|
Wikipedia Υπέρ ή κατά;
Η Wikipedia; Μια εγκυκλοπαίδεια την οποία συντάσσουν οι αναγνώστες της; Ο,τι
δηλαδή λιγότερο έγκυρο μπορούσαμε να φανταστούμε, καθώς κανένας δεν εγγυάται ότι
οι συγγραφείς της είναι υπεύθυνοι γνώστες των θεμάτων με τα οποία καταπιάνονται!
Και όμως. Ενα σχέδιο εκ προοιμίου καταδικασμένο αν επρόκειτο να στηριχθούμε στις
παραδεδομένες μεθοδολογικές προδιαγραφές, συνιστά σήμερα θεαματική
πραγματικότητα. Επτά σχεδόν χρόνια από την ίδρυσή της τον Ιανουάριο του 2001, η
Βικιπαίδεια αριθμεί 5,3 εκατομμύρια λήμματα σε εκατό περίπου γλώσσες γραμμένα
από 75.000 εθελοντές συνεργάτες. Η αγγλική Βικιπαίδεια περιλαμβάνει 1.800.000
λήμματα, η γαλλική και η γερμανική γύρω στα 500-600.000 λήμματα, η ολλανδική και
η πολωνική πάνω από 300.000, η ισπανική και η πορτογαλική πάνω από 200.000
λήμματα. Περισσότερα από 10.000 λήμματα έχουν η βουλγαρική, η σλοβακική, η
σλοβενική και η ουγγρική. Η ελληνική Βικιπαίδεια έχει 24-25.000 λήμματα (και οι
Ελληνες εγγεγραμμένοι συνεργάτες της έχουν πραγματοποιήσει γύρω στις 557.000
επεξεργασίες). Την εγκυκλοπαίδεια επισκέπτονται καθημερινά εκατοντάδες χιλιάδες
χρήστες, οι οποίοι κάνουν δεκάδες χιλιάδες εκτυπώσεις καθώς τα δωρεάν λήμματα
της Βικιπαίδειας εμφανίζονται από τα πρώτα στους καταλόγους των διαδικτυακών
μηχανών αναζήτησης Google και Yahoo. Και εμείς; Τα ανοίγουμε μάλλον με
περιέργεια παρά με καχυποψία, και αρκετά συχνά χρησιμοποιούμε τις πληροφορίες
τους. Οσοι επιπροσθέτως συμβάλλουν στη συγγραφή των λημμάτων της απολαμβάνουν
την εντελώς ξεχασμένη γεύση της συλλογικής εθελοντικής εργασίας, συμμετέχοντας
στην κατασκευή ενός οικοδομήματος, το οποίο έχει τη δυνατότητα να επεκτείνεται
διαρκώς συσσωρεύοντας στους χώρους του υλικό από τα ανεξάντλητα αποθέματα της
ανθρώπινης γνώσης.
Και οι αντιδράσεις της ακαδημαϊκής και εκδοτικής κοινότητας; Είναι ποικίλες.
