταρτο κόσμο των νεόπτωχων των αναπτυγμένων χωρών.
Νέο πεδίο διαμάχης για τα πνευματικά δικαιώματα
Στην Αμερική συνηθίζουν να ψάχνουν την ιδέα του 1.000.000 δολαρίων. Το YouTube
είναι η ιδέα του 1,65 δισ. δολαρίων! Τόσο κόστισε στην Google για να το αγοράσει
τον Νοέμβριο του 2006. Αξίζει όμως τα λεφτά του; Η Google ελπίζει ότι ένα μεγάλο
μέρος της διαφήμισης που πηγαίνει στην τηλεόραση θα κατευθυνθεί πλέον στο
Ιντερνετ. Το YouTube συγκεντρώνει ήδη ένα τεράστιο κοινό, που περνάει μάλιστα
αρκετή ώρα στην ιστοσελίδα και αποτελεί δέλεαρ για τους διαφημιστές.
Βεβαίως η εξαγορά του YouTube δεν άρεσε σε αρκετούς από τους πρώτους πιστούς
του, που θεωρούν ότι η βασική αρχή αυτών των ιστοσελίδων (δηλαδή η ελεύθερη
ανάρτηση υλικού και η ελεύθερη χρήση του από τον καθένα) υπονομεύεται από τη «θεσμοποίησή»
τους και την εμπορευματοποίησή τους. «Το YouTube έχει χάσει την ψυχή του»,
δηλώνει ένας κυβερνοναύτης στο Wired. Ισως γι' αυτό ξεφυτρώνουν και άλλες
ιστοσελίδες με παρόμοια χρήση, αλλά χωρίς να ανήκουν σε κάποιο όμιλο.
Πάντως ήδη παρουσιάζονται μπροστά στο YouTube τα πρώτα εμπόδια και οι απαντήσεις
που δόθηκαν δεν ήταν χωρίς αμφισβητήσεις. Στις αρχές του Μαρτίου, για
παράδειγμα, δικαστήριο της Τουρκίας αποφάσισε να αναστείλει τη δυνατότητα
πρόσβασης στο YouTube από την Τουρκία, καθώς στην ιστοσελίδα υπήρχαν βιντεάκια
που σατίριζαν τον Κεμάλ Ατατούρκ ως ομοφυλόφιλο. Επειτα από λίγες μέρες η
ιστοσελίδα υποχρεώθηκε να διαγράψει τα σχετικά αρχεία, παραβαίνοντας φανερά τις
«αρχές» της. Πιέσεις ασκούνται και από την κυβέρνηση των ΗΠΑ για να μην
ανεβαίνουν βίντεο από το Ιράκ, με το επιχείρημα ότι μπορεί να είναι πλαστά.
Αλλά το πιο σημαντικό πρόβλημα είναι η διαμάχη γύρω από τα πνευματικά
δικαιώματα. Καθώς πολλά από τα βίντεο που ανεβαίνουν είναι αποσπάσματα από
τηλεοπτικές εκπομπές ή άλλες ταινίες, ορισμένες εταιρείες που κατέχουν τα
δικαιώματα καταγγέλλουν ότι ζημιώνονται. Μάλιστα, η εταιρεία Viacom (ιδιοκτήτης
μεταξύ άλλων του MTV και της Paramount Pictures) έχει καταθέσει αγωγή, ζητώντας
αποζημίωση ενός δισεκατομμυρίου δολαρίων. Η απάντηση του YouTube είναι ότι
σέβεται την πνευματική ιδιοκτησία και πως μόλις ενημερωθεί ότι υπάρχει πρόβλημα
με κάποιο αρχείο, αμέσως το διαγράφει. Επιπλέον, υποστηρίζει, ότι η
θεαματικότητα των εκπομπών, των οποίων αποσπάσματα ανεβαίνουν στο Ιντερνετ,
τελικά αυξάνεται. Ελευθερία χρήσης ή πνευματική ιδιοκτησία; Μια αντιπαράθεση που
θα χαρακτηρίσει τη νέα εποχή του Ιντερνετ.
Καθημερινή:
Ημερομηνία δημοσίευσης: 15-04-07
<-----
Αρχική
|
