|
Επειδή
πότε πότε ξεκαλωδιωνόμαστε...
Ο
βιβλιοπόντικας προτείνει
«Ο μεσιέ τίποτα»
Ο Mάρτιν Bάλζερ δολοφονεί τους κριτικούς
AN Ο EΠAINΟΣ ΔEIXNEI THN YΠEPΟΨIA MAΣ AΠENANTI ΣTΟ ΠPΟΣΩΠΟ ΠΟY EΠAINΟYME, Ο
ΨΟΓΟΣ, ΣYMΦΩNA ME TΟN XANΣ ΛAX, HPΩA TΟY MYΘIΣTΟPHMATΟΣ «Ο ΘANATΟΣ ENΟΣ KPITIKΟY»,
MΟIAZEI ME ΣΦAΓH. Ο KPITIKΟΣ ΣΦAZEI ΘPIAMBEYTIKA. Ο ΣYΓΓPAΦEAΣ ΔEN MΠΟPEI NA
KΟYNHΣEI ΟYTE TΟ ΔAXTYΛΟ TΟY ΓIA NA AMYNΘEI. EKTΟΣ KI AN ΠPAΓMATΟΠΟIHΣEI MIA
ΓΛYKIA KPYΦH ΦANTAΣIΩΣH: AN ΔΟΛΟΦΟNHΣEI TΟN KPITIKΟ
 «Ένας
συγγραφέας διαβάζει μια επίκριση δυο φορές πιο αργά από έναν έπαινο», είχε πει ο
Μπερν Στράιφ. Στο κάτω κάτω και ο συγγραφέας άνθρωπος είναι. Θέλει να τον
αγαπούν. Έχει ανάγκη από μια τζούρα αποθέωσης. Δυσανασχετεί με τη δημόσια
ταπείνωση.
Ο δικηγόρος του διαβόλου θα έλεγε πως ο συγγραφέας είναι σαν την πονηρή
νοικοκυρά: μπορεί να κρύβει τα χνούδια και τα ψίχουλα κάτω από το χαλάκι, αλλά
δεν του αρέσει να το ανακαλύπτουν οι επισκέπτες του.
Τίποτα δεν αποκαλύπτει με πιο φερέγγυο τρόπο την καλοπροαίρετη ή κακοπροαίρετη
διάθεση ενός ανθρώπου απέναντι σε κάποιον, παρά ο τρόπος που χρησιμοποιεί για να
του μεταφέρει λόγια και κρίσεις που άκουσε για το πρόσωπό του. Πολλοί συγγραφείς
έχουν αποθηκεύσει στον σκληρό δίσκο της μνήμης τους χαιρέκακες κουβέντες
συμπαράστασης σε εξοντωτικά δημοσιεύματα, όμως θυμούνται με απόλυτη ακρίβεια
σιγή του σιναφιού σε αντίστοιχους επαίνους ή βραβεύσεις.
Ο αφηγητής του βιβλίου Ο θάνατος ενός κριτικού αντιτείνει: «Οι διανοούμενοι
εκπορνεύονται στις μέρες μας για τη δημοσιότητα ακριβώς όπως στο παρελθόν για το
Θεό. Όποιος θεωρεί την άποψη αυτή μομφή αγνοεί τι ήταν ο Θεός και τι είναι η
δημοσιότητα».
Στάχτη στο στόμα μου, αλλά θα το πω: το savoir faire της κριτικής λέει πως η
κακή κριτική είναι δύναμη. Όσο πιο σκληρά μιλάς τόσο πιο αδέκαστος φαντάζεις.
Μια κρυφή στατιστική αποκαλύπτει: πέντε κακές/μέτριες/χλιαρές κριτικές και μία
καλή είναι μια αποδοτική ποσόστωση στο χρηματιστήριο των κριτικών. Ο κακός λόγος
«πουλάει».
