Έχουμε και
λέμε, λοιπόν: Αφρική, Οξφόρδη, Βιολογία. Ο
συγγραφέας βουτάει στα υλικά του βίου,
για να υφάνει τη μυθοπλασία του.
Στριμώχνει τον εγκέφαλο στο μικροσκόπιο,
τον καλωδιώνει και μελετά τα
τσιτσιρίσματά του. Καταγράφει σκέψεις,
αντιδράσεις, αισθήματα. Μα ας πάρουμε τα
πράγματα από την αρχή:
Ένας
αριβίστας ερευνητής της Οξφόρδης,
νεώτατος, με πολλές επιστημονικές
επιτυχίες στο ενεργητικό του,
εμφανίζεται ως εμπνευστής μιας
φιλόδοξης μυστικής έρευνας. Προτείνει
στον Μπεν, τον μεταπτυχιακό φοιτητή του,
να λάβει μέρος σε ένα πείραμα με θέμα τη
χαρτογράφηση του εγκεφάλου και στόχο
την αποκάλυψη του μηχανισμού, με βάση
τον οποίο ο ανθρώπινος νους
αντιλαμβάνεται και επεξεργάζεται τα
συναισθήματα. Ο Μπεν θα δεχτεί, γιατί η
πρόταση συνοδεύεται από ανθρώπινο
δέλεαρ. Η γοητευτική ανδροβόρα Κάρα θα
βρίσκεται στο πλάι του. Το πείραμα θα
πραγματοποιηθεί στην Αφρική,
χριστουγεννιάτικα - που σημαίνει τζάμπα
διακοπές για τους δυο τους στον ήλιο.
Όλα είναι
υπολογισμένα με ακρίβεια. Το
μικροσκοπικό τσιπάκι τοποθετείται στο
κεφάλι του Μπεν, ο νεαρός εθελοντής
λαμβάνει λεπτομερείς οδηγίες για τον
τρόπο καταγραφής των σκέψεων και των
αντιδράσεών του, στην Αφρική θα τους
υποδεχτεί ο πλέον κατάλληλος ξεναγός-βοηθός.
Όλα βαίνουν καλώς.
Όμως, κάποιος
παίζει με το μυαλό του Μπεν... Κάποιος
ενδιαφέρεται να προκαλέσει - και να
μετρήσει - τον πόνο, την απελπισία, την
απόγνωση του πειραματόζωου. Κάποιος
θέλει να δοκιμάσει τα όρια του νεαρού
εθελοντή. Να παίξει με τις αντιστάσεις
του. Να τεστάρει τον εγκέφαλό του. Μέχρι
πού μπορεί, άραγε, να φτάσει;
Μια έκρηξη
περίεργων συμβάντων ελέγχουν τις
αντοχές του Μπεν: το πείραμα φαίνεται να
εξυπηρετεί εμπορικά συμφέροντα, η
αγαπημένη Κάρα τον απατά μπρος στα μάτια
του, οι φίλοι του συνωμοτούν εναντίον
του, η ζωή του βρίσκεται σε κίνδυνο. Ένα
ανεξέλεγκτο παιχνίδι εξαπάτησης, τρόμου
και ανατροπών μόλις αρχίζει...
ΟΞΦΟΡΔΙΑΝΗ
ΝΟΣΗΡΟΤΗΤΑ
Στο πρώτο μέρος του βιβλίου περιγράφεται το πείραμα. Το κάθε κεφάλαιο ξεκινά με τον πίνακα των στοιχείων που καταγράφει ο Μπεν. Ακολουθεί η αφήγηση των συμβάντων. Στο δεύτερο μέρος του βιβλίου εκκινεί η αναζήτηση: ποιος, πού, πότε, γιατί; Ο Μπεν είναι αποφασισμένος να φτάσει στα άκρα. Θέλει να μάθει.
Το βιβλίο θέτει, για μία ακόμα φορά, το ζήτημα των ορίων - και των περιορισμών - της επιστήμης. Ποια μέρη του εαυτού μας είμαστε διατεθειμένοι να ακουμπήσουμε στο μικροσκόπιο; Με ποιο τίμημα; Ποιες σκέψεις, αντιδράσεις, αισθήσεις, μπορούν να θεωρηθούν δικές μας και ποιες μηχανικά εντελλόμενες; Μπορεί να καλωδιωθεί το ερωτικό πάθος; Ο αρχέγονος φόβος; Πόσο αυθόρμητες και πόσο σατανικά σκηνοθετημένες από τρίτους είναι οι αντιδράσεις του Μπεν; Τι είναι, βαθιά και αληθινά, δικό του σ' όλο αυτό το νταβαντούρι;
Η Κάρα, ένα πολυμήχανο άηθες πλάσμα, είναι το πιο ενδιαφέρον πρόσωπο του βιβλίου. Όλοι οι υπόλοιποι διαβάζονται εύκολα, δεν κρύβουν άσους στο μανίκι τους. Η Κάρα μεταλλάσσεται διαρκώς. Κρατάει πάντα για τον εαυτό της μια σκοτεινή περιοχή. Ακόμη και ο τάχα ανήθικος κύριος ερευνητής πέφτει ολοσούσουμος στην παγίδα της. Η Κάρα έλκει όπως το Κακό: με απόλυτα φυσικό τρόπο.
Το βιβλίο σε αρκετά σημεία αποδεικνύεται προβλέψιμο και οι χαρακτήρες του, παρ' όλο που περνούν τον τάραχό τους, δεν φαίνεται να μεταλλάσσουν ήθος ή συνήθειες. Όμως η Κάρα, αυτή η λέαινα με την απόλυτη συναισθηματική απάθεια, έχει μερικές στιγμές πούρας ευτυχίας που μεταλλάσσονται σε μαύρη απόγνωση και οι σκηνές της οξφορδιανής νοσηρότητας έχουν πραγματικό ενδιαφέρον.
ΠΩΣ ΒΡΑΖΕΙ Ο ΒΑΤΡΑΧΟΣ;
Ένας Κινέζος μου είπε κάποτε ότι η εξαπάτηση μοιάζει με το βράσιμο του βατράχου. Αν τον ρίξεις σε ζεματιστό νερό, θα πεταχτεί αμέσως έξω. Αν όμως αρχίσεις με κρύο νερό, δεν θα πάρει ποτέ είδηση την αύξηση της θερμοκρασίας. Μπορείς να εξαπατάς όλο τον κόσμο, αρκεί η βασική προετοιμασία να γίνει με αργό ρυθμό. (...) Να ανεβάζεις τη θερμοκρασία σιγά σιγά, μέχρι να μαγειρευτεί το θύμα.
Η Κάρα γνώριζε πώς να βράσει βάτραχο. (σ. 13)
|