|
Διαδίκτυο: Η αληθινή «επανάσταση»
δεν είναι τεχνολογική
του ΔΗΜΗΤΡΗ ΚΑΜΑΡΑ,
δημοσιογράφου-ερευνητή
Ο Huang Qi
ήταν ο πρώτος που χρησιμοποίησε το
Διαδίκτυο για να παρουσιάζει στους πολίτες
της Κίνας άρθρα και απόψεις για τα
ανθρώπινα δικαιώματα. Πρόσφατα, μετά από
δημοσίευση άρθρων για την επέτειo των
γεγονότων της Tiananmen το 1989, ο ίδιος και η
σύζυγός του συνελήφθησαν και κατηγορήθηκαν
για ενέργειες εναντίον του κράτους. Ένα από
τα άρθρα που δημοσιεύθηκαν στις
ιστοσελίδες του Huang Qi ήταν και η επιστολή
μιας μητέρας που κατηγορούσε την αστυνομία
για τον θάνατο του γιου της στις
διαδηλώσεις της ιστορικής πλατείας.
Σύμφωνα με το BBC, η σύλληψη του Qi είναι άλλο
ένα σημάδι της νευρικότητας που προκαλεί
στο Πεκίνο η ραγδαία εξάπλωση του
Διαδικτύου στη χώρα και η δυνατότητα που
παρέχει το νέο Μέσο στη διάδοση απόψεων που
σχολιάζουν την Κινεζική Κυβέρνηση.
Μερικές χιλιάδες μίλια δυτικότερα (ή, αν
θέλετε, ανατολικότερα) και συγκεκριμένα 7
μίλια από τις ακτές της Νότιας Αγγλίας, μία
ομάδα Αμερικανών σχεδιάζει τον πρώτο off-shore
«κυβερνο-παράδεισο», στη Sealand, τη μικρότερη
ανεξάρτητη περιοχή του κόσμου. H Sealand είχε
δημιουργηθεί στη θάλασσα ως πλατφόρμα
αμύνης σε περίπτωση που οι Ναζί αποφάσιζαν
να επιτεθούν στην Αγγλία και μετά το τέλος
του πολέμου «ανακηρύχθηκε» ανεξάρτητη
περιοχή από τον τότε στρατιωτικό διοικητή.
Η εταιρεία Havenco που συστάθηκε για να
στηρίξει τη δημιουργία του ανεξάρτητου «κυβερνο-παραδείσου»
υπόσχεται στους χρήστες, αλλά και στις
επιχειρήσεις του Διαδικτύου πλήρη
ηλεκτρονική ασφάλεια και ελευθερία από
νόμους και ρυθμίσεις που οι Κυβερνήσεις
προετοιμάζουν για την παρακολούθηση και
τον έλεγχο του κυβερνο-περιεχομένου.
Είναι γεγονός ότι η ραγδαία εξέλιξη του
Διαδικτύου θεωρείται από πολλούς ως η
αναβίωση της δημόσιας σφαίρας του Habermas, στα
πλαίσια της οποίας οι προβληματισμένοι και
ενεργοί πολίτες ανταλλάσσουν απόψεις για
το κοινωνικοπολιτικό γίγνεσθαι. Τα μέλη της
παγκόσμιας ηλεκτρονικής κοινωνίας των
πολιτών δεν ξεχωρίζουν από το χρώμα, την
εθνικότητα, ή το θρήσκευμά τους, αλλά από
τις απόψεις τους… Η ανωνυμία που
προσφέρουν τα εφευρετικά ψευδώνυμα που
κυριαρχούν στον ανεξάρτητο χώρο του
Διαδικτύου (ήδη, εδώ και μερικά χρόνια
μπορούμε να μιλάμε για «ανεξάρτητο» χώρο
στο Διαδίκτυο, μακριά από εταιρικές
ταμπέλες και βάσεις προσωπικών δεδομένων),
απελευθερώνει τη διατύπωση απόψεων και
συμβάλλει τόσο στην ανάπτυξη ειλικρίνειας
μεταξύ αγνώστων, αλλά και στην ανταλλαγή
φανταστικών στοιχείων και μύθων προς
εκατέρωθεν τέρψη. Από το άλλο μέρος, η
ηλεκτρονική διαπροσωπική επικοινωνία
διαφέρει σε πολλά σημεία από την
παραδοσιακή φυσική επικοινωνία. Δεν
εξυπηρετεί κοινωνικές ανάγκες, ούτε
ανάγκες προσωπικές αυτοπροβολής, ούτε ίδια
οικονομικά συμφέροντα, ούτε συμφέροντα
τρίτων.
