Αρχική

Επειδή πότε πότε ξεκαλωδιωνόμαστε...

Ο βιβλιοπόντικας προτείνει
 

Δικαίωμα στην αποτυχία

ENAΣ TΟMΟΣ ΠΟY ΣYΓKENTPΩNEI ΔIHΓHMATA, ΠEZA KEIMENA KAI AΠΟΣΠAΣMATA AΠΟ TA HMEPΟΛΟΓIA THΣ ΣYΛBIA ΠΛAΘ. ΟPIΣMENA METPIA Ή AΔIAΦΟPA, EΛAXIΣTA EΞAIPETIKA. MIA ANΟIXTH ΠΟPTA ΣTΟ EPΓAΣTHPI THΣ ΣYΓΓPAΦEΩΣ. KEIMENA ME ΓPAMMATΟΛΟΓIKH AΞIA. ΟMΩΣ TΟ ΦIΛΟΛΟΓIKΟ ENΔIAΦEPΟN ENΟΣ BIBΛIΟY ΔEN YΠΟΣXETAI ANAΓNΩΣTIKH AΠΟΛAYΣH



H Σύλβια Πλαθ ανήκει στις πιο πολυδιαβασμένες ποιήτριες του πλανήτη. Το τελευταίο πυρετικό εξάμηνο του βίου της έγραψε τα ποιήματα που έμελλαν να την κάνουν διάσημη, την περίφημη συλλογή με τον τίτλο Ariel. Εκείνο το διάστημα η Πλαθ ζούσε σε άγρια μοναξιά. Είχε χωρίσει με τον σύζυγό της, ποιητή Τεντ Χιουζ, και προσπαθούσε να βιοποριστεί σε μια ξένη χώρα. Βυθίστηκε στη φρενίτιδα της μανιοκατάθλιψης, αρνήθηκε να καταπιεί χάπια. Για ένα εξάμηνο έζησε στον στρόβιλο μιας εμπύρετης δημιουργικότητας. Έγραφε καθημερινά από τις τέσσερις το ξημέρωμα έως τις οκτώ το πρωί, που ξυπνούσαν τα δυο της παιδιά. Το πυρακτωμένο μυαλό της έγινε παρανάλωμα. Στις 11 Φεβρουαρίου του 1963, η Σύλβια Πλαθ ετοίμασε, όπως κάθε μέρα, πρωινό για τα παιδιά της. Ύστερα, άνοιξε όλα τα κουμπιά στον φούρνο του γκαζιού κι έβαλε το κεφάλι της μέσα. Ήταν τριάντα ενός ετών.

Το ισχυρό βαρυτικό πεδίο της φήμης τής Πλαθ οφείλεται όχι μόνο στα κοφτερά σαν λάμα ποιήματα της συλλογής Ariel, στον ενοραματικό ρεαλισμό τους, στον εμπράγματο γλωσσικό πυρήνα τους, αλλά και στον μύθο του βίου της. H Πλαθ ως αυτόκτονος ποιήτρια με βεβαρημένο ψυχισμό προκαλεί έντονο φιλολογικό (και αναγνωστικό) ενδιαφέρον. Οι μελετητές αναζητούν ευθείες ή λοξές συνδέσεις του βίου με το έργο της. H περίπτωσή της προσφέρει ψαχνό για την εκπόνηση ιστορικοφιλολογικών ή ψυχαναλύστικων διατριβών.


H κατάθλιψη

H Σύλβια Πλαθ έγραψε το πρώτο ποίημά της σε ηλικία οκτώ ετών. Πιθανόν, υποστηρίζουν όσοι αναζητούν ψυχαναλυτικές ερμηνείες, η καταβύθιση του κοριτσιού στον εσωστρεφή κόσμο της ποίησης να συνδέεται με τον θάνατο του πατέρα της την ίδια χρονιά. Το 1952, στα είκοσί της, πέρασε ένα παρατεταμένο επεισόδιο ψυχωτικής κατάθλιψης. Κατάπιε ηρεμιστικά, προσπαθώντας να αυτοκτονήσει. Έμεινε ένα διάστημα σε ψυχιατρείο. Ένα χρόνο μετά, επέστρεψε στο κολέγιο. Αρίστευσε και αποφοίτησε πρώτη. Μια υποτροφία από το Ίδρυμα Φουλμπράιτ για το Κέμπριτζ στάθηκε η αφορμή να γνωρίσει τον Τεντ Χιουζ. Ένα χρόνο αργότερα τον παντρεύτηκε και έκαναν μαζί δύο παιδιά. H καλή χαρά δεν κράτησε πολύ: ο Χιουζ την εγκατέλειψε για την Assia Wevill, γυναίκα εντυπωσιακής ομορφιάς, σύζυγο ποιητή.

