|
Τα σενάρια για την εκπαίδευση του 21ου αιώνα σύμφωνα με τους έλληνες και ξένους εμπειρογνώμονες
Οι «λεωφόροι» της μάθησης είναι ηλεκτρονικές
Τα συμπεράσματα της συζήτησης που διοργάνωσε το Ιδρυμα Μελετών Λαμπράκη
«Το σίγουρο είναι ότι έρχονται συναρπαστικοί καιροί για τα πανεπιστήμια, τις επιχειρήσεις και το υπουργείο Παιδείας...». Η φράση που χρησιμοποίησε ο καθηγητής του Οικονομικού Πανεπιστημίου της Αθήνας κ. Γ. Δουκίδης ήταν υπό μία έννοια και ο συμπερασματικός σύνδεσμος μεταξύ ομιλητών και παρευρισκομένων την περασμένη εβδομάδα στη Στοά του Βιβλίου, όπου το Ιδρυμα Μελετών Λαμπράκη επιχείρησε μια πρώτη προσέγγιση στο τεράστιο θέμα των «Σεναρίων για την εκπαίδευση τον 21ο αιώνα». Τι φανερώνουν τα στοιχεία; Περισσότεροι από τρεις στους 10 φοιτητές θα σπουδάζουν μακριά από τα παραδοσιακά ιδρύματα της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης χρησιμοποιώντας μεθόδους «εξ αποστάσεως»
(e-learning) μάθησης τα επόμενα 10-15 χρόνια. Οι «λεωφόροι» της μάθησης, σύμφωνα με τους έλληνες και ξένους εμπειρογνώμονες, τα επόμενα χρόνια θα είναι «ηλεκτρονικές», γι' αυτό και τα κυριότερα θέματα που απασχόλησαν τους ομιλητές της στρογγυλής τραπέζης ήταν δύο και αμιγώς συνδεδεμένα: πόσο οι νέες τεχνολογίες θα επηρεάσουν τις παραδοσιακές εκπαιδευτικές δομές και σε ποιο βαθμό η αγορά εργασίας είναι επιθυμητό να προσδιορίζει το είδος της παρεχόμενης εκπαίδευσης μέσω του νόμου της προσφοράς και της ζήτησης.
(Εικόνα μεγέθους : 35010 bytes)
Οπως είναι φανερό, οι εξελίξεις στον τομέα της εκπαίδευσης δεν μπορούν να είναι ραγδαίες. Η εκπαίδευση αναμφισβήτητα αλλάζει αλλά οι αλλαγές γίνονται με πιο αργούς ρυθμούς από ό,τι συμβαίνει σε άλλες μορφές της κοινωνικής ζωής, ώστε να δοθεί η ευκαιρία στην εκπαιδευτική κοινότητα, στους εργαζομένους, στις επιχειρήσεις και στην πολιτεία να συζητήσουν για τις εξελίξεις. Το σχολείο θα επιβιώσει αλλά πρέπει να επαναπροσδιορισθεί, αφού, όπως έχει αποδείξει η ιστορία, τα εκπαιδευτικά συστήματα ακολουθούν τις εξελίξεις αντί να τις επηρεάζουν. Στο σημείο αυτό διαπιστώνεται και η σημασία της «διά βίου μάθησης» αλλά και της εισαγωγής των νέων τεχνολογιών στο εκπαιδευτικό τοπίο. Οι προβληματισμοί αυτοί πάντως είναι κοινοί πλέον σε όλες τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ενωσης.
