|
Επειδή
πότε πότε ξεκαλωδιωνόμαστε...
Ο
βιβλιοπόντικας προτείνει
Ο Tζον Φόουλς μας κλείνει το μάτι
Kλασικό και μοντέρνο, στην ίδια συσκευασία
 H
ερωμένη του Γάλλου υποπλοιάρχου δημοσιεύτηκε το 1969. Aποτελεί, ίσως, το
διασημότερο διεθνές μπεστ σέλερ του Φόουλς. Συνδυάζει την πλοκή του κλασικού,
μελοδραματικού, βικτωριανού μυθιστορήματος με την πνευματώδη μοντέρνα αφήγηση.
Tο βιβλίο μεταφέρθηκε στον κινηματογράφο το 1981 από τον Κarel Reisz με
πρωταγωνιστές τη Mέριλ Στρίπ και τον Tζέρεμι ʼΪρονς.
O Χάρολντ Πίντερ έγραψε το σενάριο σε συνεργασία με τον σκηνοθέτη. Κράτησαν την
πλοκή του βικτωριανού δράματος και αποτύπωσαν την υπονομευτική αφήγηση του
Φόουλς με ένα τέχνασμα: το φιλμ μέσα στο φιλμ. Το δράμα του 19ου αιώνα
αντικρύστηκε με τη σύγχρονη ιστορία των ηθοποιών, που έπαιζαν στην
κινηματογραφική απόδοσή του.
O Τζον Φόουλς γεννήθηκε το 1926 στην νοτιοανατολική Αγγλία. Ήταν γιος ενός
εμπόρου τσιγάρων. Σπούδασε Γερμανική και Γαλλική Φιλολογία στην Οξφόρδη. Στη
δεκαετία του '50 δίδαξε στο Πανεπιστήμιο του Πουατιέ στη Γαλλία και στην
Αναργύρειο Σχολή των Σπετσών. Το 1963 εξέδωσε την πρώτη του συλλογή διηγημάτων.
Δημοσίευσε μυθιστορήματα, ποιήματα, δοκίμια.
H υπόθεση
Λάιμ, Μάρτιος του 1867. Ο Κάρολος, νέος της υψηλής κοινωνίας, ερασιτέχνης
παλαιοντολόγος, προσεχώς κληρονόμος, αρραβωνιάζεται την αστή, πλην όμως
παμπλούσια, Ερνεστίνα. H Ερνεστίνα είναι νεαρή, άπειρη, ελαφροκάνταρη,
κακομαθημένη. Διαθέτει ατσαλάκωτη ομορφιά. Ο Κάρολος πλήττει. Πλήττει με τη ζωή
του, πλήττει με την αρραβωνιάρα του, πλήττει γενικώς. Και τότε εμφανίζεται στη
ζωή του η Σάρα Γούντραφ. Από εργατική τάξη, πρώην γκουβερνάντα. Είναι η «πόρνη
του Γάλλου υποπλοιάρχου», η δαχτυλοδειχτούμενη παραστρατημένη της περιοχής.
Φοράει μαύρα, κάνει μακρινούς μοναχικούς περιπάτους και κοιτάζει τη θάλασσα. Στο
πρόσωπό της, βοά η τραγική της μοίρα. Στα μάτια της, χωνεμένη λύπη. Βουβή
απόγνωση. Ο Κάρολος έχει ό,τι μπορεί να επιθυμήσει κανείς. H Σάρα δεν έχει
τίποτα. Το ρομάντζο τους υφαίνεται με τόνους δακρύων, ασήκωτες ενοχές και
χιλιάδες μικρονοϊκές απαγορεύσεις.
Βασική αφηγηματική τεχνική του Φόουλς αποδεικνύεται η έκπληξη. H ροΐδεια «κολοκυνθοπληγία».
