Αρχική

Η υφήλιος συγκλονίζεται

Η ρητορική των τίτλων στα πρωτοσέλιδα της 11^ης Σεπτεμβρίου 2001.

Χαρακτηριστικά του τίτλου

α) είναι ένα ιδιαίτερο είδος λόγου που διακρίνεται από το κείμενο ως προς τη μορφοσυντακτική του υπόσταση, την τυπογραφική του μορφή και το χώρο στον οποίο τοποθετείται,

β) η μορφή του εξαρτάται από τα πρότυπα τιτλοφόρησης και γενικά την αντίληψη περί αισθητικής της εποχής,

γ) διαμορφώνεται με τέτοιο τρόπο, ώστε να είναι ευμνημόνευτος και εύκολα ανακαλέσιμος,

δ) οριοθετεί και ορίζει το θέμα του κειμένου,

ε) εισάγει το κείμενο σε ιδιαίτερη ειδολογική κατηγορία,

στ) λειτουργεί ως ερμηνευτικός δείκτης σε όλη τη διάρκεια της ανάγνωσης του κειμένου,

ζ) είναι υπαινικτικός και αινιγματικός, ώστε να δελεάζει τον υποψήφιο αναγνώστη του κειμένου,

η) είναι "υπεύθυνος για την αναγνωσιμότητα και επιτυχία του κειμένου"

Λειτουργίες

Οι πρωταρχικές λοιπόν λειτουργίες των τίτλων των δημοσιογραφικών κειμένων, θα πρέπει να είναι η κατευθυντική (εκ μέρους του συντάκτη) και η επιλεκτική (εκ μέρους του αναγνώστη).

Ο τίτλος ως δέλεαρ

Οι τίτλοι στις σύγχρονες εφημερίδες έχουν τη δική τους αισθητική -διαφορετική από την αισθητική του κειμένου- που εκφράζεται με διαφορετικά τυπογραφικά στοιχεία, υπέρτιτλους, περιθώρια κτλ., καθώς και τη δική τους ρητορική, που εκφράζεται με ιδιαίτερα μορφοσυντακτικά σχήματα και σχήματα λόγου, όπως ελλείψεις, μεταφορές, ρητορικές ερωτήσεις, λογοπαίγνια κτλ.

Στόχοι μας:

• η ποσοτική και ποιοτική εξέταση των μορφοσυντακτικών και ρητορικών σχημάτων που χρησιμοποιούνται στους τίτλους του σύγχρονου ειδησεογραφικού λόγου .
• η διερεύνηση των γενικών χαρακτηριστικών των τίτλων αυτών

Μέθοδος

κάθε τίτλος εξετάζεται ως προς:

α) το είδος στο οποίο ανήκει (ονοματικός, ρηματικός),

β) το συντακτικό σχήμα που παρουσιάζει (σειρά των όρων της πρότασης),

γ) τα ελλείποντα στοιχεία,

δ) τα ρητορικά σχήματα που παρουσιάζει και

στ) τα λεκτικά στοιχεία που είναι δυνατό να παρουσιάζουν ενδιαφέρον για την ανάλυση (νεολογισμοί, λέξεις και εκφράσεις του καθημερινού λόγου κτλ.).

Δραστηριότητες σύνθεσης

• Ποιες λειτουργίες επιτελούν οι τίτλοι των δημοσιογραφικών κειμένων;
• Ποια είναι η σχέση τους με το κείμενο που τιτλοφορούν;
• Ποιοι παράγοντες τούς διαμορφώνουν;

Μερικά ευρήματα

• προτίμηση στους ρηματικούς τίτλους
• η έλλειψη του ρήματος αποτελεί απαραίτητο στοιχείο ύφους
• Η έλλειψη κάποιου όρου της πρότασης (άρρητη έλλειψη) ή η δηλούμενη από το συντάκτη με κάποια σημεία στίξης, (...) ή ..., (ρητή έλλειψη) αποτελεί πολύ συχνά εμφανιζόμενο μορφοσυντακτικό φαινόμενο.
• έλλειψη του άρθρου
• προτιμούν να προτάσσουν το συμπλήρωμα του ρήματος (αντικείμενο ή κατηγορούμενο) έναντι του Υποκειμένου και του Ρήματος.
• οι περισσότεροι τίτλοι των δημοσιογραφικών κειμένων είναι μαρκαρισμένοι συναισθηματικά από το συντάκτη τους
• συχνή χρήση της μεταφοράς

 Δείτε και το φύλλο εργασίας σε excel με τα δεδομένα των πρωτοσέλιδων

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

• Bell , A. (1993 ) The Language of News Media.- Oxford: Blackwell.

•Χατζησαββίδης, Σ. (1996) "'Οροι και όρια του δημοσιογραφικού λόγου" Γλώσσα 38, σσ. 23-32

•Hawkes, T. (1978) Μεταφορά.- Αθήνα: Ερμής

•Φιλιππάκη-Warburton Eι. (1982) "Προβλήματα σχετικά με τη σειρά των όρων στις ελληνικές προτάσεις"Γλωσσολογία 1, σσ. 99-107

•Hoek, L. (1982) La marque du titre.- The Hague: Mouton.

•Rey-Debove, J. (1979) "Essai de typologie semiotique des titres d' oeuvres" στοo Chatman, S. and al. (ed) A Semiotic land scape. Proceedings of the First Congress of the International Association for Semiotic Studies, Milan , June 1974.- The Hague: Mouton, pp. 698-701

•Levin, H. (1977) "The Title as a Literary Genre" Modern Language Review 72, pp. 23-26

•Duchet, C. (1973) "La fille abandonΓe et la bΙte humaine: ΓlΓments de titrologie romanesque" Litterature 12, pp. 49-73

•Milapides, M. (1989) "English vs Greek Newspaper Headlines" στο Proceedings of the 3rd Symposium on the description and/or comparison of english and greek, April 10-12, 1989.- Thessaloniki: A.U.T. pp. 117-141

•Κομήνης, Λ. (1993 ) Τα μυστικά της δημοσιογραφίας.- Αθήνα: Καστανιώτης

•Πασαλάρης, Χρ. (1984) Μια ζωή τίτλοι.- Αθήνα: Κάκτος.

•Baskette, F. and al. (1990 ) Η τέχνη της δημοσιογραφίας.-Αθήνα: Γνώση

•Dyer, G. (1993) Η διαφήμιση ως επικοινωνία.- Αθήνα: Πατάκης

<----- Αρχική

Δείτε το φύλλο εργασίας με τα δεδομένα των πρωτοσέλιδων της 11ης Σεπτεμβρίου