Τέσσερις κυρίως ήταν οι θεματικοί άξονες που αποτέλεσαν τη βάση της συζήτησης, την οποία συντόνισε ο δημοσιογράφος του «Βήματος» κ. Νίκος Μπακουνάκης:
* Η πιθανότητα τα παιδιά στο μέλλον να αφιερώνουν περισσότερο χρόνο για τη μάθηση στο σπίτι. Θα μπορούσαν τα δεδομένα που υπάρχουν σήμερα να οδηγήσουν την επόμενη πενταετία στην ανάπτυξη ενός «ρεύματος» (ως και 30%) παιδιών σχολικής ηλικίας τα οποία θα εκπαιδεύονται, εκτός ή παράλληλα με το επίσημο σχολικό σύστημα, στο σπίτι; Οι ομιλητές επεσήμαναν την τάση που έχει διαπιστωθεί στην ελληνική κοινωνία για την αποφυγή του δημόσιου σχολείου (κυρίως λόγω της παρουσίας όλο και περισσότερων αλλοδαπών μαθητών), με αποτέλεσμα η δημόσια εκπαίδευση να υποβαθμίζεται σταδιακά. Αυτό σημαίνει ότι θα πρέπει να σχεδιασθούν πολιτικές που θα ανατρέψουν αυτά τα δεδομένα. Σε παρέμβασή του μάλιστα ο πρόεδρος της ΟΛΜΕ κ. Νίκος Τσούλιας τόνισε ότι αποστολή του σχολείου είναι η διαπαιδαγώγηση των μαθητών και όχι τόσο η επαγγελματική τους εκπαίδευση, ενώ «το μεγάλο στοίχημα της διά βίου μάθησης εξαρτάται από την καλή παιδεία».
* Το σενάριο της αύξησης τα επόμενα χρόνια ως και 30%, σύμφωνα με μελετητές της εκπαίδευσης, των φοιτητών που θα σπουδάζουν σε «εικονικά πανεπιστημιακά περιβάλλοντα». Ποιος θα είναι τότε ο τύπος της ανώτατης εκπαίδευσης; Σύμφωνα με τους εμπειρογνώμονες, η ποικιλία των μέσων που έχουν πια στη διάθεσή τους οι φοιτητές είναι μεγάλη, ειδικά μέσω του Διαδικτύου, ενώ στην Ελλάδα η ζήτηση για τα τμήματα του Ανοικτού Πανεπιστημίου αναμένεται ότι τα επόμενα 10-15 χρόνια θα αυξηθεί σημαντικά, υπερβαίνοντας αρκετά το 30%.
* Κοινωνικοί φορείς και σειρά πολιτικών πρωτοβουλιών σε ευρωπαϊκό επίπεδο συστηματικά προωθούν τις πρακτικές τής διά βίου μάθησης. Δεδομένου ότι η τελευταία ανταποκρίνεται σε σημαντικό βαθμό σε πρότυπα που στηρίζονται στην εκπαίδευση μέσω της εμπειρίας, μήπως, παρά τα περί του αντιθέτου λεγόμενα, διακινδυνεύουμε να διευρύνουμε το χάσμα μεταξύ αυτών που έχουν και αυτών που δεν έχουν πρόσβαση σε τέτοιες εμπειρίες μάθησης; Οι ομιλητές απάντησαν: Η «αποσχολειοποίηση» προκαλεί όξυνση των κοινωνικών διαφορών. Θα πρέπει να ληφθεί σοβαρά υπόψη η διεύρυνση του κοινωνικού χάσματος μεταξύ αυτών που λόγω γεωγραφικής και οικονομικής προέλευσης έχουν τη δυνατότητα της διά βίου μάθησης και αυτών που δεν την έχουν. Παράλληλα, η επιδιωκόμενη διά βίου μάθηση προϋποθέτει τριπλασιασμό περίπου του κόστους εκπαίδευσης των πολιτών. Η σημαντική αυτή αύξηση θέτει νέους όρους επιμερισμού αυτού του κόστους μεταξύ πολιτείας, επιχειρήσεων και ιδιωτών.
