Αρχική

Επειδή πότε πότε ξεκαλωδιωνόμαστε...

Ο βιβλιοπόντικας προτείνει
 

Tι συζητούν οι συγγραφείς μεταξύ τους;

Ο Φίλιπ Pοθ θέτει και συζητά ζητήματα λογοτεχνίας

Ο ΦIΛIΠ PΟΘ ΣYΓKENTPΩNEI ΣE ENAN TΟMΟ ΣYZHTHΣEIΣ TΟY ME ΣYΓΓPAΦEIΣ ΠΟY EKTIMA KAI ΔΟKIMIA TΟY ΓIA TΟ EPΓΟ TΟYΣ. AΠAPABATΟΣ KANΟNAΣ TΟY ΣINAΦIΟY: METAΞY MAΣ ΣYZHTAME ΓIA ΟΛA, EKTΟΣ AΠΟ TH ΔΟYΛEIA TΟY AΛΛΟY

Αραγε, πόσο διαβάζουν οι συγγραφείς; Ορισμένοι, μανιακά. Περνούν ατελείωτες ώρες μανταλωμένοι στη βιβλιοθήκη τους, έχουν δηλωμένες εκλεκτικές συγγένειες, εξακολουθούν όμως να αναζητούν την αναγνωστική έκπληξη. Θεωρούν πως δεν μπορείς να γράψεις, αν δεν διαβάσεις. Κάποιοι άλλοι εμμένουν σε αρχαία διαβάσματα, που έγιναν την εποχή της ένδοξης νεότητάς τους. Έκτοτε, επιστρέφουν αποκλειστικά στα ήδη διαβασμένα κείμενα, χωρίς να δοκιμάσουν, ποτέ... των ποτών, τον αηδή χυλό της συγχρονίας. Κάποιοι συγγραφείς δεν διαβάζουν καθόλου. Πιστεύουν πως το διάβασμα κατσιάζει τη δροσιά της εμπειρίας. Προσκυνούν την ουρανοκατέβατη έμπνευση που βαράει το μυαλό και όχι την περίφημη διακειμενικότητα ούτε τον διάλογο μεταξύ των βιβλίων.

Τι συζητούν οι συγγραφείς μεταξύ τους; Πόσο ειλικρινείς είναι; Αποκαλύπτουν με την ίδια ευκολία τον ενθουσιασμό ή τη δυσανεξία, για να μην πω τη σιχαμάρα τους, απέναντι σε κείμενα των συγχρόνων τους; Μοιράζουν αφειδώς καλά λόγια, για να ξεμπερδεύουν; Ή, μήπως, πετάνε το φαρμάκι τους απροκάλυπτα; Γραμματολόγοι και ταγμένοι φιλόλογοι θα... πουλούσαν την ψυχή τους στον διάβολο για να κολλήσουν σαν μύγα στο ταβάνι, όταν γίνονται τέτοιες, άκρως ψυχαγωγικές, συζητήσεις μεταξύ λογοτεχνών.

Πατριάρχης
Ο Φίλιπ Ροθ αποκαλείται στις ΗΠΑ «Πατριάρχης των Γραμμάτων». Από το 1958 έως το 2002 έχει τιμηθεί με τριάντα ένα σημαντικά βραβεία, ανάμεσά τους με ένα Πούλιτζερ (1997), με σκανδαλώδη σωρεία Κρατικών Βραβείων, με βραβεία κριτικών, βραβεία περιοδικών κ.ο.κ. Ο Ροθ σπούδασε Αγγλική Φιλολογία στο Σικάγο και εργάστηκε ως καθηγητής Δημιουργικής Γραφής στα Πανεπιστήμια της Αϊόβα και του Πρίνστον, καθώς και ως καθηγητής Συγκριτικής Φιλολογίας στο Πανεπιστήμιο της Πενσιλβάνια. Από το 1957 έως το 2004 εξέδωσε 27 λογοτεχνικά βιβλία, τα περισσότερα από αυτά μυθιστορήματα. Ανήκει στη ράτσα των πεζογράφων που γράφουν καλύτερα όσο περνούν τα χρόνια. H αναβράζουσα συγγραφική νεότητά του έχει παραχωρήσει τη θέση της στην ειρωνική ψιλοβελονιά και τη ζυγισμένη, παρά ταύτα υπονομευτική, μυθοπλασία.

