Αρχική

Ιστορική δημογραφία - πηγές στο Ιστορικό Αρχείο Σύρου

Η ιστορική δημογραφία μελετά τις παραμέτρους που συνδέονται με τον πληθυσμό και την αναπαραγωγή του. Εξετάζει 1) την πυκνότητα του πληθυσμού και τη διασπορά του 2) τη σύνθεση κατά φύλο 3) την ηλικιακή σύνθεση 4) γεννητικότητα - θνησιμότητα- γαμηλιότητα 5) μετακινήσεις (εσωτ.εξωτ. μετανάστευση, εγκατάσταση πληθυσμού από άλλους τόπους.

Πηγές είναι: 1) χάρτες εποχής 2) οικονομικά κατάστιχα 3) απογραφές 4) περιηγητικά κείμενα 5) στρατολογικές καταστάσεις 6) δημοτολόγια 7) ληξιαρχικά βιβλία.

Η Σύρος είναι μία ιδιάζουσα περίπτωση στον Ελλαδικό χώρο. Βρήκαν καταφύγιο σε αυτή Έλληνες από την τουρκοκρατούμενη Ελλάδα λόγω της ασφάλειας που παρείχε η γαλλική προστασία στο νησί καθώς και η ουδετερότητα της Αγίας Έδρας στην οποία υπαγόταν ο καθολικός πληθυσμός της Άνω Σύρου.

Το Ιστορικό Αρχείο Σύρου είναι πολύ πλούσιο σε δημογραφικό υλικό. Πρόσφατη έρευνα του Μάνου Ελευθερίου "Ενθύμιον Σύρου" εκδόσεις Γνώση, 1993 πέρα από το πλούσιο φωτογραφικό υλικό μας καταλογογραφεί :

1)Στοιχεία από την απογραφή του 1870

2)Επίθετα και ηλικίες

3)Τα επαγγέλματα στην Ερμούπολη το 1914

4)Τα επαγγέλματα στην Άνω Σύρο (εκλογικός κατάλογος 1910)

5)Επαγγέλματα στα χωριά (1910)

έχουμε ακόμη στη διάθεσή μας την εξέλιξη του πληθυσμού της Ερμούπολης 1821-1856 (Β.Καρδάση Σύρος, σταυροδρόμι της Α. Μεσογείου, Αθήνα, 1987)

Έχοντας στη διάθεσή μας τόσο πλούσιο υλικό μπορούμε να προχωρήσουμε σε σειρά δραστηριοτήτων. Π.χ. Μπορούμε να διερευνήσουμε τους λόγους ακμής και παρακμής της Ερμούπολης. (Σχετική πηγή 1 Κ. Τσουκαλά, Εξάρτηση και αναπαραγωγή)

Από ποια στοιχεία μπορούμε να διαπιστώσουμε την οικονομική ευημερία του τόπου; Να προσδιορίσετε τους λόγους της οικονομικής ευημερίας τις Σύρου κατά τις πρώτες δεκαετίες της ζωής του Ελληνικού κράτους.(Σχετική πηγή 2 Χρ. Αγριαντώνη, Οι απαρχές της εκβιομηχάνισης στην Ελλάδα τον 19ο αιώνα,Ιστορικό Αρχείο Εμπορικής Τράπεζας της Ελλάδος, Αθήνα 1986, σσ. 84-86) Σχετικές πηγές 3-6.

Πολύτιμη πηγή πληροφοριών είναι το Μαυσωλείο του Αγ. Γεωργίου στην Ερμούπολη. Στην Ερμούπολη της Σύρου βρίσκεται το κοιμητήριο του Αγ. Γεωργίου μία νεκρόπολη η οποία αρχίζει να κατοικείται ήδη από το 1834. Η ιδιαίτερη άνθηση που παρουσίασε η Ερμούπολη στα μέσα του 19ου αι. έδωσε ξεχωριστή αίγλη στην πόλη κάτι που διαπιστώνεται και από τον πλούτο των μνημείων του νεκροταφείου της.