Το ιδίωμα
Ένας συγγραφέας ταπεινώνεται «λάιβ» στην τηλεόραση από έναν κριτικό. Όταν ο
τελευταίος εξαφανίζεται αφήνοντας πίσω του ένα ματωμένο πουλόβερ, η Αστυνομία
έχει έτοιμο τον ένοχο...
Το μυθιστόρημα του Βάλζερ πιθανότατα παραπέμπει στον πασίγνωστο στη Γερμανία
κριτικό Marcel Reich-Ranicki. Οι σχολιαστές τεκμαίρουν τη φωτογραφική και
φωνητική αποτύπωση του διάσημου κριτικού στο συγκεκριμένο μυθιστόρημα κυρίως από
το ιδίωμα που βάζει ο συγγραφέας στο στόμα του τηλεοπτικού διανοουμένου: η
προσθήκη του φθόγγου e πριν από υγρά σύμφωνα πιθανότατα παραπέμπει στην πολωνική
καταγωγή του Ranicki.
Να πώς έχει η υπόθεση του έργου: Ο Ερλ Κένιγκ, ο «κύριος τίποτα» όπως τον
χαρακτηρίζει ο αφηγητής, είναι κριτικός της λογοτεχνίας. Μιντιάνθρωπος. Έχει
εκπομπή στην τηλεόραση, με τίτλο Ώρες ακρόασης. Ο Ερλ Κένιγκ «ακολουθεί τα
βήματα του Ναζωραίου: εκείνος σταυρώθηκε για τις αμαρτίες της ανθρωπότητας, ο
κεριτικός σταυρώνεται για τις αμαρτίες των συγγεραφέωνν». Ω ναι. Ο κριτικός
θυσιάζει τη ζωή του, με το αζημίωτο και, φυσικά, μπροστά στα τηλεοπτικά φώτα,
στον βωμό της γερμανικής λογοτεχνίας. Για τον Ερλ Κένιγκ τα βιβλία είναι απλώς
καλά ή κακά. Όλα τα υπόλοιπα είναι φύρα. Ο Κένιγκ δεν αιτιολογεί, απλώς
αποφθέγγεται. Χαρακτηρίζει. H άποψή του: ό,τι δεν του αρέσει είναι, αυτόχρημα,
κακό. Δεν υπάρχει τίποτε έξω από την οπτική και το γούστο του. Ο Κένιγκ
καταφέρνει να μετατρέψει την αισθητική σε ηθική. «Στην ηθική της αρέσκειας, της
απόλαυσης, της διασκέδασης». H κριτική του καταντά ηθικολογική κατήχηση, με το
ένδυμα της αισθητικής. Ο Ερλ Κένιγκ είναι ένας Καντιωτικός των γραμμάτων.
Εξευτελισμός
Το μυθιστόρημα του Βάλζερ πιθανότατα παραπέμπει στον πασίγνωστο στη Γερμανία
κριτικό Marcel Reich-Ranicki με το χαρακτηριστικό ιδίωμα στην ομιλία του
Ο Κένιγκ πάσχει από το σύνδρομο της ανωτερότητας. Παθαίνει κρίσεις μεγαλείου.
Οικοδομεί τη φήμη του με το τηλεοπτικό παλούκωμα των συγγραφέων. Όμως έχει
καλυμμένες τις πλάτες του. Ξέρει να παίζει μαστορικά το παιχνίδι της εξουσίας.
Έχει φιλήσει τις κατουρημένες ποδιές των ισχυρών, τσαλαπατάει τους αδύναμους.