Στο βιβλίο «Κουβέντες του Σιναφιού, Ένας συγγραφέας, οι συνάδελφοί του και η δουλειά τους», ο Φίλιπ Ροθ συγκεντρώνει συνομιλίες του με τον Πρίμο Λέβι, τον Ααρον Απελφελντ, τον Ιβάν Κλίμα, τον Ισαάκ Μπάσεβις Σίνγκερ, τον Μίλαν Κούντερα, την Έντνα Ο' Μπράιαν, τη Μαίρη ΜακΚάρθι, οι οποίες είχαν δημοσιευθεί παλαιότερα, και τρία δοκίμιά του για τον Μάλαμουντ, τον Γκάστον και τον Σώλ Μπέλοου.

Ο αναγνώστης
Σε αυτά τα κείμενα συστήνεται ο λόγιος αναγνώστης Ροθ, ο οποίος θέτει και συζητά εμβριθώς ζητήματα λογοτεχνίας. Ο Ροθ ζητά από τους συνομιλητές του να ανοίξουν τα χαρτιά και τα συρτάρια τους, να αποκαλύψουν θέματα τεχνικής και μαστορικά τεχνάσματα. Τον ενδιαφέρουν ιδιαίτερα οι Εβραίοι συγγραφείς και ο τρόπος που αντικρύζεται στο έργο τους βίωμα και μυθοπλασία. Το πώς διύλισαν την εμπειρία του στρατοπέδου συγκέντρωσης, πώς τη μεταμόρφωσαν σε κείμενο. Aλλωστε, το θέμα της εβραϊκής ταυτότητας και της εβραϊκής κοινότητας επανέρχεται, κάποιοι θα έλεγαν μονομανιακά, στο έργο του Ροθ. Ο συγγραφέας συχνά υποσκάπτει τα ιερά και τα όσια, γεγονός που επισύρει το ανάθεμα των ομόδοξων και ξεσηκώνει το ενδιαφέρον των ετερόδοξων αναγνωστών του.

Ο Ροθ επιλέγει ως συνομιλητές τους συγγραφείς που εκτιμά. Αποφεύγει τον σκόπελο του αμοιβαίου λιβανίσματος και περνά στην ουσία της συγγραφικής τέχνης: τις εμμονές του συγγραφέα, το σκληροπυρηνικό σύμπαν του, τον τρόπο που η δημιουργική φαντασία και το επίμονο χέρι επεξεργάζονται τη συγγραφική πρώτη ύλη. Με τον Τσεχοσλοβάκο Ιβάν Κλίμα συζητά για «τη μούσα της λογοκρισίας», το άγριο πολιτικό σκηνικό της χώρας και την «αλλεργία» των Τσέχων διανοουμένων απέναντι στον Κούντερα. Ο Κλίμα, με αποστομωτική νηφαλιότητα, αποτιμά την περίπτωση Κούντερα και ερμηνεύει, με εσωλογοτεχνικά και εξωλογοτεχνικά κριτήρια, τη λάβρα αντίδραση των Τσέχων στο πρόσωπό του: γι' αυτούς, ο Κούντερα εκπροσωπεί το τσέχικο φολκλόρ. Υπήρξε το αγαπημένο παιδί των κομμουνιστών, ξέφυγε στη Δύση, δεν κούνησε το δαχτυλάκι του όταν βοούσε ο τόπος για τα βασανιστήρια και τη λογοκρισία στην πατρίδα του. Ωστόσο, αυτές οι ζόρικες κουβέντες εξισορροπούνται με την αναγνώριση άλλων, σημαντικών ποιοτικών χαρακτηριστικών της συγγραφικής περίπτωσης Κούντερα.

