|
Οι ακτιβιστές του δικτύου
Η ελεύθερη ροή της πληροφορίας από το «προνεταριάτο» των χάκερ
Της Τιτικας Δημητρουλια
McKenzie Wark
Eνα μανιφέστο των χάκερ
μετ. Νεκτάριος Καλαϊτζής
εκδ. Scripta
Στη συνείδηση της κοινής γνώμης, οι χάκερ είναι οι εγκληματίες των υπολογιστών,
οι επικίνδυνοι πειρατές των συστημάτων ασφαλείας. Στο μανιφέστο τους, το 1986,
οι ίδιοι αυτοπροσδιορίζονται ως εξερευνητές και κυνηγοί της γνώσης, οπαδοί της
πολυπολιτισμικότητας και της διαφοράς και πολέμιοι του κέρδους, που το μόνο
έγκλημά τους είναι η περιέργεια (το αρχικό κείμενο του χάκερ Mentor, the hacker
manifesto, πρωτοδημοσιευμένο μετά τη σύλληψή του τον Ιανουάριο του 1986
κυκλοφορεί σήμερα σε άπειρους δικτυακούς τόπους). Ο Αμερικανός καθηγητής
πολιτισμικών σπουδών και ΜΜΕ Μακένζι Γουάρκ, στο δικό του «Μανιφέστο των χάκερ»,
διευρύνει ακόμα περισσότερο την έννοια του όρου. Χάκερ είναι οι παραγωγοί και
διακινητές της πληροφορίας, ο επιστήμονας και ο καλλιτέχνης, ο φιλόσοφος και
προγραμματιστής, όλοι όσοι πιστεύουν στην ανθρώπινη εφευρετικότητα, η οποία δεν
μπορεί να υπάρξει εκτός της συνέργειας και της αλληλεγγύης. Χάκερ είναι όλοι
όσοι προασπίζουν την ελεύθερη ροή της πληροφορίας. Διότι «η πληροφορία θέλει να
είναι ελεύθερη, αλλά είναι παντού αλυσοδεμένη».
Μαρξιστική καταγωγή
Το «Μανιφέστο των χάκερ» δηλώνει εξαρχής τη μαρξιστική καταγωγή του. «Ενα
φάντασμα πλανιέται στην Ευρώπη, το φάντασμα του κομμουνισμού», άρχιζε το
«Κομμουνιστικό Μανιφέστο». «Ενα απείκασμα στοιχειώνει τον κόσμο, το απείκασμα
της αφαίρεσης», αρχίζει το πόνημα του «κρυπτομαρξιστή» Γουάρκ. Αφαίρεση εν
προκειμένω είναι η διαδικασία μέσα από την οποία το δυνητικό γίνεται πραγματικό,
μια διαδικασία διαρκούς καινοτομίας. Αφαίρεση είναι λοιπόν η διαφορά (ή μήπως η
ντεριντιανή διαφορά); Με αποσπασματικό-αποφθεγματικό δοκιμιακό λόγο, που
παραπέμπει στον Τεοντόρ Αντόρνο και στον Ρολάν Μπαρτ, ο Γουάρκ περιγράφει τις
σχέσεις κυριαρχίας που διέπουν την κοινωνία και την οικονομία της πληροφορίας
και τους φορείς των σχέσεων αυτών· τους χάκερ, τους δημιουργούς και χρήστες της
πληροφορίας, και τους ανυσματοκράτες, αυτούς που παρεμποδίζουν την ελεύθερη και
συνεργατική αξιοποίησή της.
Οι ανυσματοκράτες (όρος αρκετά σκοτεινός, που παραπέμπει ωστόσο στα μαθηματικά
και τον υπολογισμό, τις βάσεις της πληροφορικής και των δικτύων), οι σύγχρονοι
υπερεθνικοί καπιταλιστές, με προεξάρχοντα πάντα τον Μπιλ Γκέιτς, θέλουν να
δεσμεύσουν και να εμπορευματοποιήσουν την πληροφορία, παραβιάζοντας τον εθιμικό
και άγραφο κώδικα της δωρεάς και του μοιράσματος στον οποίο στηρίχτηκε η
ανάπτυξη του Διαδικτύου. Προσπαθούν να εφαρμόσουν το παλαιό βιομηχανικό
καπιταλιστικό σύστημα της ιδιοκτησίας και της υπεραξίας στον χώρο της
πληροφορίας, επιβάλλοντας την πνευματική ιδιοκτησία. Οι χάκερ είναι οι αντίπαλοί
τους, οι κυβερνοαντάρτες της ελεύθερης έκφρασης.