Στα μνημεία του κοιμητηρίου μπορούμε να αναζητήσουμε πλούσιο αρχειακό υλικό. Τα μνημεία του Αγ. Γεωργίου δίχως άλλο αποτελούν ένα χρυσωρυχείο άντλησης και ελέγχου ιστορικής γνώσης καθώς και πεδίο διεπιστημονικής προσέγγισης.
Οι επιτύμβιες επιγραφές παρέχουν ένα ακριβές δελτίο ταυτότητας του νεκρού. Περιλαμβάνουν εκτός από το ονοματεπώνυμο και τις χρονολογίες γέννησης και θανάτου του. Πολύ συχνά δηλώνουν τον τόπο καταγωγής, την επαγγελματική ιδιότητα, τη γενικότερη κοινωνική ή εθνική δραστηριότητα του νεκρού. Τα σύμβολα δηλώνουν αυτά τα στοιχεία. Κηρύκειο για τους εμπόρους, πλοίο για τους εφοπλιστές, φίδι για τους γιατρούς. Συχνά εξαίρονται και οι αρετές του νεκρού.
Το επιτύμβιο μνημείο, δημιούργημα μιας εύπορης αστικής τάξης που θέλει να διασφαλίσει την υστεροφημία του νεκρού μεταφέρει στο νεκροταφείο την ταξική διαστρωμάτωση και συχνά παρατηρείται άμιλλα ως προς το μνημειώδες του έργου.
Οι επιγραφές αναδεικνύουν τους συγγενικούς δεσμούς μεταξύ των νεκρών και τις επιγαμίες των ισχυρών οικογενειών. Μεταφέρουν πληροφορίες σχετικά με το μέσο όρο ζωής των ανθρώπων, το φύλο ή τη συχνότητα θανάτων σε μία οικογένεια.
Οι επιδημίες και οι πόλεμοι εύκολα εντοπίζονται στις καμπύλες που σχηματίζουν τα στατιστικά στοιχεία.
Τα κείμενα- συνήθως προϊόν φιλολογικής γραφίδας- παρουσιάζουν γλωσσολογικό ενδιαφέρον αποκαλύπτοντας γλωσσικές ποικιλίες έκφρασης του πόνου.
Ιδωμένο από πολλές οπτικές γωνίες το κοιμητήριο φέρνει σε επαφή το παρόν με το παρελθόν και οδηγεί μέσα από πολλούς δρόμους στην ιστορική γνώση.

Μπορούμε να αντλήσουμε πληροφορίες για την καταγωγή των κατοίκων.(Β.λ. σχετικός κατάλογος)  για μορφές και αιτίες θανάτου  και ηλικίες θανάτου και αριθμό ανά έτος. ) H εφαρμογή MS Excel μπορεί να μας βοηθήσει στην κατάταξη και ανάλυση των στατιστικών διαγραμμάτων.Επεξεργαστείτε τα δεδομένα με την εφαρμογή ermdata.xls.

Βιβλιογραφία:
Χρήστος Λούκος Πεθαίνοντας στη Σύρο τον 19ο αιώνα, Πανεπιστημιακές εκδόσεις Κρήτης, 2000
Πέπη Γαβαλά- Ελένη Γαρέζου Τα γλυπτά μνημεία του κοιμητηρίου Αγ. Γεωργίου, Γνώση,1994
Μάνου Ελευθερίου Νεοκλασική Ερμούπολη, Ελληνικά Γράμματα, 2000
Χριστίνα Αγριαντώνη- Αγγελική Φενερλή Ερμούπολη Σύρος, Ιστορικό Οδοιπορικό, Ολκός,1999

<----- Αρχική

Απογραφή του 1870 Επίθετα-ηλικίες Τα επαγγέλματα στην Ερμούπολη το 1914 Τα επαγγέλματα στην Άνω Σύρο Επαγγέλματα στα χωριά Εξέλιξη του πληθυσμού Σχετικές πηγές Καταγωγή κατοίκων Αιτίες θανάτου