Αρχική

ΣΟΦΙΑ ΝΙΚΟΛΑΪΔΟΥ

ΤΟ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙ ΤΟΥ ΖΩΓΡΑΦΟΥ: ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΠΡΟΣΧΕΔΙΑΣΜΕΝΟΥ ΠΡΟΦΟΡΙΚΟΥ ΛΟΓΟΥ, ΣΥΝΕΧΟΥΣ ΓΡΑΠΤΟΥ ΛΟΓΟΥ ΚΑΙ ΣΗΜΕΙΩΣΕΩΝ ΜΕ ΑΦΟΡΜΗ ΜΙΑ ΕΙΚΟΝΙΚΗ ΠΙΝΑΚΟΘΗΚΗ 

ΕΠΙΛΟΓΗ ΤΗΣ ΕΝΟΤΗΤΑΣ

Η συγκεκριμένη ενότητα στηρίζεται στην παραγωγή λόγου, με αφορμή δεδομένο εικαστικό υλικό. Το εικαστικό υλικό που προσφέρει το σχολικό βιβλίο στην επιλεγμένη ενότητα (Νεοελληνική Γλώσσα, τεύχος Γ΄, μέρος Δ΄, έκφραση έκθεση με θέμα: η ζωγραφική) εκτιμάται ως αρκετά περιορισμένο σε σύγκριση με τις αντίστοιχες δυνατότητες που μας παρέχουν οι ΤΠΕ (ψηφιοποιημένοι πίνακες, υψηλή απόδοση των χρωμάτων, διαδικτυακά επισκέψιμες πινακοθήκες).

ΔΙΔΑΚΤΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ

Γενικοί στόχοι του μαθήματος⁽¹⁾:

1. Να ασκηθούν οι μαθητές/τριες στο να επιλέγουν και να χρησιμοποιούν με επιτυχία το ανάλογο επίπεδο λόγου σε κάθε περίσταση επικοινωνίας

2. Να εκτιμήσουν οι μαθητές την αξία του διαλόγου και να ασκηθούν στο είδος αυτό του λόγου καθώς και στην κριτική αντιμετώπιση των διαφόρων απόψεων.

3. Επιδιώκεται η διεύρυνση του λεξιλογίου των μαθητών. Γι’ αυτό το λόγο απατείται και η συστηματικότερη χρήση των (ηλεκτρονικών) λεξικών στη γλωσσική διδασκαλία.

4. Να αναπτυχθεί με τις εργασίες πνεύμα συνεργασίας και ομαδικότητας.

5. Να μπορούν οι μαθητές να συγκεντρώνουν στοιχεία και πληροφορίες από διάφορες πηγές (γραπτές ή προφορικές), να τις επεξεργάζονται και τέλος να συνθέτουν μια εργασία στην οποία να εκφράζουν και να τεκμηριώνουν τις δικές τους απόψεις και ιδέες.

6. Να εξοικειωθούν οι μαθητές/τριες με την τεχνολογία της πληροφορικής, ώστε να μπορούν να διαβάζουν και να γράφουν κείμενα μέσω των η/υ.

7. Να συνδεθεί η παραγωγή λόγου με τη δραματοποίηση, ώστε οι μαθητές/τριες να εξοικειώνονται με τη χρήση της γλώσσας σε ποικίλους ρόλους και  καταστάσεις της ζωής.

Ειδικοί στόχοι της διδασκαλίας:

• Εξοικείωση με τα ηλεκτρονικά λεξικά και τη χρήση τους (ερμηνεία και ετυμολογία συγκεκριμένων όρων, αναζήτηση λέξεων, χρήση πολλών ηλεκτρονικών λεξικών ταυτόχρονα).

• Εξοικείωση με το λεξιλόγιο της διδακτικής ενότητας μέσα από την παρατήρηση συγκεκριμένων έργων και διαφορετικών «τρόπων» εικαστικής αναπαράστασης.

• Άσκηση στην παραγωγή προσχεδιασμένου προφορικού λόγου, συνεχούς γραπτού λόγου και σημειώσεων, με αφορμή την «ανάγνωση» ορισμένων πινάκων.

