|
Όταν η ποίηση γνώρισε τις νέες τεχνολογίες
Kαβάφης σε όλους τους συνδυασμούς
ENA CD-RΟΜ ΠΟY ENΔIAΦEPEI TΟΣΟ TΟYΣ EIΔIKΟYΣ ΟΣΟ KAI TΟN KAΘE ΛIΓΟ-ΠΟΛY ΦANATIKΟ
ANAΓNΩΣTH THΣ ΠΟIHΣHΣ ME... ΣTΟIXEIΩΔEIΣ ΓNΩΣEIΣ TΩN HΛEKTPΟNIKΩN YΠΟΛΟΓIΣTΩN
ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΑΡΓΥΡΙΟΥ
 O
τίτλος K. Π. Καβάφης - με τα γράμματα της υπογραφής του ποιητή - και ο
πλαγιότιτλος «ο άνθρωπος και η εποχή του» είναι απλά ίχνη μιας πολυσήμαντης
εργασίας η οποία τιμά τον εμπνευστή της ηλεκτρονικής έκδοσης του δημοσιευμένου
έργου του Αλεξανδρινού ποιητή και το επιτελείο που ανέλαβε την υλοποίησή της. Με
τις διασταυρώσεις που επιτρέπει, με την πληθώρα ζητήσεων και απαντήσεων που
γεννάει, με τα όσα μπορούν να συμβούν επί της αυτής οθόνης όταν συνομιλούν δύο
και τρεις τομείς, η εργασία αυτή αξιοποιεί υποδειγματικά τις δυνατότητες που
δίνουν τα ηλεκτρονικά μέσα.
Οι πρώτοι δείκτες που θα συναντήσομε είναι λοιπόν οι: Γενεαλογία - Χρονολόγιο -
Έργα - Παραρτήματα.
H εξερεύνηση των δυνατοτήτων που παρέχει το cd-rom για τον Καβάφη, καθιστά την
εργασία αυτή εκτός από χρήσιμη και ευχάριστη. Οι χειρόγραφες μορφές των
ποιημάτων, το εικαστικό υλικό που διατίθεται από το αρχείο ή διακοσμεί το
χρονολόγιο, η διακριτική υπόκρουση, οι διασταυρώσεις που μπορεί να κάνει κανείς
με ένα «κλικ» στις «Πληροφορίες», καλύπτουν και τους πλέον απαιτητικούς χρήστες
Στη Γενεαλογία παρουσιάζεται ο γενεαλογικός κλάδος των προγόνων του ποιητή σε
μεγάλο βάθος (αρχίζοντας από τον προπροπάππο του) και σε τόση εξαντλητική
πληρότητα, ώστε απαιτούνται τέσσερις οθόνες για να παρασταθεί η πλήρης εικόνα
της. H μετακίνησή μας πραγματοποιείται χάρη στους δείκτες που έχομε
αποτυπωμένους στα άκρα της οθόνης, με οριζόντια μετάβαση: δεξιά και αριστερά. Το
υλικό αντλείται προφανώς από το Αρχείο Καβάφη. Γι' αυτό, εκτός από την
ονοματοποιία, μπορούμε να ζητήσομε και πληροφορίες για την προσωπική ζωή ενός
εκάστου των προγόνων του ποιητή. Ο τομέας αυτός είναι ο μόνος που δεν
επικαλύπτεται με τους άλλους οι οποίοι συμπλέκονται επ' αγαθώ και δρουν
συμπληρωματικά και συγκριτικά.
Το Χρονολόγιο του Καβάφη, σε ό,τι αφορά στον άνθρωπο και το έργο του, αρχίζει
από το 1863, με τη γέννησή του, και περατώνεται στο 1933, με τον θάνατό του,
παρακολουθώντας παράλληλα τα γεγονότα και τα έργα ανα τον κόσμο που δυνητικά
επηρέασαν το έργο του. Μάλιστα, δεν έχομε απλώς παραθέματα κατά έτος, όπως ίσως
θα αρκούσε, αλλά κατά μήνα, σε οριζόντιες στήλες και με κατακόρυφη διάταξη, ώστε
να σχηματίζομε μια ημερολογιακή εικόνα με πυκνά γεγονότα, σε οθόνες διαδοχικές
που μας δίνονται πάλι σε οριζόντια κύληση, με τους δείκτες αριστερά δεξιά. Ενώ
όμως παρακολουθούμε τις δημοσιεύσεις του Καβάφη κατά μήνα, όσο το ξέρομε, στους
άλλους Έλληνες ποιητές οι αναφορές περιορίζονται στις συγκεντρωτικές εκδόσεις.
Μάλιστα εδώ νομίζω ότι μια πληροφορία - σχολαστικισμός μου - μπορεί να ελεγχθεί.
Αμφιβάλλω αν Τα τραγούδια της πατρίδος μου του Παλαμά, κυκλοφόρησαν τον Νοέμβριο
του 1886, ενώ έχομε και την πρώτη κριτική τους αρκετά νωρίτερα (30/3/1886, σ.2),
στο Δελτίο της Εστίας από τον A.Π. K. Ψιλά γράμματα, θα πούμε για κάθε άλλη
περίπτωση, αν υπάρχει. Όχι όμως για τον Παλαμά. Και μια που είμαστε στο 1886, θα
ήταν χρήσιμο, αυτό το κρίσιμο έτος για τη γενιά του 1880, να είχαμε τις
δημοσιεύσεις στην Εστία των ποιημάτων των Παλαμά, Δροσίνη, Προβελλέγγιου,
Πολέμη, ως συγκριτικό στοιχείο με τα αποκηρυγμένα ποιήματα του Καβάφη. Ζητώ
πολλά; Νομίζω όμως ότι βρίσκονται μέσα στις δυνατότητες του πολύτιμου αυτού
έργου.