Κύρια μέριμνα του συγγραφέα είναι να κρατήσει τον αναγνώστη του σε συνεχή
εγρήγορση. Ο Φόουλς δεν ενδιαφέρεται να ανατρέψει απλώς τις αφηγηματολογικές
συμβάσεις. Καταφέρνει κάτι πιο σύνθετο: πατά με το ένα πόδι στο βικτωριανό
μυθιστόρημα (με την πλοκή, τους χαρακτήρες, την χρονική ακολουθία των
γεγονότων), και με το άλλο πόδι στη μοντέρνα αφήγηση, που ξηλώνει ανελέητα όλα
τα προηγούμενα. Υφαίνει πλοκή. Αλλά εμφανίζει δύο διαφορετικά τέλη, ένα
συμβατικό και ευτυχές, και ένα δεύτερο, πιο σκοτεινό. Κατασκευάζει χαρακτήρες.
Όμως στο τέλος ανατρέπει τις βεβαιότητές μας γι' αυτούς. Χρησιμοποιεί τη
βικτωριανή εποχή: εκεί τοποθετεί τη δράση των ηρώων του. Όμως συχνά κάνει
χρονικά άλματα και μας απευθύνεται από την εποχή μας, κλείνοντας σκανταλιάρικα
το μάτι.
Ξεχαρβάλωμα
H ειρωνεία του Φόουλς δεν αφήνει τίποτα όρθιο, υπονομεύει τα πάντα. Γκρεμίζει
τις ειδυλλιακές εικόνες και ξεχαρβαλώνει το μελόδραμα. Όμως δεν πρόκειται για
πικρή ειρωνεία που παίρνει παραμάζωμα τα πάντα. H άλλη όψη της είναι η
αφηγηματική συμπάθεια. Ο αφηγητής δεν κοροϊδεύει τους ήρωές του. Ξεσκεπάζει το
μηχανισμό της αφήγησης, καταφέρνοντας να διατηρήσει τη φόρα της.
Στο κεφάλαιο 55, για παράδειγμα, ο Κάρολος πηγαίνει στο Λονδίνο, αναζητώντας τη
Σάρα. Στο τρένο, πέφτει πάνω στον ίδιο τον Φόουλς, στο συγγραφέα της ιστορίας
του. Οι συμβάσεις ξεριζώνονται, η αγωνία της σκηνής υπονομεύεται, οι δυο χρόνοι,
αυτός του ήρωα κι αυτός του αφηγητή, αναμειγνύονται με αφηγηματικό κέφι.
MIA ΚΑΙΝΟΥΡΓΙΑ APXH
Όσο για το διπλό τέλος, ο Φόουλς, σε μια συνέντευξή του στους «Τάιμς της Νέας
Υόρκης» (13.11.77), σχολιάζει: «Κατά κάποιον τρόπο, το μη ευτυχές τέλος
ικανοποιεί τον μυθιστοριογράφο. Έχει ξεκινήσει το ταξίδι του και ανακοινώνει πως
απέτυχε. Πρέπει, λοιπόν, να ξεκινήσει ξανά. Αν κατασκευάσεις ένα ευτυχισμένο
τέλος, δημιουργείται η λανθασμένη αίσθηση πως έχουν λυθεί όλα τα προβλήματα».
Οι ιστορικές λεπτομέρειες που φωτογραφίζουν την εποχή κουράζουν, κάποιες φορές,
τον αναγνώστη. Όμως ο Φόουλς καταφέρνει να ισορροπήσει στο τεντωμένο σκοινί της
αφήγησής του. Συνδυάζει την κλασική αφήγηση με τις σούπερ μοντέρνες εκτροπές
της, στην ίδια συσκευασία.
ΤΑ ΝΕΑ , 03-07-2004 , Σελ.: P01
Κωδικός άρθρου: A17980P011
ID:422657
< Βιβλιοπόντιξ
Φρέσκα - φρέσκα και λαχταριστά;!
<
Αρχική σελίδα
|
