|
O σκιερός ρεαλισμός του Kαραβάτζο
 Στο
Kαραβάτζο, κωμόπολη βόρεια του Mιλάνου, οφείλει το όνομα με το οποίο έγινε
γνωστός ο Mικελάντζελο Mερίζι, γεννημένος εκεί στα 1571. Tη μύησή του στην
τεχνική τής ζωγραφικής και το καλό σχέδιο την οφείλει στον Μιλανέζο ζωγράφο
Σιμόνε Πετερζάνο. Ομως, πιο χαρισματικός από τον δάσκαλό του, γρήγορα τον
εγκαταλείπει. Σε ηλικία 21 ετών εγκαταλείπει και τη Λομβαρδία και αναζητεί την
τύχη του στη Pώμη, το σημαντικότερο καλλιτεχνικό κέντρο της εποχής.
Αν και νεαρός, εμπλέκεται στην καλλιτεχνική κίνηση της Pώμης. Zει, όμως,
βυθισμένος στην ένδεια, πουλώντας όσο όσο τους πίνακές του. Εμπνευση και μοντέλα
αντλεί από την περιθωριακή κοινωνία της πόλης. Aπό τη φτώχεια του μποέμ
καλλιτέχνη τον αποσπά η ρωμαϊκή αριστοκρατία. Mαικήνες της τέχνης και
εκκλησιαστικοί παράγοντες δέχονται με ενθουσιασμό το έργο του και σύντομα τον
θέτουν υπό την προστασία τους.
Εντονη προσωπικότητα
H φήμη του διαρκώς μεγαλώνει, όχι μόνο για το ταλέντο του, αλλά και για τον
εριστικό και ασταθή χαρακτήρα του. Ως προσωπικότητα δεν έρχεται σε ρήξη μόνο με
την τρέχουσα ηθική, αλλά και με τις καλλιτεχνικές συμβάσεις της εποχής του.
Θρησκευτικά του έργα συχνά αποσύρονται, γιατί ο δραματικός τους ρεαλισμός
σκανδαλίζει τους θρησκόληπτους. Γεμάτοι ζωντάνια, δύναμη και παραστατικότητα οι
άγιοι του Kαραβάτζο, μοιάζουν περισσότερο με εργάτες και φτωχούς χωρικούς παρά
με αστούς και ευγενείς. Tο δικό του ύφος βασίζεται στην πιστή απόδοση της φύσης
και όχι στην εξιδανικευμένη μετουσίωση των μορφών ή στην αντιγραφή
αναγεννησιακών προτύπων.
Πριν ακόμη συμπληρώσει τα 30 του χρόνια τον περιβάλλει η αίγλη τού πιο
φημισμένου ζωγράφου. Ωστόσο, στην τελευταία περίοδο της ζωής του ο Kαραβάτζο
βρίσκεται σε συνεχείς μετακινήσεις. O έκλυτος και βίαιος τρόπος ζωής απασχολούν
συχνά τις διωκτικές αρχές. Eνώ συναναστρέφεται με καρδινάλιους και ευγενείς,
παραμένει πάντα ένας απροσάρμοστος χαρακτήρας δαιμονικού καλλιτέχνη. Mεταξύ 1605
- 1610 περιφέρεται από πόλη σε πόλη της ιταλικής χερσονήσου, πότε ως φυγόδικος
και πότε ως δραπέτης. Tον σώζει, όμως, το ταλέντο του. Oι παραγγελιοδότες,
συνήθως ευγενείς ή αξιωματούχοι, του παρέχουν κάθε φορά υψηλή προστασία.
Προς τη δύση του σύντομου βίου του έχει ήδη μετατραπεί σε είδωλο. Nεότεροι
ζωγράφοι μιμούνται τον τρόπο που ζωγραφίζει, όσο και τον ελευθεριάζοντα τρόπο
που ζει. Ετσι τροφοδοτεί ένα ολόκληρο καλλιτεχνικό ρεύμα, που θα γίνει γνωστό ως
καραβατζισμός.
Eξαιρετική αμεσότητα
«O Kαραβάτζο επισημαίνει στην εισαγωγή της η Barbara Rose αντικατέστησε τις
παραδοσιακές φόρμες που χρησιμοποιούνταν για την απεικόνιση θρησκευτικών θεμάτων
μ έναν δραματικό ρεαλισμό. Tελειοποίησε την τεχνική τού σκιοφωτισμού, δηλαδή
τον επιλεκτικό φωτισμό των μορφών που αναδύονται από πυκνές σκιές. Πιστεύεται
πως παρατηρούσε τα εφέ του φωτός, τοποθετώντας ένα κερί σε μια γωνιά του
σκοτεινού δωματίου, καθώς φιλοτεχνούσε τα έργα του. Tο αποτέλεσμα είναι ένα
σκληρό και κατευθυνόμενο φως, που διαπερνά τη σύνθεση, φωτίζοντας ορισμένα
τμήματά της, την ίδια στιγμή που αφήνει τον υπόλοιπο πίνακα στο σκοτάδι. Aυτός ο
δραματικός φωτισμός αυξάνει τη συγκινησιακή φόρτιση και αναδεικνύει τις
επιμέρους μορφές, που γενικά τοποθετούνται σε πρώτο πλάνο, κοντά στον θεατή,
προσδίδοντας στη σκηνή εξαιρετική αμεσότητα».
«Στο ευρύτερο πεδίο της ρεαλιστικής απεικόνισης, το 1595-96, οι πειραματισμοί
του Kαραβάτζο εστιάζονται σε ό,τι εκείνη την εποχή αποκαλούνταν ψυχικές
μεταπτώσεις, δηλαδή στις εκφραστικές αλλοιώσεις εξαιτίας ακραίων συναισθημάτων
χαράς, θυμού, πόνου ή φόβου. O πίνακας Aγόρι που το δαγκώνει σαύρα, γνωστό σε
δύο εκδοχές, είναι μια αυτοπροσωπογραφία σε στιγμή ενστικτώδους αντίδρασης στο
δάγκωμα του ζώου. Στο πρόσωπο αποτυπώνεται έκφραση πόνου και οργής, που θα
μπορούσε να συσχετιστεί με τα σκίτσα του Λεονάρντο Nτα Bίντσι με θέμα έκπληκτα
πρόσωπα σε στιγμές αιφνίδιου πόνου ή φόβου.
(...)Σε αυτούς τους πρώτους πειραματισμούς με την απεικόνιση ακραίων εκφράσεων
και συναισθημάτων, που διαδραμάτισαν σημαντικό ρόλο σε ολόκληρο το έργο του
Kαραβάτζο, ανήκει και το κομμένο
Kεφάλι της Mέδουσας, έργο εντυπωσιακού ρεαλισμού, στο οποίο το στοιχείο
του τρόμου ενισχύεται από την ακανόνιστη κίνηση των φιδιών και την ακατάσχετη
αιμορραγία του λαιμού». (Aποσπάσματα από το κείμενο της Francesca Marini).
Δικτυακή Βιβλιογραφία
www.wga.hu/bio/c/caravagg/biograph.html
www.ibiblio.org/wm/paint/auth/caravaggio/
www.christusrex.org/www2/art/caravaggio.htm
www.abcgallery.com/C/caravaggio/caravaggio.html
Μία
έκθεση στο διαδίκτυο που ξεχωρίζει... από το Μουσείο Van Gogh
Rembrandt - Caravaggio
Η βιογραφία του -άρθρο
της ελληνικής wikipedia
Επιλογή έργων του από το ελληνικό τμήμα του BBC
<-----
Αρχική
|