* Η πιθανότητα την επόμενη πενταετία περισσότερο από το 50% (σε εργασία και ευκαιρίες) της επαγγελματικής εκπαίδευσης να προσφέρεται από τις ίδιες τις επιχειρήσεις. Με δεδομένο ότι οι μεγάλες εταιρείες εκπαιδεύουν οι ίδιες το προσωπικό τους, τόνισαν οι εκπρόσωποι του χώρου τους, το πρόβλημα εντοπίζεται στις μικρομεσαίες επιχειρήσεις οι οποίες αδυνατούν να κάνουν το ίδιο, με αποτέλεσμα το χάσμα να διευρύνεται εντυπωσιακά. Από την πλευρά τους οι εργαζόμενοι στις μικρότερες επιχειρήσεις δεν είναι διατεθειμένοι να καταβάλουν οι ίδιοι το κόστος της εκπαίδευσής τους. Οπότε για να μπορέσουν να αντεπεξέλθουν οι επιχειρήσεις στο κόστος της διά βίου μάθησης, που αναμένεται να τριπλασιαστεί τα επόμενα χρόνια, είναι πολύ πιθανόν να χρειαστεί επιμερισμός του μεταξύ πολιτείας, επιχειρήσεων και ιδιωτών. a
ΤΙ ΕΙΠΑΝ ΟΙ ΟΜΙΛΗΤΕΣ
Τα κίνητρα για την κοινωνία της γνώσης
Τι υποστήριξαν συγκεκριμένα για όλα αυτά οι ομιλητές; Διαλέξαμε μερικά χαρακτηριστικά αποσπάσματα των ομιλιών τους:
Ε. Barchechath (Γαλλία): Στο πεδίο της εκπαίδευσης και της κατάρτισης ξεκινούμε με το περιεχόμενο το οποίο διανέμουμε στους «χρήστες» της εκπαίδευσης. Καλούμαστε να δούμε τις ανάγκες κάθε εκπαιδευομένου προσωπικά, ποια είναι η επαγγελματική δεξιότητα που χρειάζεται και αρχίζοντας από τον χρήστη μεταμορφώνουμε όλο το σύστημα, γιατί η αξία βρίσκεται στους ανθρώπους, εκπαιδευόμενους και εκπαιδευτές.
Ν. Καστής (Ιδρυμα Μελετών Λαμπράκη): Δύο δυνάμεις ορίζουν το θέμα της πρόσβασης στη μάθηση: οι αγορές για προϊόντα εκπαίδευσης και τα πολιτικά συστήματα που επιθυμούν την κοινωνική συνοχή. Αυτές οι δυνάμεις επηρεάζουν τις αποφάσεις που αφορούν την πρόσβαση στις υπηρεσίες εκπαίδευσης.
Από την πλευρά τους οι επιχειρήσεις θέλουν να διευρύνουν τις αγορές, οι κοινωνίες να διευρύνουν την απασχόληση και οι κυβερνήσεις να πετύχουν οικονομική ανάπτυξη. Στο πλαίσιο αυτό πρέπει να αρθούν τα εμπόδια (που έχουν να κάνουν όχι μόνο με έλλειψη πόρων αλλά και με κακή οργάνωση) και κάθε πολίτης να έχει πρόσβαση στα κανάλια εκπαίδευσης, ενώ πρέπει να δοθούν κίνητρα, δηλαδή οι πολιτικές αυτές να οδηγήσουν κάθε πολίτη να θέλει να μάθει για να γίνει ανταγωνιστική κοινωνία της γνώσης. Κίνητρα είναι η πιστοποίηση των γνώσεων ακόμη και αυτών που αποκτώνται εκτός εκπαιδευτικού συστήματος και η βελτίωση της θέσης στην κοινωνία.
C. Dondi (Ιταλία): Υπάρχει ουσιαστική αύξηση του ενδιαφέροντος για παροχή και λήψη εκπαίδευσης από απόσταση και μια ισχυρή τάση να παρέχεται εκπαίδευση έξω από τους παραδοσιακούς θεσμούς. Τα νέα χαρακτηριστικά είναι η ανανέωση, δηλαδή η ικανότητα να προσωποποιηθεί η εκπαίδευση και να δοθεί στα άτομα η ικανότητα να αυτοαξιολογούνται, ενώ υπάρχει η αντίσταση από την κοινή γνώμη που πιστεύει ότι τα παιδιά θέλουν πειθαρχία στο σχολείο, στο πανεπιστήμιο κ.α.