Επομένως, σε ένα Μέσο που σταδιακά ρέπει
προς την εμπορευματικοποίηση και την
επιβολή ελέγχων, οι ανεξάρτητες φωνές
αποκτούν αυξανόμενη σημασία. Βέβαια, στην
ανάπτυξη των διαδικτυακών εγχειρημάτων, το
χρήμα αναμφίβολα έχει πάντοτε τον πρώτο
λόγο. Μολονότι η έναρξη δραστηριότητας
μπορεί να γίνει με σχετικά χαμηλό κόστος
για τον ενδιαφερόμενο σε σχέση με την
πραγματική οικονομία, τα μεγάλα
διαδικτυακά σχέδια που στοχεύουν στην
προσέλκυση ικανού αριθμού χρηστών,
προσβλέπουν στην ανάληψη ενεργού
οικονομικού και κοινωνικού ρόλου και
αποβλέπουν στη διατήρησή τους στην αγορά
έχοντας μεγάλες ανάγκες σε ανθρώπινο
δυναμικό και σε τεχνολογικό εξοπλισμό. Έτσι,
τον τελευταίο καιρό πληθαίνουν τα
κρούσματα αναστολής λειτουργίας web-site στο
εξωτερικό, λόγω έλλειψης χρηματοδότησης. Το
πρόσφατο παράδειγμα της αναστολής
λειτουργίας του NewsWatch.org, του αμερικανικού
site σχολιασμού και ανάλυσης ειδησεογραφικού
υλικού, κατέστησε φτωχότερο τον παγκόσμιο
κυβερνοχώρο, ιδιαίτερα στον κλάδο της
Επικοινωνίας και των ΜΜΕ.
Στις 30.5.2000, το NewsWatch.org ανέστειλε την
καθημερινή του έκδοση μετά από άκαρπες
προσπάθειες εξασφάλισης πρόσθετης
χρηματοδότησης. Το NewsWatch προσέφερε εις
βάθος ανάλυση σε όλο το φάσμα της
ειδησεογραφικής κάλυψης της επικαιρότητας,
από τις αναλύσεις του Πολέμου στο Κόσσοβο,
έως την περιπέτεια του μικρού Κουβανού Elian
Gonzales. Εγκαινιάστηκε πριν από ενάμιση χρόνο
και είχε χαρακτηριστεί ως ένα από «τα
καλύτερα, λιγότερο γνωστά web-sites στο
Διαδίκτυο». Κατά τη διάρκεια της
λειτουργίας του, το NewsWatch επικέντρωσε το
ενδιαφέρον του στην ανάλυση του
περιεχομένου των ειδήσεων που εμφανίζονται
στα αμερικανικά ΜΜΕ, στην εξέταση
ανακριβειών, καθώς και στρεβλώσεων στον
τρόπο με τον οποίο παρουσιάζονται οι
ειδήσεις. Η πρωτοβουλία για τη δημιουργία
του ανήκε στους ακαδημαϊκούς S. Robert Lichter και
Linda Richter, που ηγούνται του ινστιτούτου Center for
Media & Public Affairs. Το ίδρυμα αυτό είναι διάσημο
στον χώρο των ΜΜΕ για το έργο που προσφέρει
στον χώρο της ανάλυσης των ειδήσεων και της
επικοινωνίας.
Είναι χαρακτηριστικό το κείμενο που
παρατίθεται στο προφίλ του NewsWatch (βλ. About Us).