• Εξοικείωση με μηχανές αναζήτησης εικαστικού υλικού.

• Άσκηση στην επιλογή, τον έλεγχο και την εκτίμηση του επιλεγμένου υλικού.

• Άσκηση στην περιγραφή εικαστικού αντικειμένου.

• Άσκηση στη χρήση του επεξεργαστή κειμένου κατά την παραγωγή συνεχούς γραπτού λόγου και σημειώσεων.

ΔΙΑΘΕΜΑΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ

Η συγκεκριμένη ενότητα προσφέρεται για μια διδακτική προσέγγιση που λαμβάνει υπόψη της ποικιλία επιμέρους αντικειμένων: νεοελληνική γλώσσα, ιστορία της τέχνης, τοπική ιστορία, αισθητική αγωγή. Μια τέτοιου είδους πολυπρισματική προσέγγιση θα μπορούσε να ευνοηθεί με τη συνεργασία του φιλολόγου της τάξης με τον καθηγητή της αισθητικής αγωγής.

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΑ ΕΡΓΑΛΕΙΑ ΠΟΥ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΗΘΗΚΑΝ

• Λογισμικό παρουσίασης (powerpoint)

• Διαδίκτυο (ιστοσελίδες, δικτυακοί τόποι και μηχανές αναζήτησης με εικαστικό περιεχόμενο)

• Επεξεργαστής κειμένου

ΦΥΛΛΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

ΣΤΟ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙ ΕΝΟΣ ΖΩΓΡΑΦΟΥ

ΜΙΑ ΒΟΛΤΑ ΣΤΟ ΧΩΡΟΧΡΟΝΟ, ΜΕ ΛΙΓΑ ΚΛΙΚ  

www.komvos.edu.gr  --> Tμήμα Λεξικών --> Λεξικό Ιδρύματος Τριανταφυλλίδη

-Τι σημαίνει η λέξη «ζωγραφίζω»;

-Σκέψου:

Πώς και γιατί η λέξη πήρε μεταφορική σημασία;  

Ποια είναι η διαφορά των ρημάτων

•   ζωγραφίζω

•   εικονογραφώ

•   διακοσμώ

•   ιστορώ

•   ιχνογραφώ

•   σκιτσάρω

•   σχεδιάζω

Αρχαία ελληνική ζωγραφική

Θήρα-Ακρωτήρι (αντιλόπες, ψαράδες, ζωφόρος του στόλου)

http://www.culture.gr/2/21/211/21121a/g211ua08.html

Ανάκτορο της Κνωσού (άνοιξη, δελφίνια, πυγμάχοι, ταυροκαθάψια)

http://www.culture.gr/2/21/211/21123n/g211wn01.html

Δες προσεκτικά τις τοιχογραφίες που ακολουθούν. Συζήτησε με τους συμμαθητές σου:

-Την ετυμολογία και τη σημασία της λέξης «τοιχογραφία».

-Από πού αντλούν οι ζωγράφοι τα θέματά τους;

-Πώς νομίζεις ότι κατασκευάζουν τα υλικά των χρωμάτων τους;

-Αν συναντούσες τις ακόλουθες τοιχογραφίες στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο, χωρίς συνοδευτική λεζάντα, θα μπορούσες να διατυπώσεις κάποια υπόθεση για τον τόπο της προέλευσής τους; Ποια στοιχεία θα σε βοηθούσαν σ’ αυτό;

Βυζαντινή τέχνη

Τοιχογραφίες και μωσαϊκά

Μονή όσιου Λουκά (Βοιωτία)
http://www.culture.gr/2/21/212/21201a/g212aa02.html

Αγία Σοφία, Κωνσταντινούπολη

-Οι τοιχογραφίες και τα μωσαϊκά χρησιμοποιούνται για τη διακόσμηση τοίχων. Σε τι διαφέρουν;

-Η λέξη μωσαϊκό προέρχεται από την λατινική λέξη musicus (= καλλιτεχνικός, των Μουσών), η οποία με τη σειρά της προέρχεται από την ελληνική λέξη Μούσα.

