|
Το
παρελθόν μας «ξαναχτίζεται» ψηφιακά
Με τη βοήθεια της τεχνολογίας διευρύνονται τα όρια καταγραφής και μελέτης των
παλιών χαρτών
Της Γιωτας Μυρτσιωτη
Τι κοινό μπορεί να έχουν τα πολίσματα της ρωμαϊκής Τabula Peutingeriana με τη
ζωγραφική του Γιοχάνες Βερμέερ, οι «μεταμορφώσεις» του Αγίου Ορους με τα «δάση
της Καληδονίας», οι Ατλαντες του Μερκάτορα με τις ανακαλύψεις στην αφρικανική
ήπειρο, η τρισδιάστατη διαχρονική Βενετία με την τρισδιάστατη Βηρυτό του 18ου
αιώνα και η αναζήτηση της πρώτης πρωτεύουσας των Μακεδόνων στην ελληνιστική
Γεωγραφία του Κλαύδιου Πτολεμαίου με τους μύθους για τις νέες θάλασσες που
ανακάλυπταν οι Πορτογάλοι τον 15ο αιώνα;
Οι «χάρτες» και η «χαρτογραφία» κρύβονται πίσω από τους παράλογους αυτούς
συνδυασμούς που προκύπτουν από την ψηφιακή καταγραφή της παγκόσμιας
χαρτογραφικής κληρονομιά. Ο ανεξάντλητος ιστορικός, καλλιτεχνικός, επιστημονικός
και τεχνολογικός πλούτος που έχουν προσφέρει έως σήμερα οι σωζόμενοι χάρτες
αποκτά νέους ορίζοντες, και η σύγχρονη επιστημονική χαρτογραφία γυρίζει σελίδα.
Οι ψηφιακές τεχνικές αφήνουν στην άκρη την παραδοσιακή ανάγνωση της
χαρτογραφικής κληρονομιάς, δίνοντας τη δυνατότητα στην επιστήμη να ανανεώσει το
ενδιαφέρον της στη χαρτογραφική ιστορική έρευνα.
Προς αυτήν την κατεύθυνση κινούνται εδώ και περίπου πέντε χρόνια διάφοροι
επιστημονικοί και τεχνολογικοί κλάδοι, καθώς σπουδαίες βιβλιοθήκες με μικρές και
μεγάλες χαρτοθήκες προχωρούν στην ψηφιακή οργάνωση του χαρτογραφικού τους
υλικού. Σπάνιοι ιστορικοί χάρτες αναπαράγονται σε ψηφιακή μορφή ενώ η
οπτικοποίηση του αρχειακού υλικού καθιστά ευκρινέστερη την ανάγνωση και
ευκολότερη την ανταλλαγή της πληροφόρησης.
Μέσω Διαδικτύου
Εκατομμύρια χάρτες –μόνο η Εθνική Βιβλιοθηκη της Σκωτίας αριθμεί επτά
εκατομμύρια άτλαντες κ.λπ.– θα διακινούνται στο εξής από το Διαδίκτυο, ενώ η
επεξεργασία της εικόνας και οι τρισδιάστατες απεικονίσεις προσφέρουν πρόσθετα
στοιχεία για την κατανόηση του χώρου ανά τους αιώνες.
Η χρήση των πολυμέσων στην ανάπτυξη του χαρτογραφικού πολιτισμού, της παιδείας
και της εκπαίδευσης, τα οφέλη και οι επιφυλάξεις από τη διαδιακτιακή πρόσβαση
και την επεξεργασία της χαρτογραφικής κληρονομιάς μπαίνουν στο τραπέζι
συζητήσεων την ερχόμενη εβδομάδα στη Θεσσαλονίκη (18 και 19 Μαΐου) στο πρώτο
διεθνές συνέδριο με τίτλο «Ψηφιακές προσεγγίσεις στη χαρτογραφική κληρονομιά».
Τη διοργάνωσή του ανέλαβε η νεοσύστατη ομάδα εργασίας της Διεθνούς Χαρτογραφικής
Ενωσης (ICA) που ιδρύθηκε τον Ιούλιο του 2005 στη Λα Κορούνια της Ισπανίας κατά
το 22ο Παγκόσμιο Χαρτογραφικό Συνέδριο με αποκλειστικό σκοπό τις «ψηφιακές
τεχνολογίες στη χαρτογραφική κληρονομιά».