Αναφέρει, σε ελεύθερη μετάφραση, τα εξής: «Όλοι
εξαρτόμαστε από τα ΜΜΕ για πληροφορίες και
περιμένουμε ότι αυτές οι πληροφορίες είναι
ακριβείς και τίμιες. Αλλά μερικές φορές ο
καθρέπτης που οι δημοσιογράφοι ‘υψώνουν’
για να απεικονίσουν τον κόσμο μπορεί
περισσότερο να στρεβλώσει, παρά να
αντικατοπτρίσει τα πραγματικά γεγονότα.
Μεροληψίες και ανακρίβειες μπορεί να
παρεισφρήσουν, το γενικό πλαίσιο των
εξελίξεων μπορεί να αγνοηθεί και οι
ειδήσεις μπορεί να παρουσιαστούν με
υπερβολικό και κίτρινο τρόπο, με φτωχή
ερμηνεία και εξήγηση, ή ακόμη και να
αγνοηθούν εντελώς. Η αποστολή του NewsWatch
είναι να παρακολουθεί τα ΜΜΕ για λογαριασμό
του κοινού και να προσφέρει ένα βήμα σε
όσους επιθυμούν να αντιπαραθέσουν την
άποψή τους στα ΜΜΕ. Ο στόχος του δεν είναι να
καταστήσει τη δουλειά των δημοσιογράφων
δυσκολότερη, αλλά να συμβάλει στο σεβασμό
των επαγγελματικών αρχών της τιμιότητας
και της ακρίβειας».
Στην Ελλάδα, παρόμοιοι φορείς γνώμης και
ανάλυσης είναι ανύπαρκτοι, όπως ανύπαρκτη
είναι και η οργανωμένη και εμπεριστατωμένη
κριτική προς τα ΜΜΕ, τα οποία παραμένουν
ουσιαστικά ανεξέλεγκτα. Ακολουθώντας τον
νόμο της επιβίωσης του δυνατού εις βάρος
των αδυνάτων, αποτελούν σήμερα πηγές
εκδήλωσης νοσηρών φαινόμενων.
Αν εξαιρεθεί ο έντονα εμπορικός χώρος του
ηλεκτρονικού εμπορίου, που κι αυτός
αναπτύσσεται χωρίς μακρόπνοη στρατηγική
και μελέτη, αλλά στα πρότυπα των
παραδοσιακών λιανικών σημείων πώλησης (με
τη διαφορά ότι το καλάθι του supermarket είναι
εικονικό και τα «ψώνια» παραδίδονται κατ’
οίκον), η μεγάλη αξία του Διαδικτύου
έγκειται στην προσφορά άμεσης και
πολύπλευρης ενημέρωσης. Ο σχολιασμός των
εξελίξεων και η διατύπωση απόψεων σχετικά
με την τρέχουσα επικαιρότητα αποκτούν
ιδιαίτερη αξία, όταν δε πηγάζουν από
ανεξάρτητα κέντρα, τότε είναι πολύτιμα.
Είναι γεγονός ότι οι ιστορικές στιγμές που
διέρχεται η ελληνική επικοινωνιακή
βιομηχανία με την είσοδο της ψηφιακής
τεχνολογίας, δεν έχουν γίνει κατανοητές από
το ευρύ κοινό, το οποίο εξακολουθεί να είναι
προσηλωμένο στο επικοινωνιακό προϊόν που
παράγεται από τον αρτηριοσκληρωτικό και
κατευθυνόμενο χειρισμό που επιφυλάσσουν
στις εξελίξεις τα παραδοσιακά ΜΜΕ. Ο
εγχώριος Τύπος δεν έπαψε να διαπράττει το
ίδιο σφάλμα του παρελθόντος: να εξυπηρετεί
οικονομικά, πολιτικά και ενίοτε προσωπικά
συμφέροντα εκδοτών και
μεγαλοεπιχειρηματιών. Η νοοτροπία αυτή
έχει κατακτήσει και την τηλεόραση, κυρίως
μέσω των δελτίων ειδήσεων, τα οποία
κινούνται στον ρυθμό που, εδώ και χρόνια,
επιβάλλει ο εντυπωσιασμός, αλλά και η
προώθηση συγκεκριμένων απόψεων και
συμφερόντων.