Αϋλο αγαθό
Η θεωρία του Γουάρκ στηρίζεται στον Μαρξ και τον Ενγκελς, αλλά και στον Γκι
Ντεμπόρ και στην «Κοινωνία του θεάματος», και στους Ντελέζ-Γκουαταρί και την
αντίληψή τους για την έννοια του δυνητικού. Μια από τις βασικές του θέσεις είναι
ότι, εάν η οικονομία στηρίζεται στην ανισορροπία μεταξύ προσφοράς και ζήτησης,
στην έλλειψη, τότε η οικονομία της πληροφορίας είναι μια φενάκη, διότι η
πληροφορία αφθονεί και, παρότι πολύτιμη, είναι πάμφθηνη. Οπως επίσης είναι ένα
αγαθό άυλο και μη ανταγωνιστικό. Η απόκτησή της δηλαδή δεν σημαίνει την
αποκλειστική κατοχή της, αλλά αντιθέτως, λόγω της φύσης της, μπορεί να ανήκει
ταυτοχρόνως στους πολλούς οι οποίοι τη συνδυάζουν, την επεξεργάζονται και
επιτυγχάνουν νέες μορφές αφαίρεσης, που ανοίγουν νέους δρόμους στην εξέλιξη της
ανθρωπότητας.
Κείμενο πυκνό, που κινείται ταυτοχρόνως στη σφαίρα της αισθητικής αλλά και της
πολιτικής και της φιλοσοφίας, το «Μανιφέστο των χάκερ» συνδιαλέγεται με μια
ολόκληρη φιλοσοφική-ιδεολογική σχολή, η οποία πιστεύει στη «δημοκρατία της
επικοινωνίας και της συμμετοχής» και αναζητεί τρόπους για την πραγμάτωσή της·
αλλά και με ακτιβιστές του ανοιχτού λογισμικού και του ανοιχτού πηγαίου κώδικα.
Στο βιβλίο του «La rvolte du pronetariat», που μόλις κυκλοφόρησε, ένας από τους
πρωτεργάτες της σχολής αυτής, ο Ζοέλ ντε Ρονέ προτείνει, στο ίδιο μήκος κύματος
με τον Γουάρκ, ένα νέο όρο για το προλεταριάτο των δικτύων (pronetariat, εκ του
pro+net=αυτοί που υπερασπίζονται τα δίκτυα) αλλά και μια νέα θέση για τη
μετατροπή των μέσων μαζικής ενημέρωσης σε μέσα των μαζών.
Το κυβερνοφουτουριστικό αυτό παλίμψηστο, του οποίου οι διαδοχικές εκδόσεις
παρουσιάζονταν, φυσικά, πρώτα στο Διαδίκτυο συνδυάζει τον γερμανικό ιδεαλισμό με
τον ιστορικό υλισμό και τη συνεργατική φιλοσοφία του κυβερνοχώρου.
Κείμενο-σταθμός για τη νέα ψηφιακή πραγματικότητα, γεμάτο νεόκοπες έννοιες και
εξίσου νεοπαγείς όρους, σίγουρα δυσκόλεψε πολύ τον μεταφραστή του, που όμως
έφερε τελικά εις πέρας το έργο του με αξιοθαύμαστη συνέπεια. Οποιος ενδιαφέρεται
περαιτέρω για τον Γουάρκ δεν έχει παρά να δουλέψει μαζί του στη νέα αφαίρεση
στην οποία έχει αφιερωθεί, τη θεώρηση των βιντεοπαιχνιδιών ως αλληγοριών της
σύγχρονης ζωής (http://www.futureofthe book.org/ gamertheory). Οσο για τους
Ελληνες χάκερ, ένα από τα πρώτα μελήματά τους, μελήματά μας, αν είναι να
συμμετέχουμε στο κίνημα αυτό, ας είναι να βρούμε μια ελληνική λέξη για τους
χάκερ και το χάκεμα.
Φρέσκα-φρέσκα και λαχταριστά
<-----
Αρχική
|