Τα τρία ακραία σενάρια είναι η αποθεσμοποίηση της εκπαίδευσης, η διά βίου εκπαίδευση, δηλαδή το άτομο να είναι ικανό να διαχειριστεί μια διαδικασία μάθησης όχι μόνο αυθόρμητα αλλά και με τις ανάλογες υποστηρικτικές πολιτικές, και να υιοθετήσουν επιφανειακά τις νέες τεχνολογίες τα παραδοσιακά συστήματα εκπαίδευσης και κατάρτισης.
Γ. Δουκίδης (Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθήνας): Οι επιχειρήσεις σήμερα ζητούν περισσότερα, ζητούν να ελέγχουν την εκπαίδευση. Σήμερα υπάρχουν 3.000 επιχειρηματικά πανεπιστήμια που δείχνουν ότι οι επιχειρήσεις δεν εμπιστεύονται το τυπικό εκπαιδευτικό σύστημα. Το ερώτημα είναι αν έχουμε ανάγκη ένα εκπαιδευτικό μοντέλο καθοδηγούμενο από την αγορά.
Η εκπαίδευση από απόσταση είναι φθηνότερη και την προτιμούν πολλοί. Εγώ με 200 μόνο δολάρια δίδασκα τους φοιτητές μου στην ΑΣΟΕΕ με βάση προγράμματα του Χάρβαρντ που έπαιρνα μέσω Internet. Υπάρχει η τάση να δημιουργούνται consortia ανάμεσα σε πανεπιστήμια ή μεταξύ πανεπιστημίων και επιχειρήσεων. Το σίγουρο είναι ότι έρχονται συναρπαστικοί καιροί για τα πανεπιστήμια, τις επιχειρήσεις και το υπουργείο Παιδείας.
Λένα Κολιοπούλου (ΣΕΒ): Η αγορά εργασίας είναι ο στίβος για όσους αποφοιτούν από την εκπαίδευση, είτε θέλουμε είτε δεν θέλουμε. Η εκπαίδευση και η αρχική επαγγελματική κατάρτιση δεν δίνει τους εργαζομένους που θέλουν οι επιχειρήσεις. Υπάρχει σήμερα κόσμος χωρίς δουλειά και δουλειές χωρίς κόσμο. Σήμερα υπάρχει και ανταγωνισμός σε διεθνές περιβάλλον, γι' αυτό χρειάζονται και ανταγωνιστικοί εργαζόμενοι. Υπάρχει το θλιβερό φαινόμενο εισαγωγής εργαζομένων.
Τα εκπαιδευτικά συστήματα έχουν ως target group πιο πλούσιες οικογένειες. Απευθύνεται σε λίγους η ικανότητα μετακίνησης από επάγγελμα σε επάγγελμα και εκεί είναι ο ρόλος που πρέπει να παίξει το κράτος το οποίο δεν πρέπει να εκλείψει. Ενα σύστημα εκπαίδευσης που δεν μπορεί να ακολουθήσει τις αλλαγές θα εκλείψει και κάτι άλλο θα πάρει τη θέση του.
Στη συζήτηση συμμετείχαν οι Eric Barchechath (Γαλλία), Claudio Dondi ( Ιταλία), Γιώργος Δουκίδης (Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών), Νικήτας Καστής (Ιδρυμα Μελετών Λαμπράκη), Walter Kugemann (Πανεπιστήμιο Erlangen, Γερμανία), Λένα Κολιοπούλου (ΣΕΒ) και Παύλος Χαραμής (ερευνητής).
<-----
Αρχική
|