-Μπορείς να ερμηνεύσεις, με βάση όσα ξέρεις για τις Μούσες, την προέλευση της λέξης;

-Πώς αλλιώς λέγεται το μωσαϊκό;

Για να απαντήσεις, σύγκρινε τις τοιχογραφίες που είδες με τα μωσαϊκά που ακολουθούν (παρουσίαση σε powerpoint)

Εικόνα από το μοναστήρι του Όσιου Λουκά

Για κοίτα πιο προσεκτικά…

Μπορείς να διακρίνεις τα μέρη του μωσαϊκού από εκείνα της τοιχογραφίας στην προηγούμενη απεικόνιση;

Ζωγράφοι της Αναγέννησης

πορτραίτο

Leonardo Da Vinci, La Gioconda

-Ποιο στοιχείο του προσώπου της Τζοκόντα στο πορτραίτο που ζωγράφισε ο Λεονάρντο ντα Βίντσι σε εντυπωσιάζει περισσότερο;

-Ξέρεις σε ποιο μουσείο του εξωτερικού φυλάσσεται;

Aς τη δούμε πιο προσεκτικά…

-Πού είναι στραμμένο το πρόσωπο και το βλέμμα της;

-Ποια είναι η στάση του σώματος της;

-Πώς είναι τοποθετημένα τα χέρια της; Τι αίσθηση δίνει στο θεατή η συγκεκριμένη θέση των χεριών;

-Σε ποια σημεία παρατηρείς την περίφημη τεχνική του «σφουμάτο» που χρησιμοποιούσε ο ζωγράφος; Ποιο είναι το αποτέλεσμα της χρήσης της συγκεκριμένης τεχνικής;

Νωπογραφία ή φρέσκο

Raphael Santi, Η Σχολή των Αθηνών

Παρατήρησε τις μορφές των φιλοσόφων στο κέντρο του πίνακα (Πλάτων και Αριστοτέλης). Με βάση τα όσα γνωρίζεις για τη φιλοσοφική θεωρία των δύο φιλοσόφων (Πλάτων-κόσμος των ιδεών, Αριστοτέλης - εμπειρισμός) μπορείς να διακρίνεις την ταυτότητα του καθενός από τη συμβολική κίνηση των χεριών τους;

Pieter Bruegel, Xωριάτικος γάμος

Τι αποκαλύπτει ο πίνακας για την εποχή του; Να προσεχτούν και να σχολιαστούν:

-Το «μενού» του γαμήλιου τραπεζιού

-Το βλέμμα του μουσικού

-Η ενασχόληση του παιδιού

-Με βάση τις παραπάνω παρατηρήσεις, μπορείτε να εξάγετε κάποια συμπεράσματα για την εποχή;

El Greco, Η ταφή του κόμητος Οργκάθ

Δευτέρα παρουσία

Άγιος Ιωάννης Βαπτιστής

Όραμα Αγίου Ιωάννη

Πρόσεξε το σχήμα του σώματος στις μορφές που απεικονίζει ο ζωγράφος. Τι παρατηρείς;

Να προσεχθουν και να σχολιαστούν

-Η σύνθεση σε δύο ζώνες

-Η επιμήκυνση στις φιγούρες

-Η εκφραστικότητα στα πρόσωπα, στις χειρονομίες

Τεχνολογία και τέχνη

Ζωγραφική με υπολογιστές

Viktor Koen, observation φωτογκραβούρα, 1999

Viktor Koen, Acanthos, Ψηφιακή εκτύπωση σε καμβά, 2000, Βραβείο ΚΟΥΝΙΟ/ HASSELBLAD Award

-Ποια είναι τα νέα μέσα που χρησιμοποιούν οι σύγχρονοι εικαστικοί καλλιτέχνες;

-Τι δυνατότητες προσφέρει και τι περιορισμούς επιβάλλει, κατά τη γνώμη σου, η χρήση των νέων μέσων στην καλλιτεχνική δημιουργία;

-Πιστεύεις ότι το συγκεκριμένο είδος τέχνης εκφράζει καλύτερα την εποχή, στην οποία ζούμε; Γιατί;

Προτεινόμενες δραστηριότητες:

1. Φτιάξε τη δική σου κιβωτό

Αν υποθέσουμε ότι η παγκόσμια πολιτιστική κληρονομιά κινδυνεύει από αφανισμό και ότι μπορούν να σωθούν μόνο τρεις ζωγραφικοί πίνακες, ποιους θα αποφάσιζες να διασώσεις και γιατί; Δικαιολόγησε την άποψή σου.

