|
Επειδή
πότε πότε ξεκαλωδιωνόμαστε...
Ο
βιβλιοπόντικας προτείνει
H Xιλή μέσα από τα μάτια του Pομπέρτο Mπολάνιο
«Nα γίνει σαφές στον Θεό»
ΔIANΟΟYMENΟI KAI ΠΟΛITIKH: EΠIKINΔYNH TPAMΠAΛA. ΟTAN Ο ΣYΓΓPAΦEAΣ MΠAINEI ME TA
MΠΟYNIA ΣTHN ΠΟΛITIKH, KATHΓΟPEITAI ΓIA ΣTPATEYΣH. ΟTAN ΣΦYPIZEI KΛEΦTIKA,
KATHΓΟPEITAI ΓIA ΠΟΛITIKH AΔIAΦΟPIA. ΓIA ENΟXH ΣIΩΠH. Ο PΟMΠEPTΟ MΠΟΛANIΟ MIΛAEI
ΓIA TH XIΛH TΟY AΛIENTE KAI TΟY ΠINΟΣET, AΠΟ THN ΠΛEYPA ENΟΣ ΔIANΟΟYMENΟY ΠΟY
EΠAIΞE -KAI EXAΣE -TΟ AΓPIΟ ΠAIXNIΔI THΣ EΞΟYΣIAΣ
 Ένας
αφηγητής με δύο ονόματα: Το πραγματικό όνομα, Σεμπάστιαν Ουρούτια Λακρουά,
ποζάρει στις ποιητικές συλλογές του ρασοφόρου διανοουμένου. Ο κύριος Λακρουά
γράφει στίχους. Χρησιμοποιεί περίπλοκες μετρικές φόρμες. Με το έργο του,
απευθύνεται στις γενιές που θα έρθουν. H συγχρονία τον αγνοεί. Δεν πτοείται. Στο
μέλλον, τα ποιήματά του θα αποτελέσουν τον ποιητικό κανόνα.
Και ένα ψευδώνυμο: I. Ιμπακάτσε. Ο ποιητής Σεμπάστιαν Ουρούτια Λακρουά γράφει
λογοτεχνικές κριτικές.
Το ψευδώνυμο γίνεται πολύ γρήγορα διασημότερο από το αληθινό όνομα. Φυσικό κι
επόμενο. H ποίηση που επιμένει στο αυτιστικό της μικροσύμπαν μένει χωρίς
αναγνώστες. Το ψευδώνυμο έχει εντεταλμένη αποστολή: να καλλιεργήσει το κοινό
γούστο, να διδάξει τον σκληρό πυρήνα της λογοτεχνίας στους ομοεθνείς, να
αναδείξει τις νέες λογοτεχνικές μορφές της χώρας.
«Υπήρξα ίσως το πιο φιλελεύθερο μέλος του Όπους Ντέι της χώρας», εξομολογείται ο
αφηγητής. (...) «Ακόμα και οι ποιητές του χιλιανού κομουνιστικού κόμματος θα
πέθαιναν για να έγραφα κάτι ευγενικό για τους στίχους τους».
«Βρώμικο» θέμα
Ηθική και αισθητική. Πολιτική και Διανόηση. Ο πνευματικός άνθρωπος παλαντζάρει,
καμιά φορά επικίνδυνα. Τέχνη και ζωή τρέφονται το ένα από τις σάρκες του άλλου.
H εξουσία επιθυμεί να καταβροχθίζει ανθρώπους του πνεύματος. Κάνουν τη
βρωμοδουλειά καλύτερα από άλλους.
Βέβαια, υπάρχει και η αντίπερα όχθη: αυτοί που δεν λερώνουν τα χέρια τους με την
πολιτική. H αδιαφορία και ο φόβος μπορούν να ονομαστούν, επιτηδείως, φρόνηση.
Όμως η σιωπή δίνει το σήμα της. Είναι συναίνεση. Κι αυτοί που λουφάζουν την ώρα
που η Χιλή καίγεται, αίφνης, παρουσιάζουν αντιστασιακές περγαμηνές. Εξαργυρώνουν
το νεόκοπο αριστεριλίκι τους. Κι αυτοί και τα εγγόνια τους. H εκ των υστέρων
αναίμακτη επαναστατικότητα δεν έβλαψε ποτέ κανέναν συγγραφέα.
 Ο
Ρομπέρτο Μπολάνιο στην Τελευταία Νύχτα στη Χιλή πραγματεύεται ένα «βρώμικο»
θέμα. Τη σχέση των διανοουμένων με την εξουσία. Καλύτερα: την εμπλοκή ενός
ανθρώπου του πνεύματος με τη χούντα, χωρίς να το επιθυμεί διακαώς, χωρίς να το
επιδιώξει. Αλλά και χωρίς να κάνει τίποτα, για να αρνηθεί.
