|
Επειδή
πότε πότε ξεκαλωδιωνόμαστε...
Ο
βιβλιοπόντικας προτείνει
Aπό τον βραβευμένο σεναριογράφο
Γουίλιαμ Γκόλντμαν
Πριγκίπισσες, γίγαντες, και πολλά, πολλά
ψέματα
AYTΟ TΟ BIBΛIΟ ΠEPIEXEI: ΞIΦΟMAXIA. ΠAΛH. BAΣANIΣTHPIA. AΛHΘINH AΓAΠH. MIΣΟΣ.
EKΔIKHΣH. ΓIΓANTEΣ. KYNHΓΟYΣ. KAKΟYΣ. KAΛΟYΣ. ΘHPIA KAΘE EIΔΟYΣ. ΠΟNΟ. ΘANATΟ.
KATAΔIΩΞEIΣ. AΠΟΔPAΣEIΣ. ΨEMATA. AΛHΘEIEΣ. ΠAΘΟΣ. ΘAYMATA. KAI EINAI ΓPAMMENΟ
AΠΟ ENAN AΛKΟΟΛIKΟ TΟY MYΘIΣTΟPHMATΟΣ
 Όταν ήμουν παιδί,
τα μεσημέρια του καλοκαιριού κυλούσαν βασανιστικά. Έπρεπε να κάνουμε ησυχία, οι
μεγάλοι κοιμόντουσαν. Ανάμεσα στις τσιρίδες του πρωινού και τις τσιρίδες του
απογεύματος, μεσολαβούσε η επιβεβλημένη σιωπή της σιέστας. Μανταλωμένη στο
δωμάτιο, διάβαζα υψηλή λογοτεχνία: κλασικά εικονογραφημένα, μίκι μάους.
Αραιότερα, χωνόμουν σε βιβλία. Πολύ σπανίως, η ένταση της πλήξης εξαφανιζόταν.
Όταν το ανάγνωσμα αποδεικνυόταν, αίφνης, τόσο τραβηχτικό, που παρακαλούσα να μην
τελειώσει.
Αυτήν την αίσθηση της καθαρής αναγνωστικής απόλαυσης, την έζησα ξανά διαβάζοντας
το μυθιστόρημα του Γκόλντμαν. Ένα βιβλίο γραμμένο με πολύ κέφι και καθόλου
λογοτεχνικό πουριτανισμό. Ο Γκόλντμαν δεν έχει συγγραφικό ιερό και όσιο. Παίζει
με τα τερτίπια της αφήγησης, υπονομεύει τη φιλολογική κριτική, τραβάει τον
αναγνώστη από τον αφαλό. Μοντάρει με πραγματική μαστοριά τις σκηνές και
αποφασίζει να διηγηθεί την ιστορία του αναμειγνύοντας απλά υλικά: την αφήγηση
του παραμυθιού και τον ρεαλισμό της πρωτοπρόσωπης καθημερινότητας.
 Μα ποιος είναι ο
Γουίλιαμ Γκόλντμαν; Βέρος Αμερικανός - και ίσως γι' αυτό τόσο αποενοχοποιημένος
λογοτεχνικά. Μπορεί ως Ευρωπαίοι να υψώνουμε εύκολα το φρύδι μας απέναντι στην
αμερικανική λογοτεχνία με το σκεπτικό: δεν έχει υψηλή συγγραφική καταγωγή,
συχνά-πυκνά εμφορείται από κραυγαλέα αναγνωστική αμάθεια, υποτάσσεται στα κόλπα
της αγοράς, έχει εμφανή ροπή στα αφηγηματικά πατρόν. Όμως αποσιωπούμε τις χάρες
της: δεν πάσχει από σοβαροφάνεια, είναι διασκεδαστική τέχνη χωρίς ενοχές, ο
στοχασμός της δεν υπερίπταται αλλά αρπάζεται από τη στιγμή.
Ο Γκόλντμαν βιοπορίζεται από τον αμερικανικό κινηματογράφο. Είναι
πολυβραβευμένος σεναρίστας. Έχει κερδίσει δύο Όσκαρ (Butsch Cassidy and the
Sundance Kid, All the President's Men). Έχει μεταφέρει βιβλία του Στίβεν Κινγκ
στη μεγάλη οθόνη (Misery, Ονειροπαγίδα κ.ά). Γράφει μυθιστορήματα.
«H πριγκίπισσα και ο πειρατής» είναι η συντομευμένη μορφή ενός χιλιοσέλιδου
μεσαιωνικού μυθιστορήματος του Σ. Μόργκενστερν με τίτλο «H πριγκίπισσα νύφη».
Ουπς. Πρώτη παγίδα. Αν είστε χοντροκέφαλα επιμελείς αναγνώστες και θελήσετε να
μάθετε τα πάντα γι' αυτόν τον λόγιο παραμυθά Μόργκενστερν, θα πέσετε σε
γραμματολογικό κενό. Γιατί, απλούστατα, Μόργκενστερν δεν υπάρχει. Το όνομα στα
γερμανικά σημαίνει «πρωινό άστρο» και απαντά σε διάφορους γερμανόφωνους λόγιους
ή επιστήμονες, κανένας τους όμως δεν είναι ο περίφημος Σάιμον Μόργκενστερν, ο
μυθιστοριογράφος. Έχει σημασία αυτή η συγγραφική πλεκτάνη; Σε πρώτο αναγνωστικό
επίπεδο, όχι. Σε δεύτερο αναγνωστικό επίπεδο, αποκαλύπτει την εκ προοιμίου
παιγνιώδη διάθεση του Γκόλντμαν: το γραμματολογικό κλείσιμο του ματιού θα
συνδυαστεί με πολλά άλλα αθεόφοβα αφηγηματικά τερτίπια.
Ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή. Στο πρώτο κεφάλαιο του βιβλίου ο συγγραφέας
αναλαμβάνει να μας αφηγηθεί, σε πρώτο πρόσωπο, τη συνάντησή του με το βιβλίο.
Όταν ήταν μπόμπιρας με σοβαρά αθλητικά ενδιαφέροντα και καμία λογοτεχνική
ανησυχία, βάσκανος μοίρα τον καθήλωσε στο κρεβάτι του για αρκετό καιρό. Ο
πατέρας του ανέλαβε να του διαβάσει την «Πριγκίπισσα νύφη» του Μόργκενστερν. Και
τότε συνέβη το θαύμα: «Για πρώτη φορά στη ζωή μου με ενδιέφερε πραγματικά ένα
βιβλίο. Εγώ, ο φανατικός των σπορ, εγώ ο τρελός με τα παιχνίδια, εγώ ο μόνος
δεκάχρονος του Ιλινόις ο οποίος μισούσε το αλφάβητο, ήθελα να ξέρω τι έγινε
μετά». Τα χρόνια πέρασαν, το δεκάχρονο αγόρι έγινε σεναρίστας. Απέκτησε γιο. Στα
δέκατα γενέθλια του κλώνου, χαρίζει στο παιδί του το ίδιο βιβλίο. Καταστροφή. Ο
μικρός δείχνει να βαριέται την ανάγνωση. Τότε, ο συγγραφέας μας ανακαλύπτει το
τρομερό μυστικό: ο δικός του πατέρας επέλεγε και του διάβαζε τα «καλά μέρη» του
βιβλίου, αφήνοντας κατά μέρος τις λόγιες παρεκτροπές του Μόργκενστερν.
Αποφασίζει να κάνει το ίδιο. Κινεί γη και ουρανό, για να διασκευάσει το βιβλίο.
Το μυθιστόρημα αναπτύσσεται στον διπλό καμβά της αχρονικής παραμυθικής αφήγησης
και της σύγχρονης ρεαλιστικής εξιστόρησης. Με όρθια τυπογραφικά στοιχεία
παρατίθενται τα κεφάλαια που αφορούν στο μονταρισμένο μυθιστόρημα: το ζευγάρι
του Ωραίου και της Ωραίας, ο κακός βασιλιάς, ο μονομάχος και ο γίγαντας, τα
εμπόδια που θα πρέπει να υπερπηδηθούν για να καταλήξουμε στο ευτυχές τέλος. H
μια περιπέτεια διαδέχεται την άλλη. Γκαγκάν, γκαγκάν. Το θέαμα αρχίζει. Ο
Γκόλντμαν στήνει με κινηματογραφικό τρόπο τη χιονοστιβάδα της πλοκής. Αλλά δε
διστάζει να ξηλώσει με τα κόλπα της αφήγησης τις συμβάσεις του παραμυθιού.
Εν τω μεταξύ, με πλάγια τυπογραφικά στοιχεία παρατίθενται τα κεφάλαια που
αφορούν τον συγγραφέα. Ο Γκόλντμαν εξηγεί στον αναγνώστη τι πετσοκόβει κάθε φορά
από το, υποτίθεται αυθεντικό, κείμενο. Αντικρούει φιλολογικές ενστάσεις για το
βάρβαρο έργο του, ενστάσεις που προέρχονται από τους εμβριθείς εξειδικευμένους
μελετητές του Μόγκερνστερν στο Κολούμπια. Μας εξομολογείται το ατομικό του
δράμα: την πολιτικώς ορθή ζωή του με την ψυχοπαιδαγωγό σύζυγό του και το
υπέρβαρο αγόρι τους. Μπλόφα. H ρεαλιστική καταγραφή της ασφυκτικής καθημερινής
ζωής του Γκόλντμαν ανήκει κι αυτή στη μυθοπλασία. Ό,τι μας εκμυστηρεύεται ο
δαιμόνιος πρωτοπρόσωπος αφηγητής, είναι λογοτεχνημένο ψέμα.
Διαβάστε το βιβλίο. Μπορεί να σας γοητεύσει η περιπέτεια. Να σας παρασύρει η
πλοκή. Να σας αγκιστρώσει το αντίκρυσμα παραμυθιού και καθημερινότητας. Να σας
διασκεδάσουν οι συνεχείς ανατροπές κάθε είδους συμβάσεων. Μπορείτε να το
διαβάσετε στην παραλία ξαπλωτοί ή στο γραφείο με χαρτί και μολύβι. Σπάνιο για
ανάγνωσμα.
ΤΟ ΣΟΥΠΕΡ ΦΙΛΙ
«H ακριβής αξιολόγηση των φιλιών είναι ένα τρομερά δύσκολο πράγμα, που οδηγεί
συχνά σε διχογνωμίες, γιατί παρ' όλο που όλοι συμφωνούν με τη συνταγή αγάπη συν
αγνότητα συν ένταση συν διάρκεια, κανένας δεν είναι απόλυτα ικανοποιημένος με
την αναλογία των στοιχείων αυτών. Πάντως, υπάρχουν σίγουρα πέντε φιλιά που όλοι
συμφωνούν πως παίρνουν άριστα. Λοιπόν, αυτό το φιλί τα ξεπέρασε όλα».
ΤΑ ΝΕΑ , 21-06-2003 , Σελ.: P31
Κωδικός άρθρου: A17668P311
ID:370831
<-----
Βιβλιοπόντιξ
<-----
Αρχική
|
