|
Περίληψη
ανακοίνωσης του Γ. Ανδρουτσόπουλου στην 20η
Συνάντηση Εργασίας του Τομέα Γλωσσολογίας
του Α.Π.Θ. (23-25 Απριλίου 1999).
Ορθογραφική ποικιλότητα στο ελληνικό ηλεκτρονικό ταχυδρομείο
Η γραφή των
ελληνικών με λατινικούς χαρακτήρες —τα
λεγόμενα "λατινοελληνικά" ή "greenglish"—
χρησιμοποιείται σήμερα στην επικοινωνία με
το ηλεκτρονικό ταχυδρομείο (email) τόσο εντός
Ελλάδας όσο και μεταξύ Ελλάδας και
εξωτερικού. Κύριο χαρακτηριστικό των "λατινοελληνικών"
είναι η ορθογραφική ποικιλότητα, δηλ. η
απόδοση ελληνικών χαρακτήρων με διαφορε-τικά
λατινικά αντίστοιχα. Όπως έδειξα σε
πρόσφατο άρθρο ("Γλώσσα", τ. 46, 1998),
υπάρχουν εναλλακτικές μεταγραφές για 16
συνολικά γράμματα και συνδυασμούς. Οι
μεταγραφές αυτές μπορούν να κατανεμηθούν
σε "φωνητικές" (π.χ. "η" ως "i")
και "ορθογραφικές/οπτικές" (π.χ. "η"
ως "h"). Διαπιστώθηκε επίσης ότι στα
περισσότερα μηνύματα, η μεταγραφή των
χρηστών διαφέρει σημαντικά από τα
υφιστάμενα (τεχνοκρατικά) πρότυπα
μεταγραφής.
Στην ανακοίνωση αυτή συνεχίζω την έρευνα
για την ποικιλότητα των "λατινο-ελληνικών"
και τους κοινωνικούς παράγοντες με τους
οποίους αυτή μπορεί να συναρτάται. Η
εμπειρική βάση της εργασίας είναι αφενός η
ανάλυση μηνυμάτων από διαφορετικά
κοινωνικοεπαγγελματικά δίκτυα και
αφετέρου ένα ηλεκτρονικό ερωτηματολόγιο με
αντικείμενο τις στάσεις των χρηστών
απέναντι στα λατινο-ελληνικά και τις
μεταγραφικές τους προτιμήσεις.
Σημείο αφετηρίας είναι η διαδεδομένη
μεταξύ των χρηστών αντίληψη, ότι στο
ηλεκτρονικό ταχυδρομείο "καθένας γράφει
όπως θέλει". Η εργασία δείχνει ότι η
εντύπωση αυτή δεν οφείλεται τόσο στο εύρος
της δυνατής ποικιλότητας —καθώς αυτή
συνίσταται στην πράξη σε ένα μικρό αριθμό
συχνών γραμμάτων, όπως "η", "ω", "υ"
και "χ"— όσο στην έλλειψη ενός ευρέως
διαδεδομένου προτύπου μεταγραφής, γεγονός
που έχει ως συνέπεια ότι η ορθογραφική
ποικιλότητα δεν συνοδεύεται (προς το παρόν)
από κοινωνιογλωσσική αξιολόγηση.
Με βάση την ανάλυση μηνυμάτων, θα εξεταστεί
αν οι ορθογραφικές προτιμήσεις των χρηστών
—η χρήση φωνητικών ή ορθογραφικών
μεταγραφών ή καινοτομικών αντιστοιχιών (π.χ.
μεταγραφή του "θ" ως "3")—
συναρτώνται με δίκτυα χρήσης του
ηλεκτρονικού ταχυδρομείου. Ακόμη, με βάση
το ερωτηματολόγιο θα εξεταστεί αν οι
γλωσσικές στάσεις των χρηστών απέναντι στα
"λατινοελληνικά" συναρτώνται με έναν
προτιμώμενο τρόπο μεταγραφής.
--------------------------------------------------------------------------------
Περίληψη ανακοίνωσης του Γ.
