|
Επειδή
πότε πότε ξεκαλωδιωνόμαστε...
Ο
βιβλιοπόντικας προτείνει
Aλντους Xάξλεϊ
Λεπίδι στο μάτι
AΛNTΟYΣ XAΞΛEΪ: ΓΟNΟΣ ΟIKΟΓENEIAΣ ΔIANΟΟYMENΩN, ΣYΓΓPAΦEAΣ ΠENHNTA BIBΛIΩN.
AΠAΓΟPEYTHKE, ΛΟΓΟKPIΘHKE, KEIMENA TΟY KAHKAN ΣTHN ΠYPA. Ο ΠEZΟΓPAΦΟΣ ΠΟY
BAΦTIΣE TΟ ΣYΓKPΟTHMA TΩN DΟΟRS ΓPAΦEI ENA MYΘIΣTΟPHMA ΔΟKIMIAKΟY ΣTΟXAΣMΟY KAI
MYΘΟΠΛAΣIAΣ
 O
Aλντους Χάξλεϊ (1894-1963) κληρονόμησε, θέλοντας και
μη, το στοχαστικό γονιδίωμα του διανοούμενου. Ο παππούς του ήταν διαβόητος ως
«το μπουλντόγκ του Δαρβίνου» και διάσημος ως εκλαϊκευτής της επιστήμης. H μητέρα
του ήταν ανιψιά του ποιητή και δοκιμιογράφου Μάθιου Aρνολντ.
Ο πατέρας του ήταν βιογράφος, επιμελητής κειμένων, ποιητής. Στο DNA του Χάξλεϊ
συμφιλιώθηκαν επιστήμη και λογοτεχνία.
Δυο γεγονότα της πρώιμης εφηβικής ηλικίας φαίνεται πως σφράγισαν τη βιογραφία
του συγγραφέα: Ο θάνατος της μητέρας του, όταν ήταν δεκατεσσάρων ετών, και η
πλήρης απώλεια της όρασής του, για διάστημα δεκαοκτώ μηνών, στα δεκαέξι του
χρόνια εξαιτίας μιας ασθένειας. Ο Χάξλεϊ αναγκάστηκε να φορέσει ειδικά γυαλιά. H
όραση του ενός ματιού επανήλθε, όμως η επιστημονική καριέρα αποκλείστηκε. Ο
Χάξλεϊ στράφηκε στη συγγραφή.
Με την έκδοση του πρώτου μυθιστορήματός του το 1921 («Crome yellow»), ο Χάξλεϊ
έγινε αμέσως της μόδας. Το αναγνωρίσιμο ύφος του, ένας συνδυασμός πανέξυπνων
διαλόγων, αδιόρθωτου κυνισμού και διεισδυτικής κοινωνικής κριτικής, τον ανέδειξε
σε έναν από τους διασημότερους διανοούμενους της δεκαετίας.
Ο Χάξλεϊ δήλωσε ότι ο στόχος του ως μυθιστοριογράφου ήταν «να φτάσει, από
τεχνικής απόψεως, στην τέλεια συγχώνευση μυθιστορήματος και δοκιμίου». Θεωρούσε
ότι το μυθιστόρημα έπρεπε να είναι «σαν ταξιδιωτικός σάκος, πλήρης απόψεων και
καθηλωτικών ιδεών». Πράγματι. Στα βιβλία του προσπάθησε να συναιρέσει, σε «είδος
μεικτό αλλά νόμιμο», τον στοχασμό με τη μυθοπλασία. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα τη
συμπαράθεση, την αντιπαράθεση ή την αλληλουχία στοχαστικών κεφαλαίων δοκιμιακού
ύφους με κεφάλαια στα οποία η μυθιστορηματική πλοκή παίρνει τη φόρα της.
 Στα
1954 ο Χάξλεϊ δημοσίευσε τη διάσημη μελέτη του για την επίδραση της μεσκαλίνης
στη συνείδηση. Τίτλος: Doors of Perception (Πύλες Αντίληψης, κυκλοφόρησε στα
ελληνικά από τις εκδόσεις Κάκτος, το 1981, και Κατσάνος, το 1996). Μέσα σε μια
νύχτα, έγινε ο γκουρού των χίπις της Καλιφόρνιας. Ο τίτλος του βιβλίου βάφτισε
το συγκρότημα των Doors. Ο Χάξλεϊ συνέχισε τα πειράματά του με τη χρήση LSD και
άρχισε να μελετά την ινδουιστική φιλοσοφία. Πέθανε στις 22 Νοεμβρίου του 1963.
Τα μέσα μαζικής ενημέρωσης δεν ασχολήθηκαν με τον θάνατο ενός συγγραφέα, τη
στιγμή που ολόκληρη η Αμερική βοούσε για τη δολοφονία του προέδρου Κέννεντυ.
H απροκάλυπτη ελευθερία με την οποία αναφερόταν στο θέμα του σεξ στα κείμενά
του, η έλλειψη μικρονοϊκών προκαταλήψεων, το σκοτεινό χιούμορ, η ακονισμένη
ευθύτητα του ύφους του είχαν ως αποτέλεσμα τη δημιουργία φανατικών αναγνωστών -
και εξίσου φανατικών εχθρών. Βιβλία του Χάξλεϊ κάηκαν στην πυρά, δέχθηκαν
δυσμενείς κριτικές, λογοκρίθηκαν, απαγορεύτηκαν. Φαίνεται πως το προκλητικά
ελεύθερο πνεύμα του ξεσήκωνε ηθική ανατριχίλα στους συγχρόνους του.
