Αρχική

Φάκελοι του Β1 - Σχολικό έτος 2009-2010

Λογοτεχνία

16/9/2009 Εισαγωγή αρχεία παρουσίασης σε μορφή pdf

22/9/2009 Αλ. Παπαδιαμάντη: Το μοιρολόι της φώκιας Άπαντα (επιμ. Ν. Δ. Τριανταφυλλόπουλος), τόμ. 4, Αθήνα, εκδ, Δόμος, 1985, σσ. 297-300.

...Nα πού βρίσκεται η αληθινή μαγεία του Παπαδιαμάντη. Δε ζητά να τεντώσει τα νεύρα μας, να σείσει πύργους και να επικαλεστεί τέρατα. Οι νύχτες του, ελαφρές σαν το γιασεμί, ακόμη κι όταν περιέχουν τρικυμίες, πέφτουν επάνω στην ψυχή μας σαν μεγάλες πεταλούδες που αλλάζουν ολοένα θέση, αφήνοντας μια στιγμή να δούμε στα διάκενα τη χρυσή παραλία όπου θα μπορούσαμε να ’χαμε περπατήσει χωρίς βάρος, χωρίς αμαρτία. Είναι εκεί που βρίσκεται το μεγάλο μυστικό, αυτό το θα μπορούσαμε είναι ο οίακας που δε γίνεται να γυρίσει, μόνο μας αφήνει με το χέρι μετέωρο ανάμεσα πίκρα και γοητεία, προσδοκώμενο και άφταστο. Σα να ’χανε ποτέ τελειωμό τα πάθια και οι καημοί του κόσμου»...

Απόσπασμα από το βιβλίο του Οδυσσέα Ελύτη «Η Μαγεία του Παπαδιαμάντη»

Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης (3 Μαρτίου 1851 - 3 Ιανουαρίου 1911)

Eγεννήθην εν Σκιάθω την 4ην Μαρτίου του1851. Εβγήκα από το ελληνικόν σχολείον εις τα 1863 αλλά μόνον το 1867 εστάλην εις το Γυμνάσιον Χαλκίδος όπου ήκουσα την α΄ και την β΄ τάξιν. Την γ΄ τάξιν εμαθήτευσα εις Πειραιά. Είτα διέκοψα τας σπουδάς μου και έμεινα εις την πατρίδα. Κατά Ιούλιον του 1872 επήγα εις το Αγιον όρος όπου έμεινα ολίγους μήνας. Το 1873 ήλθα εις Αθήνας και φοίτησα εις την δ΄ του Βαρβακείου. Το 1874 ενεγράφην εις την φιλοσοφικήν σχολήν όπου ήκουα κατ’ εκλογήν ολίγα μαθήματα φιλολογικά, κατ’ ιδίαν δε ησχολούμην εις τας ξένας γλώσσας.

Μικρός εζωγράφιζα Αγίους, είτα έγραφα στίχους και εδοκίμαζα να συντάξω κωμωδίας. Το 1868 επεχείρησα να γράψω μυθιστόρημα. Το 1879 εδημοσιεύθη η «Μετανάστις» έργον μου εις τον Νεολόγον Κωνσταντινουπόλεως. Το 1881 εν θρησκευτικόν ποιημάτιον εις το περιοδικόν «Σωτήρα». Το 1882 εδημοσιεύθη «οι Εμποροι των Εθνών» εις το Μη Χάνεσαι, αργότερα έγραψα περί τα εκατόν διηγήματα, δημοσιευθέντα εις διάφορα περιοδικά και εφημερίδας»

Το βιογραφικό του Αλ. Παπαδιαμάντη από τη Βικιπαίδεια

Βιβλιογραφικά:

Εναν σχεδόν αιώνα μετά τον θάνατό του, ο Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης αναγνωρίζεται ως ο κορυφαίος Ελληνας λογοτέχνης και το έργο του εξακολουθεί να φωτίζεται από αναρίθμητες μελέτες.