Ορισμένοι τη χαιρετίζουν ως εκδήλωση βαθύτατης πολιτισμικής καινοτομίας και
άλλοι την καταδικάζουν ως αποθέωση καταστροφικού ερασιτεχνισμού. Για τον εκδότη
ηλεκτρονικών βιβλίων Tim O’ Reilly το Διαδίκτυο υπέστη γύρω στο 2000 έναν
βαθύτατο μετασχηματισμό. Και μια από τις διαφορές ανάμεσα στην παλαιά και την
καινούργια εκδοχή του, την εξεικονίζουν οι διαφοροποιήσεις ανάμεσα στην
ηλεκτρονική μορφή της παραδοσιακής Εγκυκλοπαίδειας Μπριτάνικα με την ηλεκτρονική
Βικιπαίδεια. Θέλοντας μάλιστα να υπογραμμίσει πόσο βαθιά είναι η αλλαγή που
μεσολάβησε, ο Tim O’ Reilly καθιέρωσε το 2004 για τη νέα εκδοχή του Διαδικτύου
τον όρο «Web 2.0». Ανάλογες είναι και οι απόψεις του καθηγητή Νομικής στο
Πανεπιστήμιο του Yale, Yohai Benkler. Στη μελέτη του «The Wealth of Networks»
(2006) υποστηρίζει ότι τόσο η Βικιπαίδεια όσο και όλα τα εγχειρήματα που
βασίζονται στην ατομική εθελοντική εργασία και όχι στο θεσμικά ελεγχόμενο
περιεχόμενο του «Web 2.0», δεν συνιστούν απλή τεχνολογική μεταβoλή, αλλά
πολιτισμική επανάσταση. Στους αντίποδες αυτών των απόψεων στέκεται ο Andrew Keen
με το βιβλίο του «The cult of the amateur. How today’s internet is killing our
culture» (2007). Χαρακτηρίζοντας τα νέα εθελοντικά διαδικτυακά εγχειρήματα
χαμερπή ερασιτεχνισμό, ο συγγραφέας τα αντιμετωπίζει ως επίθεση στην «οικονομία,
στον πολιτισμό και στις αξίες μας». Οπως παρατηρεί ο κριτικογράφος του TLS Paul
Duguid, και οι τρεις συγγραφείς προσφεύγουν στην έννοια της κουλτούρας, χωρίς
ωστόσο να διευκρινίζουν πώς ακριβώς την εννοούν. Οι απόψεις του Benkler είναι
δυνατόν να απορρέουν από τη δημοκρατική άποψη του Raymond Williams ότι «η
κουλτούρα είναι “συνηθισμενη”», θέση την οποία ό Keen δεν συμμερίζεται. Γι’
αυτόν αντιθέτως «η συλλογική κραυγή για δημοκρατικά μέσα επικοινωνίας απειλεί το
ίδιο το μέλλον των πολιτισμικών μας θεσμών». Και επομένως οφείλουμε να
αμυνθούμε. Ορισμένα, ωστόσο, από τα βασικά του επιχειρήματα είναι, κατά τον
κριτικογράφο, αδύνατα: όπως η αντιδιαστολή την οποία πραγματοποιεί ανάμεσα στον
Τύπο τον οποίο θεωρεί «ευγενή θεσμό» επανδρωμένο από ικανούς ρεπόρτερ και
πεπειραμένους εκδότες και τους bloggers (οι οποίοι συχνά αποτελούν τους
συνεργάτες της Βικιπαίδειας) τους οποίους χαρακτηρίζει ανεύθυνους γραφείς που
αντλούν το υλικό τους από τις ίδιες πηγές, με τις ίδιες μεθόδους, χωρίς
παραπομπές και χωρίς να υφίστανται καμιά συνέπεια. Δεν λαμβάνει ωστόσο υπόψη
του, συνεχίζει ο Paul Duguid, ότι υπάρχουν blog τόσο σοβαρά, όπως το -talkingpointsmemo.com
που οδηγήσε τον γενικό εισαγγελέα των ΗΠΑ σε παραίτηση και Αμερικανοί bloggers
που καταδικάστηκαν σε φυλάκιση, επειδή αρνήθηκαν να αποκαλύψουν τις πηγές τους.
Πώς αντιδρούν οι υπεύθυνοι της Βικιπαίδειας σε αυτού του είδους τις αιτιάσεις;
Απευθύνονται στους συνεργάτες τους και τους προτρέπουν: «Μην διστάζετε να
επεξεργαστείτε σελίδες. Αν ανακαλύψετε παραλείψεις ή λάθη, διορθώστε τα άρθρα οι
ίδιοι. Καμιά επεξεργασία δεν μπορεί να βλάψει τη Βικιπαίδεια. Οποιοδήποτε λάθος
μπορεί να διορθωθεί αργότερα».
Καθημερινή 25-11-07
<-----
Αρχική
|
