Υπάρχουν πράγματα που κρύβουμε κάτω από το χαλάκι: Παλιές πληγές, μαύρες σκέψεις, κουβέντες που έτσουξαν ή άλλες που δεν ειπώθηκαν ποτέ. Οι ψυχαναλυτές επιμένουν να σκαλίζουν την απαγορευμένη περιοχή. Να ρίχνουν φως στο σκοτεινό δωμάτιο. Η λογοτεχνία μιλά, με τον δικό της τρόπο, για τα ανείπωτα. Δεν τα εκλογικεύει, δεν τα ομαδοποιεί σε διατριβές. Φτιάχνει ιστορίες. Πιάνει το χέρι σου και το ακουμπάει στην πληγή.

Η Ντόρις Λέσινγκ γεννήθηκε στην Περσία το 1919 από Βρετανούς γονείς. Από τα πέντε ώς τα τριάντα της χρόνια έζησε στη Ζιμπάμπουε. Τριάντα ενός ετών επέστρεψε στη Βρετανία και εξέδωσε το πρώτο της μυθιστόρημα, που την έκανε αμέσως γνωστή στην Ευρώπη και τις ΗΠΑ. Το 1954 τιμήθηκε με το Somerset Μaugham Αward. Το μυθιστόρημά της Ο Μπεν στον κόσμο εκδόθηκε στη Βρετανία το 2000. Αποτελεί τη συνέχεια του μυθιστορήματός της Το πέμπτο παιδί (Εκδ. Καστανιώτη, 1988).

Πώς ξεκινά η ιστορία του Μπεν; Η Χάριετ και ο Ντέιβιντ Λόβατ στεγάζουν την οικογενειακή ευτυχία τους σ' ένα τεράστιο βικτωριανό οίκημα. Τα παιδιά γεμίζουν τη ζωή τους και οι συγγενείς ανταμώνουν στο φιλόξενο αυτό σπίτι για διακοπές. Γέλια, καλόκαρδες κουβέντες, μακρόσυρτα γεύματα. Τους τυλίγει ένα κουκούλι (ζαχαρόπηκτης) ευδαιμονίας. Ώσπου η Χάριετ μένει έγκυος στο πέμπτο παιδί. Μια δυσβάσταχτη, βίαιη σχεδόν, εγκυμοσύνη. Ένας επίπονος τοκετός. Ένα καινούργιο παιδί που αλλάζει τα πάντα.

Ο Μπεν είναι διαφορετικός από τα άλλα παιδιά. Δεν είναι φανερά άρρωστος - αν και στην αρχή φοβούνται ότι πάσχει από μογγολισμό. Είναι, απλώς, αλλόκοτος. Βίαιος, με ένστικτο φονιά. Ξηλώνει την οικογενειακή ευτυχία των Λόβατ με τη μαεστρία του κακού.

Το μυθιστόρημα της Λέσινγκ Το πέμπτο παιδί έκλεινε με τον έφηβο Μπεν μπλεγμένο σε περιθωριακές παρέες και παράνομες πράξεις να βασανίζει τη μάνα του, στο άδειο πια πατρικό σπίτι. Στο πρόσφατο μυθιστόρημα της Λέσινγκ, Ο Μπεν στον κόσμο, ξαναβρίσκουμε τον Μπεν σε ηλικία δεκαοκτώ ετών. Τριγυρνά έρημος στο αφιλόξενο Λονδίνο. Βασανίζεται να τα βγάλει πέρα με τη ζωή του. Καταλαβαίνει πως είναι διαφορετικός από τους άλλους - και προσπαθεί να το κρύψει. Τι είναι αυτό που τον κάνει διαφορετικό;

Από το ζωώδες, σχεδόν πιθηκόμορφο, φυσικό του ώς τη θηριώδη δύναμή του κι από τα ανεπεξέργαστα ορμέμφυτα που τον κινούν μέχρι την ιδιότροπη πρόσληψη του κόσμου, ο Μπεν αποδεικνύεται ξένο σώμα. Δεν χωρά πουθενά. Μοιάζει να συνδέεται γενετικά με τον άνθρωπο των σπηλαίων. Η ανθρώπινη ύλη του είναι ακόμα ανεπεξέργαστη. Άνθρωπος και ζώο μαζί, προκαλεί την περιέργεια και τον φόβο. Κάποιοι τον εκμεταλλεύονται. Ελάχιστοι δείχνουν να τον συμπαθούν. Όμως, ακόμα κι αυτοί, δεν μπορούν να επικοινωνήσουν επαρκώς μαζί του. Πώς να καταπιεί κανείς τόση μοναξιά;

Η Ντόρις Λέσινγκ χρησιμοποιεί στο μυθιστόρημά της ένα διπλό αφηγηματικό κάτοπτρο. Βλέπουμε τον Μπεν μέσα από τα μάτια των άλλων: ο ακατανόητος, οργίλος, δυστυχισμένος, βίαιος, απροσάρμοστος Μπεν. Και βλέπουμε τους άλλους μέσα από τα μάτια του Μπεν: εκείνοι μιλούν με ευχέρεια, γελούν και φιλιούνται, δουλεύουν και πληρώνονται, μυρίζουν αλλιώς. Κανείς δεν τους κοιτάζει παράξενα. Ο Μπεν, με τις λίγες λέξεις του και τις τραχιές σκέψεις, προσλαμβάνει τον κόσμο γύρω του με το βλέμμα του «άλλου». Τίποτε δεν είναι γι' αυτόν αυτονόητο. Τίποτε δεν θεωρείται δεδομένο ούτε εύκολο. Το καλό και το κακό, το δίκαιο και το άδικο δεν είναι one size only - κι αυτό μας το μαθαίνει για τα καλά ο Μπεν.

Η Λέσινγκ, ώριμη και σοφή αφηγήτρια, ψιθυρίζει την ιστορία της στο σκοτάδι. Εκεί ψηλαφεί κανείς τα πράγματα από την αρχή, χωρίς τις προσχώσεις του πολιτισμού και τους ορισμούς της επιστήμης. Σ' αυτό το μυθιστόρημα η λογοτεχνία αγγίζει το αλλόκοτο, με φόβο και πάθος.


ΟΙ ΑΝΘΡΩΠΟΙ ΤΗ ΝΥΧΤΑ
«Πεινούσε πολύ πάλι. Έπρεπε να είναι προσεκτικός: τη νύχτα οι άνθρωποι είναι διαφορετικοί από ό,τι τη μέρα. (...) Ήταν πολύ θλιμμένος, ένιωθε μεγάλη μοναξιά αλλά το σκοτάδι ήταν το σπίτι του, τη νύχτα αισθανόταν άνετα, και οι άνθρωποι δε σε κοιτάνε τόσο επικίνδυνα τη νύχτα - δηλαδή, αν δεν είσαι στο ίδιο δωμάτιο μαζί τους».


ΤΑ ΝΕΑ , 16-11-2002 , Σελ.: P29
Κωδικός άρθρου: A17492P291