Στον διάλογό του με τη Μαίρη ΜακΚάρθι, ο Ροθ χειρίζεται με ακομπλάριστο χιούμορ τις ενστάσεις της για την εβραϊκή σύλληψη του κόσμου σε κάποιο μυθιστόρημά του. Στα τρία δοκίμιά του, που κλείνουν το βιβλίο, διαφαίνεται η φιλολογική στόφα του Ροθ: ιχνηλατεί την εσωτερική συγγραφική πορεία των λογοτεχνών που μελετά, ξεψαχνίζει τα έργα τους με κειμενοκεντρική προσήλωση. H προσέγγισή του είναι στυγνά φιλολογική, γεγονός που απαιτεί έναν ιδιαίτερο τύπο λόγου, που παρακολουθεί τη μελετώμενη εργογραφία χρονολογικά και επιχειρεί συγκριτολογική μελέτη της.

Οι φιλίες
Ο Ροθ εργάστηκε από το 1974 έως το 1989 ως επιμελητής στις Εκδόσεις Penguin. Ήταν ο υπεύθυνος της σειράς που αφορούσε τους «Συγγραφείς από την άλλη Ευρώπη». H συγκεκριμένη σειρά σύστησε στους Αμερικανούς αναγνώστες τον Κούντερα, τον Λέβι, τον Κλίμα και άλλους, που περιέχονται στο συζητούμενο βιβλίο.

Οι συγγραφικές φιλίες, όπως και οι φιλίες στη ζωή, δεν σχετίζονται με συγγραφικές γενιές. Αυτά είναι επινοήσεις των φιλολόγων, που αναζητούν ευδιάκριτα κριτήρια ταξινόμησης. Οι συγγραφικές φιλίες, όπως και οι ουσιαστικές συζητήσεις μεταξύ συγγραφέων, βασίζονται στις εκλεκτικές συγγένειες. Καμιά φορά, ένας συγγραφέας έχει να πει περισσότερα με έναν πεθαμένο πεζογράφο, με έναν υπέργηρο μυθιστοριογράφο ή με ένα ατίθασο νιάτο, παρά με έναν συγγραφέα της γενιάς του.


ΠΟΤΕ ΔΕΝ ΣΥΖΗΤΑΜΕ ΣΟΒΑΡΑ ΓΙΑ ΤΟ ΕΡΓΟ ΜΑΣ
Μολονότι τα περισσότερα βράδια καταλήγαμε να μιλάμε για βιβλία και γράψιμο, σπανίως αναφερόμασταν ο ένας στα μυθιστορήματα του άλλου και ποτέ δεν τα συζητήσαμε σοβαρά, ακολουθώντας έναν άγραφο κανόνα που ισχύει ανάμεσα στους συγγραφείς, όπως και ανάμεσα σε παίκτες αντίπαλων ομάδων, ακριβώς γιατί καταλαβαίνουν πόσο λίγη ειλικρίνεια μπορεί να υπάρξει σε μια τέτοια συζήτηση. (...) Μαθαίνει κανείς να επιστρατεύει πιο φιλικές μεθόδους συζήτησης απ' ό,τι η άμεση αντιπαράθεση, αν θέλει να διατηρήσει μερικούς αληθινούς φίλους ανάμεσα στους συγγραφείς (απόσπασμα από το βιβλίο).

Διαβάστε επίσης: «Eίστε ο Mαρσέλ Προυστ μας, κύριε Zούκερμαν»

ΤΑ ΝΕΑ , 27-11-2004 , Σελ.: P03
Κωδικός άρθρου: A18101P031
ID:443383

 

< Βιβλιοπόντιξ

Φρέσκα - φρέσκα και λαχταριστά;!

< Αρχική σελίδα

ΣΟΦΙΑ ΝΙΚΟΛΑΪΔΟΥ