Ενδεικτική βιβλιογραφία μπορείτε να αναζητήσετε στο Εθνικό κέντρο βιβλίου

Στο διαδίκτυο ανιχνεύονται τα εξής:

Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης, "Το μυρολόγι της φώκιας", Άπαντα (επιμ. Ν. Δ. Τριανταφυλλόπουλος), τόμ. 4, Αθήνα, εκδ, Δόμος, 1985, σσ. 297-300.

Σημειώσεις από τον πίνακα:

• Ενότητες ( 3 ) - περιεχόμενο
• Πώς δικαιολογείται ο τίτλος του διηγήματος
• Πρωταγωνιστικό πρόσωπο (γιατί ;)
• Ρόλος των προσώπων και της Φώκιας
• Γιατί δεν δίνει έμφαση στον πνιγμό;
• Κεντρικό νόημα
• Ρόλος της μουσικής (θετικός , αρνητικός)
• Πώς βοηθάει ο χρόνος και ο τόπος στην εξέλιξη του θέματος
• Πώς μας προϊδεάζει η Φώκια ;
• Ρόλος Γολέτας
• Πώς προετοιμάζεται ο πνιγμός της Ακριβούλας;
• Στοιχεία που γοήτευσαν και άλλα που παγίδευσαν την Ακριβούλα
• Η γιαγιά δεν αντιλαμβάνεται τον πνιγμό. Είναι αρετή ή μειονέκτημα του κειμένου ;
• Πώς δηλώνεται η συνέχεια της ζωής ;
• Το κείμενο αρχίζει και τελειώνει με ένα μοιρολόι. Να συγκριθούν


Β) είδος πεζογραφήματος : διήγημα με ηθογραφικό περιεχόμενο (ηθογραφικά στοιχεία;)
Περνάει στο χώρο της ποίησης, με τα πολλά λυρικά στοιχεία του ( ποια είναι; )
Γ) Τεχνική
α) γλώσσα (βλέπε στη βιογραφία): δημοτική, λόγια / αρχαία στοιχεία, διαλεκτικά στοιχεία.
Μακροπερίοδος λόγος της καθαρεύουσας
β) ύφος: γλαφυρό: με μεταφορές, εικόνες ποιητικές, το μοιρολόγι της φώκιας, τη μουσική.

Δ ) Άλλα μέσα Τεχνικής

1. λεπτομερειακή περιγραφή εικόνων
2. εσωτερικός μονόλογος γριάς: αναμνήσεις της (έμμεσος μονόλογος), για τον Σουραυλή.
3. λογοτεχνικό εύρημα μοιρολογίστρας Φώκιας
4. αντιθέσεις

Ε ) Αφήγηση

1 . αφηγηματικός χρόνος : ταυτίζεται με τον πραγματικό (εκτός από τις αναδρομές)
Ισχύει η κανονική χρονολογική σειρά (εκτός των αναδρομών)

2. αφηγηματική προσήμανση : (με υπαινιγμούς) : κοιμητήριο , μοιρολόι , άπνοια , παγίδευση γολέτας.

3. Προοικονομία : παρουσία της Φώκιας

4. αφηγηματικός τρόπος : σε γ πρόσωπο ( έμμεση αφήγηση ) : μηδενική εστίαση

Υποστηρικτικό υλικό για τους διδάσκοντες

Εικαστικά:

Bruegel, Pieter Τοπίο με την πτώση του Ίκαρου, c. 1558, ελαιογραφία,  Musees Royaux des Beaux-Arts de Belgique, Βρυξέλλες

Μέσα στο πλούσιο εικαστικό κληροδότημα του μύθου του Ίκαρου περίοπτη είναι η ελαιογραφία του Pieter Bruegel του πρεσβύτερου: η τριάδα ψαρά, βοσκού και γεωργού, από τους στίχους 217-220 της οβιδιακής αφήγησης, συστεγάζεται στο ειδυλλιακό τοπίο που υποδέχεται αναπάντεχα τον τραγικό Ίκαρο.