Το μυθιστόρημα «Ο τυφλός λυτρωτής» δημοσιεύτηκε το 1936. Κεντρικός ήρωας: ο
Aντονι Μπήβις, ερασιτέχνης κοινωνιολόγος και ευφυής
διανοούμενος. Ο Μπήβις παρακολουθεί τη ζωή του, όμως δεν συμμετέχει σ' αυτήν.
Προδίδει αρχαίους φίλους, παίζει με τα αισθήματα των άλλων. Ελαφροκάνταρος στις
αποφάσεις του, κάνει το κακό όχι από πρόθεση, αλλά από νοσηρή φιλοπεριέργεια και
έλλειψη σθεναρής βούλησης. Οι αρχές του αποδεικνύονται ιδιαιτέρως ελαστικές,
κυρίως όταν αφορούν τους άλλους. Όταν φτάνει στη μέση ηλικία, αναγκάζεται να
παραδεχτεί πράγματα που έκρυβε επιμελώς από τον εαυτό του.
Στο μυθιστόρημα κυκλοφορούν γυναίκες με ανδροβόρο παρελθόν, κορίτσια με
παραισθησιογόνο αισθησιασμό, διανοούμενοι μανταλωμένοι στη μελέτη τους, οι
οποίοι προτιμούν τη ζωή μες στο κεφάλι τους από τη ζεστή ζωή που πάλλεται
μπροστά τους, μητέρες με βαριά σκιά, γιοι που ζορίζουν το σώμα τους μέχρις
εξαντλήσεως, αγριεμένοι εσώκλειστοι έφηβοι που δεν συγχωρούν το παραμικρό στους
συνομήλικους, κομμουνιστές με τσιμεντωμένη ιδεολογία.
Ο Χάξλεϊ στο κείμενό του αναμειγνύει στοχασμό και μυθοπλασία. Με μια
ενδιαφέρουσα πολυπρισματική τεχνική πηγαινοέρχεται στον μυθιστορηματικό χρόνο,
από τις αρχές του εικοστού αιώνα ώς τον μεσοπόλεμο. H ιστορία του δεν
αναπτύσσεται ευθύγραμμα. Τα κομμάτια του παζλ συμπληρώνονται σιγά σιγά, με
παλίνδρομες αφηγηματικές κινήσεις, που τους χαρίζουν βάθος και προοπτική. Ο
συγγραφέας αποδίδει με ένα παράξενο μείγμα ζεστασιάς και ειρωνείας έναν κόσμο
που ταλαντεύεται ανάμεσα στη διανόηση, την ιδεοληψία και τον αισθησιασμό.
ΑΣΤΙΚΟΙ ΔΙΑΝΟΟΥΜΕΝΟΙ ΚΥΡΙΑΡΧΟΥΝ
Τα πρόσωπα που κυριαρχούν, με προεξάρχοντα τον Μπήβις, είναι αστοί διανοούμενοι.
Τα αμιγώς στοχαστικά μέρη, κυρίως οι κοινωνιολογικές παρατηρήσεις του ήρωα, σε
κάποιες περιπτώσεις, μοιάζουν ένθετα στη μυθοπλασία. Ο συγγραφέας άλλοτε
αναδεικνύει και άλλοτε υπονομεύει τον πυκνό ιστό της σκέψης των ηρώων του. Στο
μυθιστόρημά του, ο στοχασμός αντικρύζεται με τον αισθησιασμό. Και τα δυο όμως
φαίνεται πως χαντακώνουν στο ίδιο αυτιστικό και εγωπαθές σύμπαν τους ήρωες.
Αυτό που ίσως γοητεύσει ορισμένους αναγνώστες - τα ένθετα αμιγώς δοκιμιακά
κεφάλαια, τα οποία λειτουργούν ως τροχοπέδη της πλοκής, όμως αποτυπώνουν τον
ιδεολογικό χάρτη του κειμένου - πιθανόν θα κουράσει τους αναγνώστες που
αναζητούν την απρόσκοπτη ανάπτυξη του μυθιστορηματικού κόσμου. Έτσι ή αλλιώς, το
βιβλίο είναι γραμμένο από έναν συγγραφέα που έχει λεπίδι στο μάτι. Συνοδεύεται
από ευσύνοπτη και κατατοπιστική εισαγωγή του Ντέιβιντ Μπράνσο.
ΤΑ ΝΕΑ , 10-07-2004 , Σελ.: P01
Κωδικός άρθρου: A17985P011
ID:423487
Aldus Huxley 26 Ιουλίου
1894 - 22 Νοεμβρίου 1963
Εργογραφία:
Moksha (1977) (collected
writings from 1931-1963)
Island (1962)
Heaven and Hell (1956)
The Doors of Perception (1954)
The Devils of Loudun (1952)
Time Must Have A Stop (1944)
The Art of Seeing (1942)
After Many a Summer Dies the Swan (1939)
Eyeless in Gaza (1936)
Brave New World (1932)
Point Counter Point (1928)
Those Barren Leaves (1925)
Antic Hay (1923)
Crome Yellow (1921)
Δικτυογραφία
< Βιβλιοπόντιξ
Φρέσκα - φρέσκα και λαχταριστά;!
<
Αρχική σελίδα
|