[Για να επισκεφθείς «εικονικές πινακοθήκες», κάνε κλικ στο www.artandculture.com

H συγκεκριμένη μηχανή αναζήτησης οργανώνει την εικαστική περιήγηση με βάση το όνομα του ζωγράφου].

2. Άσκηση στην περιγραφή

-Δες ξανά τους πίνακες προσεκτικά. Διάλεξε κάποιον και περίγραψέ τον.

-Τι απεικονίζει;

-Είναι η πρώτη φορά που είδες τον συγκεκριμένο πίνακα ή τον έχεις ξαναδεί;

-Μοιάζει με άλλους πίνακες που έχεις δει;

-Τι εικόνες και τι συναισθήματα σου δημιουργεί;

-Ποιο είναι εκείνο το χαρακτηριστικό που τον κάνει να ξεχωρίζει;

-Αν τον έβλεπες με συνοδεία μουσικής, τι μουσική θα επέλεγες να ακούσεις;

-Νομίζεις ότι θα μπορούσε να αρέσει και σε ανθρώπους άλλης εποχής, παλιότερους ή μεταγενέστερους; Γιατί;

3. Προφορικό σχόλιο

Διάλεξε έναν πίνακα. Υπόθεσε ότι στέκεσαι μπροστά του, σε κάποιο μουσείο και τον παρατηρείς. Τι θα σχολίαζες στο διπλανό σου;

    4. Είσαι δημοσιογράφος…

-Είσαι δημοσιογράφος πολιτιστικού ρεπορτάζ. Στην πόλη σου γίνεται μια μεγάλη έκθεση ενός νέου στην ηλικία ζωγράφου. Τι θα τον ρωτούσες; Προετοίμασε τις ερωτήσεις σου.

-Αν κάποιος συμμαθητής σου ασχολείται με τη ζωγραφική, μπορείς να του απευθύνεις τις ερωτήσεις που ετοίμασες.

-Το υπόλοιπο τμήμα μπορεί να παρακολουθεί τη «ζωντανή συνέντευξη» με την ιδιότητα του κοινού και να παρεμβαίνει με δικές του διευκρινιστικές ερωτήσεις.

     5. Πινακοθήκες και γκαλερί της πόλης

-Μπορείς να ονομάσεις μερικές πινακοθήκες και γκαλερί της πόλης σου;

-Σε ποιες περιοχές βρίσκονται;

-Τοποθέτησέ τις στο χάρτη της πόλης.

-Εκθέτουν συγκεκριμένες σταθερές συλλογές;

-Πόσο συχνά φιλοξενούν νέες εκθέσεις;

-Ποιο ήταν το τελευταίο «μεγάλο» εικαστικό γεγονός στην πόλη;

6. Ζωγραφική και πόλη

www.weblab.gr/zografoi/index.html

Στο συγκεκριμένο δικτυακό τόπο μπορείς να βρεις μηχανή αναζήτησης για την ελληνική ζωγραφική.

Ψάξε

-ζωγράφους της πόλης

-πίνακες που την απαθανατίζουν

-Σε τι συμπεράσματα καταλήγεις

α) για την πόλη σου ως «φυτώριο» καλλιτεχνικής ζωής

β) για την πόλη σου ως τοπίο έμπνευσης και καλλιτεχνικής δημιουργίας

-Μπορείς να προσθέσεις ονόματα εικαστικών καλλιτεχνών που έζησαν και δημιούργησαν (ή ζουν και δημιουργούν) στην πόλη και δεν τα «αλιεύει» η μηχανή αναζήτησης;

<----- Αρχική