Ανδρουτσόπουλου στην 4th International Conference on Greek
Linguistics Παν/μιο Λευκωσίας, Κύπρος,
Σεπτέμβριος 1999
Από dieuthinsi σε diey8ynsh:
Ορθογραφική ποικιλότητα στην λατινική μεταγραφή των ελληνικών
Η ανακοίνωση
αποτελεί συνέχεια της τρέχουσας έρευνάς
μου για τα "λατινοελληνικα", δηλ. την
λατινική μεταγραφή των ελληνικών στο
ηλεκτρονικό ταχυδρομείο. Όπως είναι γνωστό,
η μεταγραφή αφενός επιτρέπει ποικίλες
αποδόσεις για αρκετά ελληνικά γραφήματα,
αφετέρου δεν γίνεται με βάση ένα κοινό
θεσμοποιημένο πρότυπο, αλλά μάλλον
ιδιοσυγκρατικά, με αποτέλεσμα το
χρησιμοποιούμενο αλφάβητο να διαφέρει από
μήνυμα σε μήνυμα. Παρόλο που η ορθογραφική
ποικιλότητα των λατινοελληνικών δεν
συνεπάγεται (επίσημες) κυρώσεις, γίνεται
αντικείμενο αξιολόγησης από τους χρήστες
και περιορίζεται από δομικούς και
κοινωνικούς παράγοντες με τρόπους που δεν
είναι ακόμη επαρκώς γνωστοί.
Εμπειρική βάση της έρευνας είναι αφενός
δείγματα λατινοελληνικών από διάφορα
ηλεκτρονικά δίκτυα και είδη λόγου, αφετέρου
ένα ηλεκτρονικό ερωτηματολόγιο για την
χρήση λατινοελληνικών, τις στάσεις
απέναντί τους και την προσωπική
μεταγραφική πρακτική. Στο μέρος του
ερωτηματολογίου που θα μας απασχολήσει, 76
συνολικά χρήστες από την Ελλάδα και το
εξωτερικό καλούνται να επιλέξουν ανάμεσα
σε διαφορετικές μεταγραφές της ίδιας
πρότασης και να μεταφράσουν αγγλικές
προτάσεις στα (λατινο)ελληνικά. Οι
προτάσεις περιλαμβάνουν γραφήματα όπως <η>,
<υ>, <ω>, <θ>, <ξ>, <χ> που
εμφανίζονται με δύο, τρία ή και τέσσερα
λατινικά αντίστοιχα.
Η μελέτη της ορθογραφικής ποικιλότητας
χρησιμοποιεί ως σημείο αναφοράς δύο βασικά
συστήματα μεταγραφής που εξακριβώθηκαν από
μέχρι τώρα αναλύσεις και κατονομάζονται
και από τους χρήστες: α) φωνητική μεταγραφή,
με γνώμονα την απόδοση των ελληνικών
φθόγγων και β) ορθογραφική μεταγραφή με
γνώμονα την διατήρηση (οπτική αναπαράσταση)
των ελληνικών φθογγοσήμων. Ως ειδική
περίπτωση ορθογραφικής μεταγραφής
συνυπολογίζεται η μεταγραφή με βάση την
θέση των φθογγοσήμων στο πληκτρολόγιο.
Χρησιμοποιώντας τις μεταφράσεις των
αγγλικών προτάσεων, η ανάλυση ασχολείται με
την πραγμάτωση των δυο βασικών συστημάτων
μεταγραφής και τα περιθώρια ανάμιξής τους.
Εξετάζονται η κατανομή εναλλακτικών
αποδόσεων για ένα και το αυτό ελληνικό
γράφημα, συχνοί και σπανιότεροι συνδυασμοί
φωνητικών και ορθογραφικών στοιχείων καθώς
και σχέσεις συνεπαγωγής ανάμεσά τους, π.χ.
κατά πόσο η ορθογραφική μεταγραφή ενός
ορισμένου γραφήματος προϋποθέτει
ορθογραφικές τιμές για άλλα γραφήματα. Με
βάση τα παραπάνω, διερευνάται η διάκριση
ανάμεσα σε "γραφήματα-κλειδιά" που
δείχνουν τον φωνητικό ή ορθογραφικό
προσανατολισμό του/της χρήστη και "ελεύθερες
επιλογές", δηλ. γραφήματα που
συνδυάζονται και με τα δυο βασικά συστήματα
μεταγραφής. Σε ένα δεύτερο βήμα, οι
εναλλακτικές μεταγραφές για ορισμένα
γραφήματα συναρτώνται με κοινωνικά
χαρακτηριστικά των χρηστών - φύλο, ηλικία,
απασχόληση, τόπος διαμονής, ηλεκτρονική
λίστα και συχνότητα χρήσης του
ηλεκτρονικού ταχυδρομείου. Με τον
συνδυασμό γλωσσικής και κοινωνιογλωσσικής
ανάλυσης, η έρευνα επιχειρεί να αποκαλύψει
το κατά πόσο μπορεί να γίνει λόγος σήμερα
για μία ή και περισσότερες νόρμες
μεταγραφής στην ελληνική ηλεκτρονική
επικοινωνία.
<----- Αρχική
|