«Η μέχρι τώρα προσέγγιση στο χαρτογραφικό υλικό στηριζόταν αποκλειστικά στην
παραδοσιακή σκέψη της ανθρωπιστικής μεθοδολογίας. Η ανάπτυξη της ψηφιακής
τεχνολογίας, ωστόσο, τα τελευταία χρόνια δεν θα μπορούσε να μην επηρεάσει κι
αυτόν τον τομέα της πολιτιστικής κληρονομιάς. Το συνέδριο, πέρα από τα θέματα
της σύγχρονης επιστημονικής χαρτογραφίας, έρχεται να αμβλύνει και τις όποιες
επιφυλάξεις προέκυψαν ανάμεσα στους δύο κόσμους της χαρτογραφίας· τον
“ανθρωπιστικό” από τη μια και τον “επιστημονικο–τεχνολογικό” από την άλλη»,
εξηγεί ο πρόεδρος της ομάδος, ο καθηγητής του ΑΠΘ κ. Ευάγγελος Λιβιεράτος,
πρόεδρος του Εθνικού Κέντρου Χαρτών και Χαρτογραφικής Κληρονομιάς–Εθνική
Χαρτοθήκη (ΕΚΕΧΧΑΚ), η οποία μαζί με τη Χαρτογραφική Επιστημονική Εταιρεία
Ελλάδος συμμετέχουν στην οργάνωση του συνεδρίου.
Ελκυστικές απεικονίσεις
Η επιστημονική κοινότητα, πάντως, ανά τον κόσμο επενδύει πλέον στη σύγχρονη
τεχνολογία προς όφελος της χαρτογραφίας. Μια γεύση από την ψηφιακή επεξεργασία
του χαρτογραφικού υλικού θα δώσουν στη Θεσσαλονίκη επιστήμονες από 25 χώρες. Οι
ερευνητές, επαναπροσεγγίζοντας τη γήινη σφαίρα μέσα από ιστορικούς χάρτες κι
άλλες πηγές, επαναφέρουν με ελκυστικές απεικονίσεις, μεταξύ άλλων, τα πολίσματα
της ρωμαϊκής Tabula Peutingeriana, του γνωστού χάρτη μοναδικής τεχνοτροπίας με
τη Θεσσαλονίκη σε θέση σπουδαίας πόλης. Τα δημοφιλή ιταλικά αναγνώσματα για τα
νησιά των ελληνικών θαλασσών του 16ου αιώνα. Τις αντιγραφές του Αιγαίου από τους
γεωγράφους των μεγάλων ευρωπαϊκών σχολών του 17ου αιώνα. Το Γρηγοριανό
Κτηματολόγιο των αρχών του 18ου αιώνα και την αγροτική ύπαιθρο της Αγγλίας και
της Ουαλλίας της ίδιας εποχής. Τα προϊστορικά σπηλαιογραφήματα και τα
ενδιαφέροντα του Φραγκίσκου Ιωσήφ στα Βαλκάνια στα τέλη του 19ου αιώνα.
«Οι χάρτες του 17ου και του 18ου αιώνα, τα χαρτογραφικά προϊόντα της Ολλανδίας
του 17ου αιώνα ή οι χάρτες που απεικονίζονται στο 30% των έργων ζωγραφικής του
Βερμέερ είναι πραγματικά έργα τέχνης με ιδιαίτερη αισθητική και καλλιτεχνική
αξία», εξηγεί ο κ. Λιβιεράτος.
Η ψηφιακή καταγραφή, διευκρινίζει, αφ’ ενός προστατεύει από τη φθορά πρωτότυπους
ιστορικούς χάρτες –όπως χειρόγραφους του 15ου αιώνα–, αφ’ ετέρου διευκολύνει
τους ερευνητές στο να «εισβάλουν» σε εκατοντάδες συλλογές ανά τον κόσμο και να
μελετήσουν λεπτομέρειες από χάρτες στους οποίους ενδεχομένως δεν θα είχαν εύκολη
πρόσβαση.
Στις εισηγήσεις τους οι περισσότεροι επιστήμονες συγκλίνουν στην άποψη πως είναι
δυνατή η αξιόπιστη αναψηλάφηση του περιεχομένου των ιστορικών χαρτών, των
πτολεμαϊκών γεωγραφιών και των έργων τέχνης με αναλύσεις και ερμηνείες που
προσφέρει η ψηφιοποίηση και η δυνατότητα ανακατασκευής του ιστορικού χώρου.
«Μπροστά στα πολλαπλά οφέλη, η λεγόμενη “μορφωτική επιφύλαξη” από τους κόσμους
της ανθρωπιστικής και της τεχνολογικής επιστήμης μοιάζει να έχει ημερομηνία
λήξης», επισημαίνει ο κ. Λιβιεράτος, αποδεικνύοντας, όπως λέει, τη ρήση του
Ευκλείδη ότι ο κόσμος μπορεί να περιγραφεί πλήρως με αριθμούς (με ψηφία), δηλαδή
ψηφιακά!
Καθημερινή 14/5/2006
<-----
Αρχική
|