Ο κληρικός Σεμπάστιαν Ουρούτια Λακρουά είναι φανατικός αναγνώστης. Το όνειρό
του: να γίνει κριτικός των γραμμάτων της χώρας του. Θαυμάζει τον μέγα και πολύ
Φέργουελ, θέλει να του μοιάσει. Την ώρα που ο Λακρουά βρίσκεται πολύ κοντά στον
θάνατο, αποφασίζει να μιλήσει: «Καθένας έχει την ηθική υποχρέωση να είναι
υπεύθυνος για τις πράξεις του, καθώς και για τα λόγια του, ακόμα και για τις
σιωπές του (...) Εγώ είμαι υπεύθυνος για όλα. Οι σιωπές μου είναι άσπιλες. Αυτό
να γίνει σαφές. Προπαντός, όμως, να γίνει σαφές στον Θεό».
Ξεκινώντας από την ιερατική σχολή, την πρώτη συνάντηση με τον Φέργουελ στο
τσιφλίκι του κριτικού, τη συνομιλία με τον Νερούδα, την ύποπτη «υποτροφία» που
του παρέχουν με το αζημίωτο κάτι υποκείμενα, προχωρεί στην αφήγηση ενός
διπλοσφράγιστου διδακτικού έργου, τη διδασκαλία του μαρξισμού στους χουνταίους
στρατηγούς και στον ίδιο τον Πινοσέτ. Ακολουθούν οι λογοτεχνικές βεγγέρες στο
σπίτι της πρωτοεμφανιζόμενης πεζογράφου Μαρίας Κανάλες. Όλη η διανόηση της χώρας
περνάει από εκεί. Την ώρα που το σουαρέ φτάνει στο αποκορύφωμά του, στα υπόγεια
του σπιτιού κάποιοι βασανίζονται άγρια και πεθαίνουν. Όταν αλλάζει το καθεστώς,
οι συγγραφείς που ήταν παρόντες μιλούν με βδελυγμία για την Κασάρες. Φυσικά,
αρνούνται πως ήταν εκεί. Εκείνοι έκαναν σιωπηλή αντίσταση.
Ο Λακρουά δεν προσπαθεί να καλύψει το φαύλο παρελθόν του. Το παρουσιάζει ως μια
σειρά συμπτώσεων και εμπλοκών, που τον έδεναν ολοένα και πιο γερά με τη χούντα.
Ενώ η χώρα βράζει, με τον Αλιέντε στην εξουσία, την κατοπινή επίσκεψη του Κάστρο
στη Χιλή και όσα σκοτεινά ακολούθησαν, ο κριτικός βρίσκεται χωμένος στην
ανάγνωση των κλασικών. Δεν παίρνει μυρωδιά από το μπαρούτι.
Αντίλογος
Συνεργάτες του Σαλβαδόρ Αλιέντε οδηγούνται από τους στρατιώτες του Πινοσέτ έξω
από το προεδρικό μέγαρο στις 11/9/1973 στο Σαντιάγκο. Στην «Τελευταία Νύχτα στη
Χιλή», ένας ιησουίτης διανοοούμενος εμπλέκεται με τη χούντα χωρίς να το επιθυμεί
Πρόκειται για μια μονόχορδη αφήγηση σε μακροπερίοδο λόγο που αποδίδει τη ροή του
μηχανισμού των αναμνήσεων. Έχουμε ακούσει αρκετές, συχνά αμετροεπείς, άλλοτε
σκόπιμα υπερτιμημένες ή ακόμα και υπερφίαλες, ιστορίες για την επαναστατική
δράση της διανόησης σε αντίστοιχες περιστάσεις. Εδώ έχουμε την αφήγηση ενός
διανοουμένου που λέρωσε τα χέρια του με τη χούντα και δεν προσπαθεί να το κρύψει
εντέχνως, ούτε βέβαια να το υπερασπιστεί. Ένας κουρασμένος άνθρωπος μετράει τη
ζωή του. H υπονόμευση του λόγου του -και ο αντίλογος -έρχεται από τον παλιό του,
τον προ χούντας, εαυτό. Ως αφηγηματικό τέχνασμα δεν αποδίδει τα μέγιστα. Ως
ανθρώπινο ζόρι όμως, ανοίγει την καταπακτή με τις ενοχές. Τις σαρκοβόρες ενοχές,
που σε φέρνουν φόρτσα φόρα με τον εαυτό σου.
KANENA ΠΡΟΒΛΗΜΑ!
«Όλοι, αργά ή γρήγορα, θα μοιράζονταν και πάλι την εξουσία. Δεξιά, κέντρο,
αριστερά, όλοι της ίδιας οικογένειας. Ηθικά προβλήματα, ελάχιστα. Αισθητικά
προβλήματα, κανένα. Σήμερα κυβερνά ένας σοσιαλιστής και ζούμε πανομοιότυπα. Οι
κομουνιστές (που ζουν λες και το Τείχος δεν έχει πέσει), οι χριστιανοδημοκράτες,
οι σοσιαλιστές, η δεξιά και οι στρατιωτικοί. Ή ανάποδα. Μπορώ να το πω και
ανάποδα! H σειρά των συντελεστών δεν αλλοιώνει το αποτέλεσμα! Κανένα πρόβλημα!».
ΤΑ
ΝΕΑ , 29-05-2004 , Σελ.: P04
Κωδικός άρθρου: A17951P041
ID:417841
< Βιβλιοπόντιξ
Φρέσκα - φρέσκα και λαχταριστά;!
<
Αρχική σελίδα
|