Από το άλλο μέρος, στον ελληνικό χώρο του
Διαδικτύου, τα λογής οικονομικά και
επιχειρηματικά συμφέροντα δεν έχουν
καταφέρει, τουλάχιστον προς το παρόν, να
υλοποιήσουν τα σχέδιά τους. Το Δίκτυο στη
χώρα μας αποτελεί, ακόμη, πεδίο δράσης των
πολιτών που αρέσκονται στη νέα τεχνολογία,
«κυνηγούν» την πολύπλευρη ενημέρωση από
πολλές πηγές ταυτοχρόνως και επιθυμούν να
εκφράζουν εναλλακτικές απόψεις. Ίσως δεν
είναι μακριά εκείνη η εποχή που οι
αποτυχίες των Ελλήνων κυβερνο-εμπόρων, οι
οποίοι ακολουθώντας απλώς τη διεθνή τάση
σπεύδουν να καταλάβουν μερίδιο από μία
αβέβαιη και ραγδαία μεταβαλλόμενη αγορά, θα
αποτελούν αντικείμενο συζητήσεων στα «εναλλακτικά»
chat-rooms.
Ο πρόσφατος «διασυρμός» του διαγωνισμού Web-Awards
αποτελεί το πρώτο δείγμα αποτυχίας των
εγχώριων εμπόρων του Διαδικτύου. Σύμφωνα με
τη Σταυρούλα Βεντούρη (webmaster του
πρωτοποριακού www.altfactor.gr), η οποία, ασχολoύμενη
με το Δίκτυο από τα μέσα της δεκαετίας του ΄80,
έζησε από κοντά την είσοδο των εμπόρων και
των διαφημιστών, «το Web γέμισε διαφημίσεις,
γέμισε εμπορικά sites, γέμισε Τράπεζες, γέμισε
Πύλες, γέμισε σκουπίδια. Ουσία καμία, ουσία
είχε μόνο ο μετρητής που μέτραγε τα Impressions…
εμφανίζονται … και μιλούν για 1 εκατομμύριο
Έλληνες χρήστες μέχρι το τέλος του 2000 και
πανηγυρίζουν οι διαφημιστές και οι
εμπορευόμενοι. Μην νομίζετε, δεν
πανηγυρίζουν γιατί το Internet θα διαδοθεί και
η γνώση και η πληροφορία θα φτάσουν σε όλους.
Πανηγυρίζουν γιατί θα μπορούν να μετράνε
περισσότερες δραχμές από τα views» (βλ.
www.altfactor.gr/news/index. html).Τέλος, εμφανείς είναι
και οι αδυναμίες των ελληνικών portals να
αναδειχθούν σε παγκόσμιους ή έστω σε
περιφερειακούς “παίκτες” (βλ. Βαλκάνια).
Αδυναμίες όπως:
- Η περιορισμένη εμβέλεια της ελληνικής
γλώσσας, σε συνδυασμό με το γεγονός ότι τα
ανεπτυγμένα, δίγλωσσα sites στην ελληνική
αγορά είναι ελάχιστα.
- Ο αργός ρυθμός διοχέτευσης και
απορρόφησης κεφαλαίων από τις διαδικτυακές
επενδύσεις, δεδομένου ότι αυτές αποτελούν
σχετικά πρόσφατο φαινόμενο στην εγχώρια
αγορά.
- Το σχετικά φτωχό περιεχόμενο ακόμη και
μεγάλων sites, όπως είναι αυτά των εφημερίδων,
που στην πλειονότητά τους αδυνατούν προς το
παρόν να παρέχουν πλούσιο, ζωντανό on-line
περιεχόμενο.
- Το χαμηλό επίπεδο ανάπτυξης των άμεσων
αγορών-στόχων (Βαλκάνια, Ανατολική Ευρώπη),
που προς το παρόν ασχολούνται με τον
εκσυγχρονισμό της βασικής υποδομής, και
τέλος,
- η αμφίβολη ανταγωνιστικότητα των
ελληνικών sites, λόγω της μη ανάπτυξης
υπηρεσιών audio και video.
<-----
Αρχική
|