Θεόδωρος Δ. Παπαγγελής. Σώματα που άλλαξαν τη θωριά τους. Διαδρoμές στις Μεταμορφώσεις του Οβίδιου. Αθήνα: Gutemberg, 2009.

Μουσική-αναγνώσεις:

Ενδιαφέρουσα ανάγνωση του διηγήματος βρίσκουμε στο cd "Η Αλίκη Καγιαλόγλου διαβάζει και τραγουδά Παπαδιαμάντη". Πρόκειται για ένα ιδιαίτερο μουσικό θεατρικό μονόπρακτο που δίνει την ευκαιρία για ένα αλλιώτικο πλησίασμα του κόσμου του Παπαδιαμάντη.

Η Αλίκη Καγιαλόγλου διαβάζει αποσπάσματα από πέντε διηγήματα του Παπαδιαμάντη «Η ΓΛΥΚΟΦΙΛΟΥΣΑ», «ΑΓΙΑ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ», «ΤΡΕΛΗ ΒΡΑΔΙΑ», «Ο ΚΑΛΟΥΜΠΑΣ», «ΤΟ ΜΟΙΡΟΛΟΪ ΤΗΣ ΦΩΚΙΑΣ» και τραγουδά μελοποιημένους στίχους και αποδόσεις ψαλμών του ιδίου σε μουσική Αλκη Μπαλτά.

Άλλη ενδιαφέρουσα ανάγνωση εντοπίσαμε στο cd "Η Σαπφώ Νοταρά διαβάζει Παπαδιαμάντη" από μία ραδιοφωνική μετάδοση του Τρίτου Προγράμματος.

Επίσης ενδιαφέρουσα μουσική επένδυση στο έργο του Παπαδιαμάντη βρίσκουμε στο cd "Το σκοτεινό τρυγόνι".

Οι Νίκος Μαστοράκης, Μανόλης Λιαπάκης και Κώστας Πανταζής (ερασιτέχνες μουσικοί) μελοποίησαν 12 ποιήματα - κείμενα του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη για τις ανάγκες της θεατρικής διασκευής του έργου «Φόνισσα» που παρουσιάστηκε το 2003 από τη θεατρική ομάδα του δήμου Ιεράπετρας. Τα 12 αυτά τραγούδια κυκλοφορούν σε ένα cd με τίτλο «Το σκοτεινό τρυγόνι» με τη συμμετοχή γνωστών τραγουδιστών. Σε 3 από αυτά συμμετέχει ο Σωκράτης Μάλαμας, σε 2 ο Ψαραντώνης, σε 2 η Νίκη Τσαΐρέλη και από ένα η Λιζέτα Καλημέρη, η Μαρία Κώττη (τραγουδίστρια των Χαΐνηδων), η Νίκη Ξυλούρη,ο Χαρίλαος Παπαδάκης και ο Μανόλης Λιαπάκης.
Η μουσική έχει παιχτεί από φυσικά όργανα και έχει πολλά στοιχεία της παραδοσιακής και κρητικής μουσικής αλλά και της έντεχνης μουσικής.
Όταν η διευθύντρια του Μουσείου Παπαδιαμάντη στη Σκιάθο, Αθηνά Παπαγεωργίου, πληροφορήθηκε το εγχείρημα άξιων δημιουργών να προσεγγίσουν το έργο του Παπαδιαμάντη μέσω μιας άλλης τέχνης, της μουσικής, ανταποκρίθηκε στην προσπάθεια αυτή και έγραψε τα παρακάτω:

«Αν πεζογραφία είναι η γλώσσα της διάνοιας, ποίηση είναι η γλώσσα της καρδιάς».
Ο Αλ. Παπαδιαμάντης άρχισε και έκλεισε το έργο του με στίχους..
Η τέχνη του Αλ. Παπαδιαμάντη και η μουσική τέχνη έχουν, ένα κοινό σημείο.
Η μουσική τέχνη έχει σκοπό την καλλιτεχνική συγκίνηση - αυτό που στα νεότερα χρόνια λέμε
αισθητική χαρά. Κι ο κυρ-Αλέξανδρος εδώ και 130 τουλάχιστον χρόνια καλεί κάθε Έλληνα να του χαρίσει μια αισθητική χαρά. Η προσφορά αυτή είναι το καλύτερο και το χρησιμότερο που μπορεί να δώσει ένας πνευματικός άνθρωπος.
Γι' αυτό η Σκιάθος, από το Σπίτι - Μουσείο του Αλ. Παπαδιαμάντη χαιρετίζει και συγχαίρει την προσπάθεια των δημιουργών, ερμηνευτών και συντελεστών αυτού του έργου, που με λεπτότητα, σεβασμό και έμπνευση εργάστηκαν πάνω στον Παπαδιαμαντικό στίχο. Και προτείνει να προσφερθεί αυτό το δημιούργημα του μυαλού και της ψυχής όλων των καταξιωμένων συντελεστών ως δοξαστικό και αντίδωρο στη μνήμη του κυρ-Αλέξανδρου για όλους τους ακροατές του μουσικού αυτού έργου.»

Βίντεο:

Ντοκιμαντέρ: Καλή σου νύχτα, κυρ-Αλέξανδρε (προβολή) (Αρχείο ντοκιμαντέρ της ΕΡΤ)

Αλ. Παπαδιαμάντη Το μοιρολόι της φώκιας - Παραγωγή Παιδαγωγικό Ινστιτούτο Κύπρου, ΥΠΕΠΘ, Εκπαιδευτική Τηλεόραση

Ντοκιμαντέρ: Έρωτας στα χιόνια (προβολή) (Αρχείο ντοκιμαντέρ της ΕΡΤ)

 

 

---

Ερωτήσεις -συνθετικές εργασίες από το Κέντρο Εκπαιδευτικής Έρευνας αρχείο pdf

M. Ξέστερνου: Διδακτική πρόταση διδασκαλίας της νεοελληνικής λογοτεχνίας με τη χρήση ΤΠΕ: Α. Παπαδιαμάντη,Το Μοιρολόγι της Φώκιας (β΄ λυκείου) αρχείο pdf

Ανακοίνωση στο 1ο Εκπαιδευτικό Συνέδριο «Ένταξη και Χρήση των ΤΠΕ στην Εκπαιδευτική Διαδικασία»

---

Παράλληλα κείμενα:  Γιορντάν Γιόφκωφ, "Το άσπρο χελιδόνι", Ανθολογία βαλκανικού διηγήματος. Τόμ. Α΄ Βουλγαρικό διήγημα. Μεταφραστής: Πέτρος Πεντελικός, Αθήνα, εκδ. Μνήμη, 1974, σσ. 79-84.

Το  διήγημα του Παπαδιαμάντη, αν και θεματολογικά αποκλίνει από το "Άσπρο χελιδόνι", έχει ωστόσο την ίδια ανθρωπιστική διάθεση και, κυρίως, το ίδιο τέλος. Και στα δύο διηγήματα η αφήγηση καταστρώνεται κατά τέτοιο τρόπο ώστε να καταλήξει στην κορύφωσή της αναφώνησης για τα βάσανα του ανθρώπινου βίου.

Προσοχή η σελίδα είναι διαθέσιμη με κωδικό από το greek-language.gr. Θα απαιτηθεί η εγγραφή σας στον κόμβο.

Η φόνισσα (απόσπασμα)

Δημοσιεύτηκε 22/9/2009

 

---

 

<----- Αρχική

7 ημέρες της Καθημερινής Αφιέρωμα 24/12/2000 (pdf) Αφιέρωμα της εφημερίδας ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ στον Αλέξανδρο Παπαδιαμάντη ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ - 28/12/2001   Κ. Χατζόπουλου Το Σπίτι του δασκάλου Ν. Καζαντζάκη: Αλέξης Ζορμπάς Κώστας Καρυωτάκης Βουτυράς     Εκφραση-έκθεση