H ταραγμένη ζωή τής Πλαθ έθρεψε το έργο της, όπως έθρεψε και τους τυμβωρύχους μελετητές της. Στον παρόντα τόμο συγκεντρώνονται πεζά που γράφτηκαν από το 1950 ώς το 1963, έτος του θανάτου της. Ο Τεντ Χιουζ στη ζυγισμένη, και οφείλουμε να ομολογήσουμε ακριβοδίκαιη, εισαγωγή του σημειώνει πως αρκετά από τα κείμενα του τόμου είχαν απορριφθεί από την ίδια την Πλαθ. Με άλλα λόγια: εκδόθηκαν χωρίς τη θέλησή της. Αυτό είναι ένα στοιχείο που ο φιλαναγνώστης θα πρέπει να έχει διαρκώς υπόψη του. Πολλά από τα κείμενα του παρόντος τόμου είναι αδύναμα, αδιάφορα ή μέτρια. Παρουσιάζουν όμως σημαντικό φιλολογικό και γραμματολογικό ενδιαφέρον. Ανοίγουν την πίσω πόρτα από το εργαστήρι της Πλαθ. Αρκεί όμως αυτό για να συντηρηθεί το αναγνωστικό ενδιαφέρον;

Αναγνωστική ενοχή

Συχνά διαβάζουμε κείμενα κάτω από τη βαριά σκιά της υπογραφής τους. Αλλά δεν πρέπει να συγχέουμε τη φήμη του συγγραφέα με την αναγνωστική αξία των κειμένων που αυτός έγραψε. Πολλές φορές βαραίνει τον αναγνώστη ένας ευεξήγητος τύπος «αναγνωστικής ενοχής»: Όταν διαβάζει ένα κείμενο, προσπαθεί να πείσει τον εαυτό του ότι, εφόσον το συγκεκριμένο κείμενο υπογράφεται από τον τάδε ή τον δείνα συγγραφέα, του οποίου το όνομα αποτελεί εγγύηση ποιότητας, τότε είναι αυτόχρημα καλογραμμένο. Όμως οι καλοί συγγραφείς έχουν γράψει και κακά κείμενα. H συγγραφική αποτυχία είναι δικαίωμα του συγγραφέα.

Σας αρέσουν όλα τα ποιήματα του Σεφέρη; Παραληρείτε για τα πεζά του Καβάφη; Ο συγγραφέας ενός αριστουργήματος μπορεί να έχει γράψει και μέτρια κείμενα. Πόσοι μη φιλολογίζοντες αναγνώστες θα διάβαζαν αδιαμαρτύρητα τον «Θάνο Βλέκα» ή τους Φαναριώτες ποιητές; Κι όμως, πρόκειται για κείμενα που έχουν κολασμένο ενδιαφέρον για τον μελετητή. Όχι όμως αναγνωστικό ενδιαφέρον για τον σύγχρονο αναγνώστη. Μπορεί να φταίει το διαφορετικό επικοινωνιακό πλαίσιο ή, απλώς, κάποιες αδυναμίες ή ατεχνίες του ίδιου του κειμένου.



ΣΥΓΚΡΟΥΣΙΑΚΗ ΕΝΤΑΣΗ
H Πλαθ του παρόντος τόμου, δεν είναι η Πλαθ του Ariel. Τα διηγήματά της σε αρκετά σημεία δείχνουν άκαμπτα, χωρίς μυθοπλαστική δύναμη. Βέβαια, τα πιο άτεχνα κείμενα, εκείνα που φανερώνουν τις ραφές τους, αποκαλύπτουν χωρίς μεγάλη κρυψίνοια το εργαστήρι του συγγραφέα τους. Αν εξαιρέσει κανείς τον Κυρ-Πανικό και τη Βίβλο των Ονείρων (που είχε κυκλοφορήσει από την ʼγρα, το 2002) και λίγα ακόμη κείμενα (ανάμεσά τους και το εξαιρετικό «Μια σύγκριση»), ο συγκεκριμένος τόμος αποκαλύπτει κυρίως τη συγκρουσιακή ένταση ανάμεσα σε αυτό που ήθελε να πετύχει και σ' αυτό που τελικά κατόρθωνε η αστραφτερή ποιήτρια, όταν επιχειρούσε να γράψει πεζό.

 

ΤΑ ΝΕΑ , 28-08-2004 , Σελ.: P01
Κωδικός άρθρου: A18024P011
ID:430274

 

Διαβάστε ακόμη Χρυσάφι στα σπλάχνα

Δικτυογραφία προτείνει η Τ. Γιακουμάτου

Τα ποιήματα της Πλαθ www.plathonline.com/poetry.html

Παρουσίαση της ζωής και του έργου της www.sylviaplath.de

Tο να πεθαίνεις
Eίναι μια τέχνη, όπως και καθετί άλλο.
Eγώ το κάνω εξαιρετικά καλά.
Eτσι όπως το κάνω είναι σαν κόλαση.
Eτσι όπως το κάνω μοιάζει αληθινό.
Mπορείς να πεις ότι έχω το χάρισμα.

(Aπόσπασμα από το ποίημα της Σύλβια Πλαθ «Λαίδη Λάζαρος».)

 

<----- Βιβλιοπόντιξ

<----- Αρχική

ΣΟΦΙΑ ΝΙΚΟΛΑΪΔΟΥ