Ο τομέας Τα έργα βιβλιογραφεί αλφαβητικά σε τρεις στήλες (α) τα αναγνωρισμένα
(της αλεξανδρινής έκδοσης του 1935), (β) τα αποκηρυγμένα αλλά δημοσιευμένα με
την υπογραφή K. Φ. Καβάφης και (γ) τα πεζά του όλων των κατηγοριών. Όλα αυτά
μπορούμε να τα ανακαλέσομε, με όποια σειρά θελήσομε, κάποιων να ακούσομε την
ανάγνωση από τον Γ. Π. Σαββίδη, να φέρομε στην οθόνη τα αντίστοιχα στοιχείων που
έχομε από το χρονολόγιο, ή/και να ανασύρομε το εκτενές και ακριβές λεξιλόγιο των
έργων του Καβάφη που έχει γίνει με σεβασμό στη μορφή που συναντάται στα κείμενά
του, χωρίς τις συμπτύξεις, που γίνονται αναγκαστικά σε χειροποίητες
λεξικογραφήσεις, (από τις οποίες πάντως έχομε αρκετά επωφεληθεί). Ωστόσο θέλω να
αναφέρω, για την ιστορία, ότι πίνακες λέξεων των ποιημάτων του Καβάφη (το 1997)
- ου μην και της Καινής Διαθήκης(το 1991) και του Σολωμού (το 1997) - χωρίς
συμπτύξεις, είχε συντάξει ο Τάκης Κουφόπουλος σε ιδιωτικές εκδόσεις. Κάποιος που
θα έχει τον χρόνο, μπορεί να παραβάλει το λεξιλόγιο Καβάφη που έχομε εδώ
ολόκληρου του δημοσιευμένου έργου του, με το μερικό μεν (διότι αφορά
αποκλειστικά στα 154 ποιήματα) του T. Κουφόπουλου, για τυχόν συγκρίσεις και
επαλήθευση της πληρότητας.
Στα Παραρτήματα περιλαμβάνονται οι «Αναγνώσεις», όσες έχομε του Γ. Π. Σαββίδη, ο
«κατάλογος λέξεων» που αναφέραμε προηγουμένως, ο οποίος έχει συνταχθεί
αλφαβητικά, κανόνας που επικρατεί γενικά, αλλά υπάρχουν τρόποι για να τον φέρεις
χρονολογικά ή σε όποια άλλα μέτρα επιθυμείς, και η βιβλιογραφία με τις ακόλουθες
υποδιαιρέσεις: «Ελλάδα και ελληνισμός της Αιγύπτου», «Έργα του Καβάφη», «Έργα
για τον Καβάφη», η πληρότητα των οποίων είναι βέβαιη. Κοντολογίς μπορείς να πεις
χωρίς υπερβολή ότι με το έργο αυτό η σχέση μας με τον Καβάφη αναβαπτίζεται.
H ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗ ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ ΤΗΣ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑΣ
H πρώτη εφαρμογή αυτής της τεχνολογίας στα ελληνικά γράμματα είναι πιστεύω η
ηλεκτρονική καταγραφή των περιεχομένων του περιοδικού Εποχές (Εκδ. Ελληνικά
Γράμματα) που κυκλοφορούσε από το 1963 ώς το 1967 και σιώπησε λόγω της
λογοκρισίας που επέβαλε η δυσειδής εκτροπή του 1967. Εννέα τόμοι μεγάλου
σχήματος, με τα περιεχόμενά τους κατά κατηγορίες, περιλαμβάνονται σε μια
δισκέτα, όχι ως απλές βιβλιογραφικές πληροφορίες, αλλά με αντιγραφές ολόκληρων
των κειμένων, τα οποία μπορείς να επικαλεστείς όπως και να εκτυπώσεις. Έργο
αξιοζήλευτο, που το οφείλομε στην επιμονή της Λένας Σαββίδη και για το οποίο
εργάστηκε ένα επιτελείο ειδικών που δούλεψε με μεράκι. Σε διάκριση, θέλω να
υποστηρίξω ότι μια βιβλιογραφία, με κοπιώδη έρευνα, που καταθέτει ένα ογκώδες
σώμα πληροφοριών, με εύστοχες κατανομές της ύλης, είναι άξια τιμής, άλλωστε υπ'
αυτές τις συνθήκες εργαζόμαστε ώς τώρα. Όμως μια ηλεκτρονική μορφή, τής
επιτρέπει διασταυρώσεις (που δεν ήταν δυνατόν να φανταστεί και δεν ήταν στο
πρόγραμμα του υπομονετικού βιβλιογράφου των δελταρίων) οι οποίες μπορεί να
αξιοποιηθούν με άλλη ταξινόμηση, με άλλα αποτελέσματα και προπάντων σε λιγότερο
χρόνο, καλύπτοντας πολύ περισσότερες ερευνητικές ανάγκες από όσες στην
τυπογραφική μορφή τους.
ΤΑ ΝΕΑ , 21-02-2004 , Σελ.: P10
Κωδικός άρθρου: A17872P101
ID:404289
<-----
Αρχική
|