Ψάχνει τρόπο να συμπεριλάβει στον κατάλογο των βραβευομένων με το Νόμπελ
συγγραφέων και κριτικούς. Μα φυσικά: «Είναι πολύ σημαντικότεροι για την πρόοδο
της λογοτεχνίας από τον τάδε ή τον δείνα λογοτέχνη». Ο κύριος Κένιγκ τρέφεται
από τις σάρκες της λογοτεχνίας, αλλά δεν την υπολήπτεται. Είναι μανούλα στις
αλλαξοκωλιές. Ξέρει ποιοι εξαρτώνται απ' αυτόν. Μιλάει επαινετικά μόνο όταν έχει
να περιμένει κάτι. Αλλά και τότε, ο έπαινός του είναι γεμάτος «αν». Γιατί ο Ερλ
Κένιγκ δεν προσκυνά τους συγγραφείς. Κανείς, ζωντανός ή νεκρός, δεν αξίζει τον
ολοκληρωτικό έπαινό του.
Ο Χανς Λαχ είναι μυθιστοριογράφος. Το μυθιστόρημά του Κορίτσια με ξενυχιασμένα
πόδια παρουσιάζεται στην εκπομπή του Κένιγκ. Ο Λαχ ταπεινώνεται με τον πιο
εξευτελιστικό τρόπο. Όταν την ίδια νύχτα ο κριτικός εξαφανίζεται αφήνοντας πίσω
του ένα ματωμένο πουλόβερ, η Αστυνομία έχει έτοιμο τον ένοχο.
H αστυνομική πλοκή σε ορισμένα σημεία μπλέκεται αρκετά, σε άλλα παραγίνεται
αυτονόητη. Το αστυνομικό μέρος συνείρεται με τον περί φόνου στοχασμό, αλλά και
το πικάντικο συγγραφικό-κριτικό παρασκήνιο, που παρουσιάζεται με ακονισμένο
χιούμορ. Τα αφηγηματικά τεχνάσματα, ιδίως στο τελευταίο μέρος, παραείναι
εκκωφαντικά. Πάντως, οι δύο βασικοί ήρωες, κυρίως ο αφηγημένος κριτικός και
λιγότερο ο αφηγητής συγγραφέας, παρουσιάζουν κολασμένο ενδιαφέρον. Δεν ξέρω
ποιος Έλληνας κριτικός θα παρουσίαζε αντίστοιχο συγγραφικό ενδιαφέρον, ώστε να
εξελιχθεί σε ήρωα μυθιστορήματος από κάποιον θερμοκέφαλο μυθιστοριογράφο. Το
ελληνικό κριτικό και συγγραφικό παρασκήνιο ίσως να μην μπορεί να
τροφοδοτήσει τόσο αναβράζοντα πάθη. Ή μήπως κάνω λάθος;
EXETE ΔΕΙ ΠΟΤΕ ΕΥΓΝΩΜΟΝΑ ΣΥΓΓΡΑΦΕΑ;
Ο συγγραφέας του βιβλίου Μάρτιν Βάλζερ
«Διαμαρτυρήθηκε για την αγνωμοσύνη του συγγραφέα. Είναι αποδεδειγμένο ότι ακόμη
και τα βιβλία που αναθεμάτιζε πωλούσαν την άλλη στιγμή είκοσι χιλιάδες αντίτυπα.
Τα καλά, όσα δηλαδή εξυμνούσε, πωλούσαν την άλλη στιγμή εκατό χιλιάδες, αλλά
είκοσι χιλιάδες αντίτυπα στην περίπτωση ενός κακού βιβλίου είναι αριθμός για τον
οποίο κάθε συγγραφέας θα έπρεπε να αισθάνεται ευγνωμοσύνη. Εφόσον ο Ερλ Κένιγκ
μιλά για μένα, σημαίνει ότι υπάρχω, είπε κάποιος, και ορθά δεν είπε: μιλά για
μένα επαινετικά, αλλά απλώς μιλά για μένα. (...) Αλλά, φώναξε ύστερα, έχετε δει
έστω ένα συγγραφέα που να είναι ευγνώμων;».
ΤΑ
ΝΕΑ , 30-04-2004 , Σελ.: P03
Κωδικός άρθρου: A17927P031
ID:413647
<-----
Βιβλιοπόντιξ
<-----
Αρχική
|
